Овојпат во #РаскажиМи го читаме расказот „Црна јама“ од Ана Алексовска.
Алексовска е филмска режисерка од Скопје. Со краткометражниот документарен филм „Господата од Современа“ (2019) имаше меѓународна премиера на HotDocs Canadian IDFF и освои повеќе награди меѓу кои и Grand Prix на FeKK – Ljubljana и Кустендорфското бронзено јајце.
Магистер е по општа и компаративна книжевност на Сорбона Нова. Работи како режисерка во Институтот за комуникациски студии – Скопје (ИКС) и е во предпродукција на „Жмурка“, краткометражен анимиран документарец. Книжевноста ѝ е омилено хоби. Дел од нејзините кратки раскази до сега се објавени на Окно, влезени во најтесен круг за наградата „Новите!“ и во книжевното списание „Стремеж“.
Црна јама
Како изгледаме во миговите кога носиме важни одлуки?
Дали, доколку некој нè набљудува од страна, тој ќе може да си ги претпостави нашите мисли?
Не размислував за ова гледајќи ја жената која ги листаше моите документи за вадење студентска легитимација. Едноставно, преку анализа на брзите движења на нејзините веѓи, се обидував да одгатнам што следно ќе ми каже и дали веќе денес ќе можам да уживам бесплатен оброк во студентскиот дом. Последните денови мојата заштеда сериозно се намали и имав потреба од брза промена на навиките.
„Половина час, па дојдете!“ – рече конечно жената зад шалтерот и ја повлече молскавично вратничката која нè делеше. Толку самоуверено го прават тоа, оние хартиени луѓе зад стаклата, чиниш замавнувањето со лизгачка врата е како обвивање со наметка за невидливост, како оние кои ги користевме во детството.
Без многу да се противам, си ги собрав расфрланите документи и со несигурен чекор се довлечкав до снопот сонце кој се провре помеѓу столбовите на прашката главна пешачка улица. Седнав на тротоарот пред зградата и со погледот се втурнав во градскиот пејсаж.
Спроти мене галамеа седуммина градежни работници, сите во сино облечени и испоседнати на малото ѕитче покрај дуќанот кој го реновираа. Валкани, но насмеани – си дофрлуваа, наздравуваа и беа многу расположени. Имаше дузина флаши пиво кои си ги подаваа како при некоја сценска изведба па мене ми делуваше како да денот ќе им нема крај. Потаму, веднаш до нив, имаше едно модерно кафуле каде милион минувачи во тој пола час седнаа и станаа, поминаа, разгледаа, се запознаа… Колку ли чинеше една порција дневно мени? – се прашував. Можеби колку дневницата на секој од работниците во сино. Сеедно, вака соединети во мојата рамка правеа убава симбиоза на општеството.
Студенти, туристи, забрзани бизнисмени и еден куп тропоти на кондури – диригираа една мелодија која сè повеќе добиваше хармоничен ритам. Како сите тие да се имаа договорено која музика ова пладне ќе ја чекорат, кој ќе биде брзиот бас, а кој ќе го забави темпото. Оркестар од минувачи. Меѓу сите тие обувки, забележав едни кои налик на тениско топче, за кусо време ја менуваа својата насока. Тој марш беше невообичаен за таа улица – таму, обично, сред сета разноликост, ако нешто беше единствено тоа беше насоката на движење на засебните пара нозе. Токму поради тоа, овој пар ми го привлече вниманието. Го кренав погледот нагоре, да го проверам сопственикот.
Целото тело на младото момче како да беше составено од пружина. Доколку стопалата му беа насочени в лево и се движеа колениците натака, полека во торзото се извиваше десно и веќе рамената му беа наклонети кон сосема другата страна… Очите пак, како да бараа нешто во воздухот, таму преку ѕидовите на зградите. Се чинеше како да ита некаде, но разбрал дека нешто сосема важно заборавил пред излегување, па е во недоумница сега што да стори следно – да продолжи и побрза или да ризикува и да наврати до дома… Не можев да ја погодам неговата мисла но она што го знаев со сигурност е дека беше во сериозна дилема.
Сенката од спортското капче му го замрачуваше лицето и ме спречуваше да продрам подлабоко во неговите очи за да ја одгатнам загатката која толку го тревожеше. Тогаш, како да ме послуша и покрај џагорот и стампедото од минувачи кое струеше меѓу нас, тој подзастана и бавно, речиси како актер на сцена, ја извиши десната рака и ја стегна капата меѓу прстите. Секунда, две постоја така. Кореографија, се чинеше. Потоа, ја извлече капата од својата глава и остави ресичките коса да му виснат над образите. Веднатиот поглед в земи не ми издаде ништо. Веќе бев намамена во неговата точка и го очекував следниот потег. Тој, секако, продолжи.
Ја спушти раката покрај колкот, простум, и благо го поткрена стапалото. Со рамената се навали на страна и како стрелките на часовникот направи круг околу себе, пред сосем ниско да спласне на земи. Коленичеше. Потоа елегантно ги испружи рацете далеку пред себе. Во нив ја имаше својата капа, која сега ја постави како јама што зјае сред калдрмата. Со челото покорно го допре подот, поставувајќи го врз тие камења кои ги виделе сите болки и битки уште од средниот век, па ширеа студенило наместо спомен.
Молежливо, немо и неподвижно – неговото тело осамна, завршувајќи ја точката. Мислев, ни плешките веќе не се брануваа – по ритамот на неговиот здив. Сè стивна.
А, оркестарот од чекори иташе. Еден куп чизми како чинели трескаа, занесени во изведбата. Татнеа пети и ѓонови. Бездната од неговата капа се чинеше ќе ме проголта.
Се обѕирнав наоколу – никој не ја посведочи оваа танчерска точка, оваа одлука на младиот човек да стане просјак.
Ткаенини од разни бои, нејасен џагор и далечен детски плач сошија магла околу мене. Низ неа единствено можев да ѕемнам во дланките на младото момче, во она што како црна дупка, го граничеше со нив.
– „Девојко! Ајде!“ – ми довикна од зад грб службеничката.
Ме сепна. Видов како нервозно и тромо зачекори назад, кон шалтерот. Повеќе го немаше врз себе оној плашт за невидливост, кој толку често го користевме во детството.
Радио МОФ почна со рубриката #РаскажиМи, каде секој петок објавуваме по еден расказ на македонски јазик. Со рубриката целиме да промовираме домашни и странски автори кои пишуваат, односно се преведени на нашиот мајчин јазик. Истовремено, сакаме да придонесеме во популаризацијата на прозата на македонски јазик.
Сите заинтересирани за објавување на свој расказ во рубриката #РаскажиМи своите дела може да ни ги испратат на info@radiomof.mk, заедно со куса биографија. Расказите и преводите треба да бидат на македонски јазик.
