-
Непотизмот, плагијатите, купени дипломи на државни функционери и разните форми на корупција се само дел од проблемите со кои студентите се среќаваат во текот на нивните студии. За корупцијата во високото образование и трајните последици кои ги остава на пазарот на сила, се дискутираше вчера на јавната трибина организирана од Младинскиот образовен форум, во рамки на Саемот на високо образование.
Во Македонија нема континуирано истражување на корупцијата во високото образование и никакви заложби од страна на надлежните и високообразовните институции да го следат овој проблем, вели Александра Живковиќ од МОФ. Досега, посочува, има само едно истражување за перцепцијата на студентите во поглед на корупцијата на нивните факултети, направено во 2012 година.
„Отсуствуваат класичните форми на корупција, како давање пари на професорот за положување испит или добивање диплома. Место тоа, многу почесто се застапени практики како условување на студентите да купат учебник за да можат да положат или да добијат дополнителни поени, постои висок степен на непотизам. Голем степен на корупција има во студентските домови, особено при добивање на место“, вели Живковиќ.
Таа забележива дека огромен проблем претставува плагијаризмот, а според истражувањето од 2012 година, студентите, освен што самите правеле плагијати, препознавале и свои трудови во книга на одредени професори.
Ана Јаневска-Данева од „Транспарентност Македонија“ вели најголеми проблеми кои професорите ги посочиле се изборите за звања на професори, како и нивното сместување во најразлични владини комисии и тела за кои земаат големи хонорари. Таа истакна дека особено е актуелен Одборот за акредитации, којшто изгласа отворање на нов универзитет без елаборат. Според неа има професори кои ги кршат сите академски и правни норми, за што еднаш ќе мора да одговараат, но додава и дека во последно време има бројни сомнителни дипломи на влијателни членови на политички партии.
„Вие како студенти и ние како луѓе, се надоградуваме и уште не можеме да постигнеме ништо, додека некој ќе си ја плати дипломата и ќе ги заземе сите можни функции во државата. Овие дипломи се стекнати како плод на непотизам и корупција. Мислам дека дојде време да се направи ревизија на сето ова, и ова ќе биде еден од начините да се повикаат сите на одговорност бидејќи политичарите мора да престанат да се китат со титули додека извршуваат политички функции“.
Таа додава вели и дека „Транспарентност Македонија“ од 2007 година објавува месечни извештаи, во кои ги повикува институцииите да се борат против корупцијата, директно прозивајќи ги сторителите на кривични дела. За жал, вели дека не наидуваат на соработка од Јавното обвинителство, ниту од Државната антикорупциска комисија која редовно ги пречекува со затворени врати.
Миша Поповиќ од Институтот за демократија „Социетас Цивилис“ зборуваше за корупцијата и свеснота за неа меѓу македонските граѓани. Тој вели дека меѓу факторите кои влијаат на успешна борба против корупцијата е меѓучовечката доверба, бројот на невладини организации во однос на бројот на жители, како и слободата на медиумите.
„Во Македонија, со истражување на МЦМС, се увиде дека 11 посто од популацијата има потешкотии да препознае што е корупција. Односно, 174000 полнолетни граѓани кога ќе дојдат во интеракција со државен службеник и кога ќе бидат жртви на корупција, нема да ја препознаат. Како тие би се пожалиле за таа корупција, ако не се свесни дека им се случува?“, вели Поповиќ.
Поповиќ посочува и на фактот дека многу граѓани на Македонија се толератни кон коруптивните активности – 45 посто од луѓето во истото истражување кажале дека толерираат корупција во некоја форма. Освен тоа, 77 посто од граѓаните очекуваат дека треба да понудат пари или некаков подарок при интеракција со државен службеник, за тој да ја заврши својата должност.
С.Т.
-
Diploma të blera, plagjiatura, shantazhe – korrupsion, në arsimin e lartë
Nepotizmi, plagjiaturat, diplomat që i blejnë funksionarët shtetërorë dhe format e ndryshme të korrupsionit, janë vetëm një pjesë e problemeve me të cilat përballen studentët gjatë studimeve të tyre. Për korrupsionin në arsimin e lartë dhe pasojat e përhershme të cilat ja shkakton tregut të punës, u diskutua gjatë tribunës së djeshme publike të organizuar nga Forumi Arsimor i të Rinjve, në kuadër të Panairit të Arsimit të Lartë.
