Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Рубриката #ШтоТиТежи постои за одговарање конкретни прашања што ги мачат младите. Група на психолози-психотерапевти ќе дадат стручно мислење и совет на прашања поставени од страна на нашите читатели, а прашањата и одговорот на психологот секој четврток ќе бидат објавувани на нашиот сајт, секако анонимно.
Здраво. Имам 27 години, моментално имам 3 годишна врска со девојка ми каде што првата година ни одеше супер, а од втората година се тргна надолу. Почнавме да се затвораме еден со друг, да се одалечуваме и двајцата од сите другари и пријатели што порано сме ги познавале или сме имале контакт со нив. За жал во последно време и моите емоции кон девојка ми се веќе избледени. Сметам дека за ова не сум само јас крив ниту само таа, но мислам дека ситуацијата со затворање и прекин на контакти со сите други пријатели ме доведе до оваа ситуација. Често пати размислувам дека јас не сум доволно добар, дека сум премногу затворен и не покажувам емоции спрема никој. Во целиот овој период од мојот живот не стекнав некои посебни блиски другари. Себеси се сметам за помалку срамежлив и повлечен или различен од другите околу мене.
Како да постапам во иднина со ситуацијава? Што треба да направам за да се подобрам себеси, и да изградам нов круг на пријатели? Што можам да направам за да ја вратам мојата врска во нормала?
Здраво,
Најпрво ти благодарам што го огласи ова прашање кое доаѓа од една ситуација која за жал е многу почеста отколку што претпоставуваме, поради тоа што ретко кој отворено зборува за неа. Бивањето во партнерска релација со партнер со кој ни е убаво, кој нѐ разбира и со кого се надополнуваме е прекрасно, особено кога парот чувствува дека еден на друг си се доволни и доволно интересни. Но тоа чувство на удобност и конфорност со другиот може да го зароби парот во една само-доволност и само-абсорбираност, па неприметно да го оддвои и изолира од околината. На овој начин парот може да се претвори во еден затворен систем во кој нема внес на нова енергија, ниту пак изнес на непотребната вишок енергија. Затворена во ваквиот социално-емотивен вакум кој партнерите го креираат, врската најпрво почнува да стагнира бидејки партнерите затворени во истата рутина веќе немаат ништо ново да си дадат еден на друг, а потоа полека и да се распаѓа поради незадоволството кое полека се натрупува во врската, а кое најчесто доаѓа од непрепознаените и неадресираните потреби на партнерите во парот.
Секој од нас има потреба од свежината и новата енергија која доаѓа со новите или различните искуства. Затоа за еден пар е неопходно да биде отворен кон својата околина и да дозволи нов внес на енергија преку индивидуалните и заеднички искуства на партнерите. Оваа отвореност значи отвореност за нови луѓе и дружења, но и нови активности кои партерите можат да ги прават индивидуално или заедно. Што тоа точно би значело во пракса зависи од самиот пар, и е различно од пар до пар.
Она што би те поддржала е најпрво да погледнеш во твоите индивидуални потреби. Што во овој момент ти треба? Што ти недостига? Од што си преплавен, па ти се чини како да ти е преку глава од тоа? Што сакаш? По што копнееш? Каква промена би сакал да внесеш во својата животна рутина во овој момент? Биди искрен пред самиот себе си и не се плаши од одговорите кои ќе си ги дадеш на самиот себе си. Не можеш да направиш промена или да го добиеш тоа што го сакаш ако прво не знаеш што сакаш и по што трагаш.
Потоа погледни во своите одговори и види кои од тие нешта се во твои раце, односно нивното остварување зависи воглавно од тебе. Често пати се случува едниот партнер да се чувствува потиштен бидејки има потреба од нешто и очекува дека тоа треба да го добие од другиот партнер, па се блокира и не гледа во ресурсите кои се околу него од каде тоа нешто би го добил. За илустрација на ова ќе ти наведам еден хипотетички пример за пар во кој едниот партнер, да речеме дека има потреба од спортски активности и бивање во природа, но другиот партнер не е заинтересиран за тоа. Првиот партнер има избор: да се чувствува огорчен, неразбран и потиштен бидејки потребата не му е разбрана и адресирана од партнерот или да погледне околу себе во различните ресурси кои му се на располагање и на пример да одлучи да се приклучи на некоја група за плнинарење, возење велосипеди или сл. Ова е истовремено и одличен начин да се запознаат нови луѓе кои имаат слични интереси со нас.
