-
2015 година мина во знакот на протести, окупации, бомби и пленумски дискусии. Младите ќе ја паметат по мајските протести против полициската бруталност, по автономните зони, средношколскиот камп пред Министерството за образование и наука. Во селекцијата на Радио МОФ од 10 настани кои ја обележаа годината што изминува, се најдоа и еколошките протести како и неколку музички концерти.
Проверете кои се топ 10 настани по кои младите ќе ја паметат 2015 година:
1.Мајските протести и граѓанскиот бунт
Опозициските „бомби“, снимки од прислушувани телефонски разговори меѓу челниците на власта, доведоа до еден од најбруталните протести годинава, протестот за правда за Мартин Нешковски. Се случи на 5 мај, кога голем број граѓани се собраа пред Владата. Дел од демонстрантите гаѓаа со јајца и камења, присутните извикуваа „Нема правда нема мир“. Епилогот од протестот беше десетици повредени демонстранти и полицајци. Атмосферата стана тензична во вечерните часови кога полицијата со сила се обиде да ја разбие толпата користејќи водени топови.Студентски пленум информираше дека во читалната „Браќа Миладинови“, влегле 50 „желки“ додека бркале некој од демонстрантите заканувајќи им се на студентите што учеле дека ќе добијат кривични пријави.
„Денот беше долг, исполнет со гнев и правда. Полицијата тепаше, бркаше и го апсеше својот народ, испрати водени топови и пендреци. Денеска дознавме дека сите овие години бевме на вистинската страна. Да се избориме за живот! Секој ден во 6! Се гледаме утре!“, најавија демонстрантите.
Протестите, во помирен облик продолжија и следните денови, се до случувањето во Куманово, кога по краткото затишје, целата ситуација наелектризирана од „бомбите“ експлодираше со големиот граѓански протест, поддржан од опозицијата, на 17 мај.
Движењето #Протестирам излегуваше на улица и во текот следните месеци, за полека да замрат нивните активности со доаѓањето на летото.
2.Прогласување Автономна зона на факултетите
По масовните студентски протести кон крајот на минатата година, на почетокот на 2015, студентите ги радикализираа своите активности против новиот Закон за високо образование со кој требаше да биде воведен државен испит. Беа окупирани Филозофско-Филолошкиот факултет во Скопје, ФЕИТ и Машински и Архитектонскиот факултет во Скопје.
Окупација и прогласување #АвтономнаЗона имаше и во Битола. Студентите од пленумите буквално живееја на факултетите, наставата беше блокирана, а се организираа и следеа алтернативни предавања.
Окупацијата се покажа како успешна, траеше 14 дена, од 11 до 24 февруари и заврши со одлуката за мороториум за државниот испит на факултетите и најава за нов Закон за високо образование.
3.Средношколските протести и кампот пред МОН
Март и април минаа во знакот на #СредношколскиПленум и низата средношколски протести во десетина градови во земјава против задолжителното полагање на математика на државната матура и екстерното тестирање. Матурантите од учебната 2014/2015 година требаше да бидат првата генерација која ќе полага матура по нов концепт. Сепак, одлучија да го дигнат својот глас и да ги натераат институциите да ги ислушаат нивните барања.
Почнаа со протести, завршија со блокади на влезот и на крај поставување камп пред МОН во кој живееја и организираа активности од 27 април до 15 мај. Претставници на Средношколскиот пленум неколкупати беа викани на разговор во МОН, се жалеа на притисоци, закани и уцени. На крај надлежните попуштија и матурантите полагаа државна матура по стариот концепт и математика по избор.
4. Погубна година за дрвјата во Скопје, сеча на УКИМ поради два баркони факултети
Додека мајмуни ги „запоседнаа“ новонасадените палми, останатите дрвја почнаа да гледаат и плачат поради сечата на урбаното зеленило во Скопје.
