Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Прашина, смрдеа и кал ве очекува на влезот во Стајковци, селото кое пред десет дена ги претрпе најголемите штети од поплавите кои го зафатија скопскиот регион.
Камиони и механизација се движат низ селото. Се мијат улиците. Купишта ѓубре се изнесуваат. Одново и одново. Нема крај.
Механизацијата го пробиваше патот до последните куќи во Стајковци
И додека околу пунктот, сместен во основното училиште во Стајковци, има гужва од војници и работници од комуналните служби од цела Македонија, подалеку од таму кон крајните куќи во селото станува потивко и пострашно. И после десет дена од поплавите уште може да се забележи силата на катастрофата која го погоди ова село.
На пеколното сонце и температури од 40-тина степени, жителите ги чистеа домовите. Секој обезбедил механизација и помош како знае. Дел од куќите се веќе потсредени, некои се уште растурени.
Механизацијата уште го пробиваше патот низ селото. Последните куќи, каде што најдоцна е пробиено, уште се справуваат со катастрофата. На овие места нема струја, а луѓето сè уште се во кал.
Весна Стевковска вели дека нема спиено по поплавата. Уште и се свежи сеќавањата како внатрешните скали во самата куќа ги спасило неа, сопругот и свекрвата. Во последен момент се качиле на горниот спрат пред водата целосно да ја прекрие собата во која се наоѓале.
Единствено бараат пумпи за кал, бидејќи никако не можат да го исчистат блатото во нивниот дом кое на топлото време се засушува и може да биде извор на зарази. „Ако остане ова вака, ќе ги заразиме и луѓето кои се расчистени“, вели таа.
Потребно е целото семејство да примат лекарства и инекции за заразни болести, но вели дека не разбира зошто никој не доаѓа да ги посети или да ги префрли до пунктот кој е 15-тина минути пеш од нивната куќа. „Не знам зошто никој не ни помага. Прашајте ја армијата. Дојдени се овде седат позади куќа под оревот и набљудуваат. Но немам ингеренции, ниту душа некого да молам. Се организирам сама бидејќи сум медицинска сестра“, вели таа резигнирано.
Домот на Стевковска прекриен со кал
Покажува како нејзината куќа е испукана. Кровот е скршен. Не знае во каква состојба се темелите. „Куќата може да се урне“, се плаши таа. Ако повторно заврне, стравува дека калот од соседните ниви повторно ќе се излие во нивниот двор. „Тука може уште да има жртви, во наносот, во нивите“, вели таа покажувајќи кон пространствата кал и земја наоколу.
Во соседството војници работеа во домот на Зорица Стефковска, која исто така бара машина за вадење на калта која многу тешко се чисти рачно. „Се отепаа од работа но не можат. Десет дена сум во тиња“, вели низ солзи. Поплавата ја пресретнала додека се возела во автобус. „Ова овде, беше друг свет. Целосно бевме уништени“, вели таа.
Јовица Блажевски кој живее малку подалеку од местото каде што најсилно удрила поплавата, расчистуваше низ дворот. Вели дека добро е што машините работат. Ноќта пред десет дена поминале лошо, се сеќава, но уште полошо било кога се разденило. Ги дочекало целосен хаос.
Десет дена едвај спијат од неподносливата смрдеа. Претрпел големи загуби, посебно затоа што се занимавал со земјоделие. Некаков нормален живот очекува дури за два месеци, а две до три години за повторно да може да ја обработува земјата. Помош добил само од волонтери, останатото време сам си ја чистел куќата од ѓубре. На пунктовите, раскажува тој, има селективност.“Никој нема дојдено овде. Ниту да праша дали ни треба помош. Тоа што го кажуваат надлежните по медиумите не е точно. Горните улици, уште се во хаос – а се кажува дека работата е пред крај. Нема врска. Некои улици воопшто не се ни почнати“, вели тој.
Додава дека проблеми со вода имале и во минатото, но никој не ги санирал ситните штети кои се наталожиле и довеле до ваква катастрофа.
„Битно е другите да си ги исперат парите и да си ги стават во џеб. Народот не го прашуваат. Си гледаат за себе. Порано имаше многу канали, ги затрупаа, самата поплава повторно ги откри каде се и што се – самите си го покажаа патот. Повторно ќе бевме поплавени, но немаше да биде таков хаос како сега“, вели Блажевски.
Стајковци го напуштивме со апелите на жителите итно да се расчистат каналите во местото. Стравуваат дека ново невреме во ваква ситуација повторно ќе ги поплави и може да го докрајчи нивното село.
-
[Reportazh] Stajkovci: Dita e dhjetë, të bllokuar në baltë dhe mjerim
Pluhur, kundërmim i keq dhe baltë, ju pret në hyrje të Stajkovcit, fshat i cili para dhjetë ditë i pësoi dëmet më të mëdha nga vërshimet të cilat e kapluan rajonin e Shkupit.
Kamionë dhe mekanizim lëviz nëpër fshat. Lahen rrugët. Kapica me mbeturina, po hidhen. Përsëri dhe përsëri. Nuk ka fund.
Mekanizimi e hapte rrugën deri te shtëpitë e fundit në Stajkovci
Dhe përderisa rreth punktit, të vendosur në shkollën fillore në Stajkovci, ka tollovi, ushtarë dhe punëtorë të shërbimeve komunale nga e gjithë Maqedonia, më larg nga kjo pikë nga shtëpitë e fundit të fshatit, gjithçka është e qetë dhe më e tmerrshme. Edhe pas dhjetë ditë nga vërshimet ende mund të vërehet fuqia e katastrofës e cila e kaploi fshatin.