Në Maqedoni nuk ka hulumtim të vazhdueshëm mbi korrupsioni në arsimin e lartë dhe aspak angazhim nga institucionet kompetente dhe institucionet e arsimit të lartë, të analizojnë këtë problem, thotë Aleksandra Zhivkoviq nga MOF. Deri tani, thotë, ka vetëm një hulumtim në lidhje me perceptimin e studentëve në drejtim të korrupsionit në fakultetet e tyre, që është realizuar në vitin 2012.
“Mungojnë format klasike të korrupsionit, si dhënia e parave për profesorët për të kaluar provimin ose për tu pajisur me diplomë. Në vend të kësaj, shumë shpesh janë të përfaqësuara praktika si kushtëzimi i studentëve të blenë librin shkollor që të mund të kalojnë provimin ose të fitojnë pikë plotësuese, ekziston shkallë e lartë e nepotizmit. Shkallë e lartë e korrupsionit është prezent edhe në konviktet studentore, në veçanti gjatë fitimit të vendeve për akomodim”, thotë Zhivkoviq.
Ajo thotë se problem të madh paraqet plagjiatura, ndërsa në bazë të hulumtimit të vitit 2012, studentët, përveç që vetë kanë bërë plagjiatura, kanë identifikuar edhe punime të tyre në librat e profesorëve të caktuar.
Ana Janevska – Daneva nga “Transparencë Maqedoni ”, thotë se probleme më të mëdha të cilat profesorët i kanë sugjeruar janë zgjedhjet për titujt e profesorëve, si dhe emërimi i tyre në komisione të ndryshme qeveritare dhe trupa për të cilat marrin honorarë të mëdha. Ajo theksoi se në veçanti është aktual Këshilli për Akreditim, i cili votoi hapjen e universitetit të ri pa elaborat. Sipas saj, ka profesorë të cilët i shkelin të gjitha normat akademike dhe juridike, për çka një herë do të duhet të përgjigjen, por shton edhe atë se kohën e fundit ka diploma të shumta të anëtarëve të partive politike me ndikim, të cilat janë të dyshimta.
“Ju si studentë dhe në si njerëz , mbi ndërtojmë veten tonë dhe akoma nuk mund të mbërrijmë asnjë gjë, ndërsa dikush e paguaj diplomën dhe do ti fitojë të gjitha funksionet e mundshme në shtet. Këto diploma i kanë fituar si rezultat të nepotizmit dhe korrupsionit. Mendoj se erdhi koha të bëhet një revizion për gjithë këtë, dhe kjo do të jetë një mënyrë të thërriten të gjithë në përgjegjësi për shkak se politikanët duhet të pushojnë të stolisen me tituj derisa ushtrojnë funksione politikani.”
Ajo shton edhe atë se “Transparencë Maqedonia” nga viti 2007, publikon raporte mujore, në të cilat ju bën thirrje institucioneve të luftojnë korrupsionin, drejtpërdrejtë duke ju referuar kryerësve të veprave penale. Për fat të keq, thotë se nuk hasin në bashkëpunim nga Prokuroria Publike as nga Komisioni Shtetëror Kundër Korrupsionit, e cila rregullisht i pret me dyer të mbyllura.
Misha Popoviq, nga Instituti për demokraci “Societas Civilis” foli për korrupsionin dhe vetëdijen te qytetarët maqedonas. Ai thotë se ndër faktorët të cilët ndikojnë në luftën e suksesshme kundër korrupsionit është besimi ndër njerëzor, numri i organizatave joqeveritare në raport me numrin e banorëve, si dhe liria e mediave.
“Në Maqedoni, me hulumtimin e MCMC, u konstatua se 11 për qind e popullatës ka vështirësi të identifikojë çfarë është korrupsioni. Respektivisht 174.000 banorë të rritur kur ndër veprojnë me nëpunës shtetëror dhe kur do të jenë viktima të korrupsionit, nuk do ta identifikojnë atë. Si do të ankohen për korrupsion, nëse ata nuk janë të vetëdijshëm se po ju ndodh?” , thotë Popoviq.
Popoviq sugjeron edhe faktin se shumë qytetarë të Maqedonisë, janë tolerant ndaj aktiviteteve të korrupsionit – 45 për qind e njerëzve në hulumtimin e njëjtë janë shprehur se tolerojnë korrupsion në ndonjë formë. Përveç kësaj, 77 për qind e qytetarëve, presin se duhet të ofrojnë para ose ndonjë dhuratë gjatë ndër veprimit me nëpunës shtetëror, që ai ta kryejë punën – detyrën e vet.