2015 година беше погубна за големите дрвја во централното градско подрачје. Неодамнешната сеча на педесетината дрвја пред УКИМ, беше пак последната капка што ја прелеа чашата, во време кога Скопје е прогласен за еден од градовите со најазагаден воздух во светот.
На местото на исечените дрвја пред УКИМ багерот интензивно го расчистува просторот за изградба на двете барокни згради за факултетите на ФЕИТ и ДИФ.
5. Протести за воздух
Илјадници тетовци во неколку наврати излегоа на улица за да побараат ставање филтри на фабриката Југохром и итни мерки за намалување на загадувањето на воздухот. Во градот се забележуваат концентрации на ПМ10 честичките во воздухот и дваесетпати повисоки од дозволените.
Протести имаше и во Битола, во скопските населби Карпош и Аеродром, за годината да заврши со големиот протест пред Влада. Повеќе од дваесет граѓански здруженија, движења и иницијативи побараа итно преземање на конкретни мерки.
„Ако до 15 јануари не се имплементираат мерките, најавуваме блокади и протести во сите градови кои се загадени, се додека не почне вистински да се презема нешто“, соопштија организаторите кои потсетија дека #НеСеДише и најавија бурна 2016 година.
6. Д фестивал
Во бавниот и опуштен, медитерански Дојран, меѓу стотина стари, раскошни дрвја во паркот на езерскиот брег, од 17 до 19 јули се одржа Д фестивал, кој ја врати на сцената, веќе подзаборавената фестивалска магија.
Годинава имаше рекордна посетеност на фестивалот, а Ману Чао и Ла Вентура направија концерт за паметење. Фестивалот беше организиран на три сцени, со повеќе од 30 артисти, бендови и многу диџеи. Таксират и Д Фестивал подоцна беа номинирани и за европските фестивалски награди.
7. Студенти се вселија во реновираниот блок Б од студентскиот дом „Гоце Делчев“
По многу најави, ветувања, живот во мизерни услови и чекање со години, во 2015 година конечно студенти добија можност да се вселат во реновираниот блок Б во „Гоце“. Во него беа отворени повеќе од 160 соби, односно 304 легла.
Градежните работи кои требаше да завршат во март годинава, но беа одложени, ги изведуваше вевчанската фирма „Виа“, која го доби тендерот на Министерството за образование наука тежок 1,2 милиони евра.
Блок В
Реконструкцијата на блок Б, кој во 2013 година беше зафатен од пожар, започна дури во октомври минатата година, иако според ветувањето на премиерот домот требаше комплетно да биде реновиран минатиот септември.
8. Engage 2015
Питер Сунде, еден од основачите на „Pirate Bay“ беше ѕвездата на годинешно, четврто по ред, издание на конференцијата за друштвен активизам „Engage“.
Со 16 атрактивни говорници, две панел дискусии на две сцени со 400 гости во публика, аудио и видео стриминг и ENGAGE GENERATOR за најпосветените учесници, Engage 2015 го имаше своето најдобро издание.
9. Настапот на Дубиоза Колектив пред УКИМ
Без претходна најава, познатиот босански бенд „Дубиоза колектив“ на 18 февруари пристигна во Скопје и одржа концерт на платото на УКИМ, за поддршка на студентите, окупацијата која беше во тек, како и автономните зони. Со нив свиреа и Kanton6 заедно со Bernays Propaganda. Концертот се одржа на осмиот ден од окупацијата на студентите кои бараа укинување на државниот испит, изработка на нов и квалитетен Закон за високо образование и подобрување на лошите состојби во образованието.
10. Година на Пленумите
Прво се создаде Студентскиот пленум, потоа Професорскиот, па Наставничкиот, Средношколскиот, Родителскиот, Новинарскиот, Граѓанскиот пленум. Онаму каде имаше незадоволство се раѓаа пленумите, како обид за вршење организиран притисок врз институциите.