Në diellin që nxeh fortë dhe temperatura 40 gradë, banorët i pastronin shtëpitë. Secili ka siguruar mekanizim dhe ndihmë si di vetë. Një pjesë e shtëpive tani më janë rregulluar, disa ende janë të shkatërruara.
Mekanizimi ende e pastronte rrugën që kalon nëpër fshat. Shtëpitë e fundit, ku më vonë kanë arritur të pastrojnë, ende përballen me katastrofën. Në këto vende nuk ka rrymë, ndërsa njerëzit ende janë në baltë.
Vesna Stevkovska thotë se nuk ka fjetur që kur ndodhi vërshimi. Akoma i ka të freskëta kujtimet se si shkallët e brendshme të shtëpisë i kanë shpëtuar atë, të shoqin dhe vjehrrën. Në çast të fundit janë hipur në katin e sipërm para se ujit tërësisht të mbulojë dhomën në të cilën ndodheshin.
Kërkojnë vetëm pompa për baltë, sepse assesi nuk mund ta pastrojnë baltën në shtëpinë e tyre, e cila nga koha e nxehtë po thahet dhe mund të jetë burim i sëmundjeve ngjitëse. “Nëse mbetet kështu, do ti sëmurim edhe njerëzit të tjerë, ata të cilët kanë pastruar”, thotë ajo.
Duhet e gjithë familja të pranojë ilaçe dhe injeksione kundër sëmundjeve ngjitëse, por thotë se nuk kupton pse nuk vjen askush ti vizitojë ose ti transferojë në punktin i cili ndodhet 15 minuta larg në këmbë nga shtëpia e tyre. “Nuk e di pse nuk na ndihmon askush. Pyesni armatën. Kanë ardhur këtu, po rinë mbrapa shtëpisë nën arrën dhe po sodisin. Por nuk kam ingerenca, as shpirt të lut askënd. Vetë organizohem, sepse jam infermiere”, thotë ajo e pajtuar me fatin.
Tregon se si është çarë shtëpia e saj. Çatia është rrënuar. Nuk e di se në çfarë gjendje janë themelet. “Shtëpia mund të rrëzohet”, thotë ajo e frikësuar. Nëse bie shi përsëri, ka frikë se balta e arave fqinje, përsëri do të derdhet në oborrin e tyre. “Këtu ndoshta ka ende viktima, në baltën e grumbulluar, në arat”, thotë ajo duke bërë shenjë për nga balta dhe toka e grumbulluar përreth.
Në fqinjësi ushtarët kanë punuar në shtëpinë e Zorica Stefanovska, e cila gjithashtu kërkon makina për nxjerrjen e baltës e cila shumë vështirë pastrohet me dorë. “U këputën së punuari, por nuk munden. Dhjetë ditë jam në llum”, thotë me lot në sy. Vërshimet e kapën derisa ishte në autobus. “Kjo këtu, ishte një botë tjetër. Tërësisht jemi shkatërruar”, thotë ajo.
Jovica Bllazhevski, i cili jeton pak më larg nga vendi ku vërshimi ka goditur më fuqishëm, pastronte nëpër oborr. Thotë, puna është mirë mbasi i punojnë makinat. Natën para dhjetë ditë kanë kaluar keq, kujtohet, por akoma më keq ka qenë kur është zbardhur. I ka pritur një kaos i plotë.
Dhjetë ditë mezi flenë nga aroma kundërmuese e keqe. Ka pësuar humbje të mëdha, dhe në veçanti sepse është marrë me bujqësi. Ndonjë jetë normale pret mbas nja dy muaj, ndërkaq dy deri tre vjet që përsëri të mund ta punoje tokën. Ndihmë ka pranuar vetëm nga vullnetarë, kohën tjetër vetë e ka pastruar shtëpinë nga mbeturinat. Në punktet, tregon ai, ka seleksionim.
“Askush nuk ka ardhur këtu. As të pyesë nëse na duhet ndihmë. Atë që e flasin kompetentët nëpër media, nuk është e saktë. Rrugët sipër, ende janë në kaos – ndërkaq thuhet se puna është kah fundi. Nuk ka lidhje. Disa rrugë aspak nuk kanë filluar ti pastrojnë”, thotë ai.
Shton se probleme me ujin kanë pasur edhe në të kaluarën, por askush nuk i ka sanuar dëmet e imëta të cilat janë shtresuar dhe kanë rezultuar me këtë katastrofë të këtillë.
“Është me rëndësi të tjerët ti pastrojnë paratë dhe ti fusin në xhep. Popullin nuk e pyesin. Shohin për vete. Më parë ka pasur shumë kanale, i mbuluan, vetë vërshimi i hapi përsëri ku janë dhe di janë – vetë ato e treguan rrugën. Përsëri do të na ndodhte vërshimi, por nuk do të ishte një kaos i këtillë si ky tani”, thotë Bllazhevski.
Stajkovcin e lamë me apelet e banorëve, urgjentisht të pastrohen kanalet në këtë vend. Janë të shqetësuar se një mot i keq i mundshëm në situatë të këtillë përsëri mund të shkaktojë vërshim dhe mund ta shkatërrojë deri në fund fshatin.