Истовремено прекрасна можност за раст на парот е правењето нови нешта заедно. Ве поддржувам да поразговрате со партнерката за нештата кои би сакале заедно да ги направите. Креирајте си листа на идеи и секогаш кога ќе имате можност видете што од листата би сакале да реализирате, согласно можностите, времето и ресурсите кои ги имате на располагање тоа може да биде нешто мало како одење во театар или големо како заедничко патување. Она што е важно е после секоја ваква заедничка активност да си издвоите време и да поразговарате за тоа како истата поминала, како повлијаела на секој од вас, како се чувствувате сега и сл.
Во однос на твоето прашање како да запознаам нови пријатели најпрво би те поддржала да размислиш какви пријатели би сакал да имаш околу себе. Потоа размисли дали можеби веќе познаваш некој таков човек? Дали има некој кој веќе го знаеш, но со кој си изгубил контакт, а кој би сакал да го имаш за пријател? Биди свесен дека не ти е потребна посебна причина за да го оствариш тој контакт ако сакаш. Знам дека често пати е полесно да чекаме другите да го направат првиот чекор, но до кога си спремен да чекаш? Те охрабрувам да бидеш проактивен во однос на тоа што го сакаш и да не се плашиш да го направиш првиот чекор. Што е најстрашното што може да се случи? Тој некој да не се сложи да се дружи со тебе? Па и онака во моментов не се дружи со тебе! Најстрашното нешто е дека постои опасност да ти биде егото малку повредено. Но ако си подготвен да го прифатиш тој ризик тогаш немаш што да загубиш, можеш само да добиеш.
Како поддршка на сето ова би те охрабрила да гледаш во своите силни страни, наместо само во своите маани. Често пати гледањето во своите мани не затвора во себе, не прави несигурни, повлечени, уплашени и срамежливи. Сите ние имаме и свои маани, но имаме и свои силни страни. Тоа се двете страни на паричката. За да постои баланс потребно е да бидеме свесни и да го уважиме постоењето и на двете страни. Затоа размисли кои се твоите силни страни? Што е тоа што ти се допаѓа кај себе? Што е тоа за кое што си горд кај себе? Кои од тие твои силни страни се прелеваат во релациите кои ги градиш? Кој свој квалитет ти го даваш во тие релации?
Се надевам дека ова што ти го напишав ќе ти отвори нови хоризонти за размислување и делување, кои ќе внесат нов бран на свежина и раст во твојот живот и твоите релации.
*Ивана Маринчек е лиценциран психолог и гешталт психотерапевт, член на EAGT и EAP, и лиценциран кариерен советник (GCDF). Својата психотераписка пракса ја спроведува во рамките на Здружението за психологија и психотерапија Психотерапика, а воедно е и психотерапевт-едукатор во рамките на групите за едукација и раст и развој при Гешталт Институт Скопје, како и национален психолог супервизор на МЕНСА Македонија. Позади себе има долгогодишно искуство во работа со млади кое го има стекнато низ својата работа како во формалното образование, така и во неформалното образование и НВО секторот. Таа е долгогодишен волонтер и активист на Црвениот крст, како и национален инструктор на програмата ЦКА-ПХВ, која е програма за едукација и личен развој на млади.
-
ÇfarëTëRëndon: Jemi bashkë tre vjet, por nuk kam më emocione për të dashurën time
Rubrika #ÇfarëTëRëndon (ШтоТиТежи) ekziston për të dhënë përgjigje në pyetje konkrete të cilat i mundojnë të rinjtë. Një grup psikologë – psiko terapeutë do të japin mendim dhe këshillë profesionale në pyetje të parashtruara nga lexuesit tanë, ndërsa pyetjet dhe përgjigjja e psikologut do të publikohen çdo të enjte në ueb faqen tone, sigurisht do të jenë anonime.
Përshëndetje. Jam 27 vjeç, për momentin kam lidhje 3 vjet me një vajzë, me të cilën vitin e pare na shkonte super, ndërsa nga viti i dytë gjithçka filloj të shkojë për poshtë. Filluam të mbyllemi ndaj njëri tjetrit, të dy filluam të largohemi nga të gjithë shokët dhe miqtë që i kemi njohur më pare ose kemi pasur kontakt me ata. Për fat të keq kohën e fundit edhe emocionet e mija ndaj vajzës filluan të zbehen. Mendoj se për këtë nuk jam fajtor vetëm unë ose vetëm ajo, por mendoj se situate me mbylljen dhe ndërprerjen e kontakteve me të gjithë miqtë rezultoi me këtë situate. Shpesh mendoj se unë nuk jam mjaftueshëm i mire, se jam shumë i mbyllur dhe nuk shfaq emocione ndaj dikujt tjetër. Gjatë gjithë kësaj periudhe të jetës sime nuk bëra ndonjë shok të afërt. Veten e konsideroj si pak të turpshëm dhe të tërhequr ose të ndryshëm nga të tjerët rreth vetes.