Најавите за носење на нов Закон за високо образование без консултација со студентите и универзитетите беа иницијална каписла за настанување на Студентскиот пленум, кој стана антитежа на СПУКМ, додека Средношколскиот настана поради неактивноста на Унијата на средношколци. Професорскиот пленум беше создаден со идеја да им помогне на студентите во борбата против новиот Закон за високо образование, за подоцна да стане еден од факторите кои влијаат на креирање на новиот концепт на Законот. Родителскиот пленум го сочинуваа родители на учениците кои протестираа против новиот концепт за полагање на државната матура. Наставничкиот пленум се создаде за враќање на квалитетот во образованитето, за подоцна да почне да ги брани правата на наставниците, онаму каде што затајуваше СОНК.
-
[Radio MOF] Top 10 ngjarjet për të cilat të rinjtë do të mbajnë mend vitin 2015
Viti 2015 kaloi në shenjën e protestave, okupimeve, bombave dhe diskutimeve në plenume. Të rinjtë do ta mbajnë mend këtë vit, për protestat e majit kundër brutalitetit policor, për zonat autonome, kampet e nxënësve të shkollave të mesme para Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës. Në seleksionimin e Radio MOF (Radio FAR) nga 10 ngjarje të cilat do të shënojnë vitin që kalon, u gjendën edhe protestat ekologjike dhe disa koncerte muzikore.
Lexoni cilat janë top 10 ngjarjet për të cilat të rinjtë do të mbajnë mend vitin 2015:
- Protestat e majit dhe kryengritjen e qytetarëve
“Bombat” opozitare, incizimet e bisedave telefonike të përgjuara ndërmjet krerëve qeveritar, rezultuan me një nga protestat më brutale këtë vit, protesta për drejtësi për Martin Neshkovskin. Ndodhi më 5 maj, kur numër i madh i qytetarëve u mblodhën para Qeverisë. Një pjesë e demonstruesve qëlluan me vezë dhe gurë, të pranishmit brohorisnin: “Nuk ka drejtësi nuk ka paqe”. Epilogu nga protestat ishte dhjetëra demonstrues dhe policë të lënduar. Atmosfera u tensionua në orët e natës kur policia më dhunë u përpoq që shpërndajë turmën duke përdorur topa me ujë. Plenumi studentor informoi se në librarinë “Vëllezërit Milladinovci”, kanë hyrë 50 “breshka” gjatë momentit kur kanë ndjekur ndonjë nga demonstruesit u janë kërcënuar studentëve që kanë qenë duke mësuar se do tu ngrenë kallëzime penale.
“Ishte ditë e gjatë e mbushur me mllef dhe drejtësi. Policia e rrihte, e ndiqte dhe e burgoste popullin e vet, dërgoi topa me ujë dhe shkopinj gome. Sot e kuptuam se gjithë këto vite ishim në anën e vërtetë. Të luftojmë për jetë! Çdo ditë në ora 6! Shihemi nesër!”, paralajmëruan demonstruesit.
Protestat në formë më të qetë vazhduan edhe ditët në vijim, deri në ngjarjet e Kumanovës, kur pas një heshtje të shkurtë, e gjithë situata e elektrizuar nga “bombat” eksplodoi me protestën e madhe qytetare, të mbështetur nga opozita, që u mbajt më 17 maj.
Lëvizja #Protestoj doli në rrugë edhe gjatë muajve në vijim, që ngadalë pastaj të shuhen aktivitetet e tyre me ardhjen e verës.
- Shpallja e Zonës autonome në fakultetet
Pas protestave masive studentore kah fundi i vitit të kaluar, në fillim të vitit 2015, studentët i radikalizuan aktivitetet e tyre kundër Ligjit të ri për arsim të lartë më të cilin duhej të vendosej provimi shtetëror. U okupuan Fakulteti Filozofik- Filologjik në Shkup, FTEI dhe Fakulteti i Makinerisë dhe Arkitekturës në Shkup.
Okupime dhe shpallje të #ZonaveAutonome kishte edhe në Manastir. Studentët e plenumeve, tekstualisht jetonin në fakultetet, mësimi u bllokua, ndërsa u organizuan dhe vijuan ligjërata alternative.
Okupimi u dëshmua si i suksesshëm, zgjati 14 ditë, nga 11 deri më 24 shkurt dhe përfundoi me vendimin për moratorium për provimin shtetëror në fakultetet dhe paralajmërim për Ligj të ri për arsimin e lartë.
- Protestat e shkollave të mesme dhe kampi para MASH
Marsi dhe prilli kaluan në shenjën e #Plenumeve të shkollave të mesme dhe një sërë protesta të nxënësve të shkollave të mesme në dhjetëra qytete ne vend, kundër dhënies së provimit të matematikës në mënyrë të detyrueshme për maturën shtetërore dhe testimin ekstern. Maturantët e vitit shkollor 2014/2015 duhej të ishin gjenerata e parë e cila do të jepte provimin e maturës sipas konceptit të ri. Megjithatë, vendosën të ngrenë zërin dhe të detyrojnë institucionet të dëgjojnë kërkesat e tyre.
Filluan me protesta, përfunduan me bllokimin e hyrjes dhe në fund vendosjen e kampit para MASH, ku jetonin dhe organizonin aktivitete nga 27 prill deri më 15 maj. Përfaqësues të Plenumit të Shkollave të mesme disa herë u ftuan në bisedime në MASH, u ankuan për presione, kërcënime dhe shantazhe. Në fund kompetentët lëshuan pe dhe maturantët dhanë provimin e maturës sipas konceptit të vjetër dhe matematikën sipas zgjedhjes.
- Vit humbalaq për pemët në Shkup, prerja e pemëve në UKM (Universitetin Kirili dhe Metodij) për shkak të dy fakulteteve në stilin barok
Përderisa majmunë i “okupuan” palmat e sapo mbjella, pemët tjera filluan të shohin dhe qajnë për shkak të prerjes së gjelbërimit urban në Shkup.
Viti 2015 ishte humbës për pemët e mëdha në qendër të qytetit. Prerja e pesëmbëdhjetë pemëve para UKM që ndodhi para disa dite ishte pika e fundit që mbushi kupën, në kohë kur Shkupi është shpallur një nga qytetet me ajrin më të ndotur në botë.
Në vendin e pemëve të prera para UKM buldozeri në mënyrë intensive e pastron hapësirën për ndërtimin i dy godina në stilin barok të FSHIIK (Fakultetit për shkenca informatike dhe inxhinieri kompjuterike) dhe FKF (Fakultetit për kulturë Fizike).
- Protesta për ajrin
Mijëra tetovarë disa herë dolën në rrugë që kërkojnë vendosjen e filtrave në fabrikën Jugohrom dhe masa urgjente për zvogëlimin e ndotjes se ajrit. Në qytet janë vërejtur përqendrime të PM10 grimcave në ajër edhe për dymbëdhjetë herë më të larat se të lejuarat.
Protesta kishte dhe në Manastir, në lagjet e Shkupit, Karposh dhe Aerodrom, që viti të përfundojë me protestën e madhe para Qeverisë. Më shumë se dymbëdhjetë shoqata civile, lëvizje dhe iniciativa kërkuan urgjentisht të ndërmerren masa konkrete.
“Nëse deri më 15 janar nuk implementohen masat, paralajmërojmë bllokime dhe protesta në të gjitha qytetet e ndotura, deri sa nuk fillohet me ndërmarrjen e masave të vërteta”, njoftuan organizatorët të cilët përkujtuan se #NukMerretFrymë dhe paralajmëruan vitin 2016 si të bujshëm.
- D festivali
Në Dojranin e ngadalshëm të relaksuar dhe mesdhetar, në mesin e qindra pemëve të vjetra, bujare, në parkun buzë bregut të liqenit, nga 17 deri më 19 korrik u mbajt D festivali, i cili ktheu në skenë, magjinë tani më të harruar të festivaleve.
Këtë vit kishte frekuentim rekord të festivalit ndërsa Manu Çao dhe La Ventura mbajtën koncert që do mbahet mend. Festivali u organizua në tre skena, me më tepër se 30 artistë, banda dhe shumë dixhej. Taksirat dhe D Festivali më vonë u nominuan edhe për shpërblimet e festivaleve Evropiane.
- Studentët u akomoduan në bllokun e rinovuar b të konviktit studentor “Goce Dellçev”
Pas shumë paralajmërimeve, premtimeve, jetesë në kushte mizore dhe pritje me vite, gjatë vitit 215 përfundimisht studentët patën mundësi të akomodohen në Bllokun e rinovuar B në “Goce”. U hapën me tepër se 160 dhoma gjegjësisht 304 shtretër.
Punët ndërtimore të cilat duhej të përfundonin në mars të këtij viti, u prolonguan, ato i realizonte firma nga Vevçani “Via”, e cila fitoi tenderin e Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës me shumë prej 1,2 milion euro.
Rikonstruktimi i bllokut B, i cili gjatë vitit 2013 u kaplua nga zjarri, filli të ndërtohet në tetor te vitit të kaluar, edhe pse sipas premtimeve të kryeministrit konvikti duhej i gjithi komplet të rinovohej shtatorin e kaluar.
- Engage 2015
Piter Sunde, një nga themeluesit e “Pirate Bay” ishte ylli i konferencës së katër me radhë këtë vit për aktivizim shoqëror “Engage”.
Me 16 panelistë atraktiv, dy panel diskutime në dy skena me nga 400 auditor në publikë, audio dhe video striming dhe ENGAGE GENERATOR për pjesëmarrësit më të përkushtuar Engage 2015, zhvilloi realizimin e vet me të mirë.
- Performanca e Dubioza Kolektiv para UKM
Pa njoftim paraprak, banda e njohur boshnjake “Dubioza Kolektiv” „Дубиоза колектив“ më 18 shkurt arritën në Shkup dhe mbajtën koncert në bina e UKM për mbështetje të studentëve, okupimin i cili po vazhdonte, si dhe në mbështetje të zonave autonome. Me ta bënë muzikë edhe Kanton6 së bashku me Bernays Propaganda. Koncerti u mbajt ditën e tetë të okupimit nga studentët të cilët kërkonin anulimin e provimit shtetëror, përpilimin e Ligjit të ri dhe cilësor për arsim të lartë dhe përmirësimin e gjendjeve të këqija në arsim.
- Viti i plenumeve
Fillimisht u formua Plenumi Studentor, pastaj i Profesorëve, pastaj i Mësimdhënësve, i Nxënësve të Shkollave të Mesme, i Prindërve, i Gazetarëve, Plenumi Qytetar. Atje ku kishte pakënaqësi lindën plenume, si përpjekje për kryerjen e presionit të organizuar mbi institucionet.
Paralajmërimet për Ligj të ri për arsim të lartë pa konsultime me studentët dhe universitetet ishin kapsolla iniciale për formimin e Plenumit Studentor, i cili u bë mbështetës i PSUKM (Plenumi Studentor i Universiteti Kirili dhe Metodij), ndërsa Plenumi i nxënësve të shkollave të mesme u formua për shkak se Unioni i nxënësve të shkollave të mesme nuk ishte aktiv. Plenumi i profesorëve u krijua me ide tu ndihmojë studentëve në luftën kundër Ligjit të ri për arsim të lartë, që më vonë të bëhet një nga faktorët të cilët ndikojnë në krijimin e konceptit të ri të Ligjit. Plenumin e prindërve e përbëjnë prindër të nxënësve të cilët protestojnë kundër konceptit të ri për dhënien e maturës shtetërore. Plenumi i mësimdhënësve u krijua për kthimin e cilësisë në arsim, që më vonë të fillojë ti mbrojë të drejtat e mësimdhënësve, atje ku dështoi SASHK.
[РАДИО МОФ] ТОП 10 настани по кои младите ќе ја паметат 2015 година