Si të veproj në të ardhmen me situatën? Çfarë duhet të bëj që të përmirësoj veten dhe të ndërtoj rreth të ri të miqve? Çfarë mund të bëj që të kthej lidhjen time në normalitet?
Përshëndetje,
Së pari, faleminderit që e theksove këtë çështje që vjen nga një situatë që për fat të keq është shumë më e zakonshme nga sa supozojmë, sepse vështirë se dikush flet hapur për të. Të qenit në një marrëdhënie me një partner që është i këndshëm për ne, i cili na kupton, dhe me kë plotësohemi është e mrekullueshme, veçanërisht kur çifti ndjen se i mjaftojnë njëri-tjetrit dhe janë mjaftueshëm interesant. Por, kjo ndjenjë e rehatisë me tjetrin mund ta robërojë çiftin në vetëmjaftueshmëri dhe vetë-absorbim, dhe pa dashje ta veçojë dhe izolojë atë nga rrethi. Në këtë mënyrë, çifti mund të shndërrohet në një sistem të mbyllur te i cili nuk ka hyrje të energjisë së re dhe as nuk rezulton me ndonjë energjie të panevojshme të tepërt. Të mbyllur në një vakum të tillë social-emocional që krijojnë partnerët, marrëdhënia së pari fillon të ngecë sepse partnerët e kyçur në të njëjtën rutinë nuk kanë më asgjë të re për t’i dhënë njëri-tjetrit, dhe më pas ngadalë fillon rrënimi për shkak të pakënaqësisë që grumbullohet ngadalë në marrëdhënie, e cila zakonisht vjen nga nevojat e pa adresuara dhe të panjohura të partnerëve në çift.
Secilit prej nesh ka nevojë për freski dhe energji të re që vjen me përvoja të reja ose të ndryshme. Prandaj është thelbësore që një çift të jetë i hapur ndaj rrethit të tyre dhe të lejojë futje të re të energjisë përmes përvojave individuale dhe të përbashkëta të partnerëve. Kjo hapje do të thotë hapje ndaj njerëzve të rinj dhe shoqërimeve, por edhe aktivitete të reja që partnerët mund të bëjnë individualisht ose së bashku. Çfarë saktësisht do të thotë kjo në praktikë, varet nga vetë çifti dhe është i ndryshëm nga çifti në çift.
Ajo në çka të mbështes, është së pari të shohësh nevojat tënde individuale. Çfarë të duhet në këtë moment? Çfarë të mungon? Me çka je i mbingarkuar, dhe të duket se ta ka ardhur në maje të hundës? Çfarë dëshiron? Për çfarë të ka marrë mall? Çfarë ndryshimi dëshiron të bësh në rutinën tënde të jetës në këtë moment? Bëhu i sinqertë me veten dhe mos ki frikë nga përgjigjet që i jep vetvetes. Nuk mund të bësh ndryshim ose të fitosh atë që dëshiron nëse fillimisht nuk e di se çfarë dëshiron dhe çfarë po kërkon.
Pastaj shiko përgjigjet tënde dhe shiko se cilat nga këto gjëra janë në duart tuaja, gjegjësisht realizimi i tyre kryesisht varet nga ju. Shpesh herë ndodh njëri nga partnerët të ndihet i dëshpëruar sepse ka nevojë për diçka dhe pret atë ta marrë nga partneri tjetër, kështu që bllokohet dhe nuk sheh në resurset të cilat janë rreth tij prej nga mund ta fitojë atë gjë. Për ta ilustruar këtë do t’ju jap një shembull hipotetik të një çifti, në të cilin njëri partner, të themi, ka nevojë për aktivitete sportive dhe të jetë i pranishëm në natyrë, por partneri tjetër nuk është i interesuar për këtë. Partneri i parë ka zgjedhje: të ndihet i pakënaqur , i pa kuptuar dhe në depresion sepse partneri nuk e kupton ose të shohë përreth tij burimet të ndryshme që i ka në dispozicion , për shembull, t’i bashkëngjitet një grupi për alpinizëm, çiklizëm dhe ngjashëm. Kjo gjithashtu është edhe mënyrë e shkëlqyer për tu njohur me njerëz të rinj të cilët kanë interesa të ngjashme me ju.
Njëkohësisht paraqet mundësi të shkëlqyer për rritjen e çiftit dhe bërjen e gjërave të reja së bashku. Ju inkurajoj të bisedoni me partneren tuaj për gjërat që dëshironi të bëni së bashku. Krijoni një listë idesh dhe sa herë që të keni mundësi, shihni se çfarë dëshironi të realizoni nga lista, në varësi të mundësive, kohës dhe burimeve të disponueshme mund të jetë diçka e vogël si për shembull të shkoni në teatër ose diçka e madhe si për shembull udhëtim i përbashkët. Ajo që është e rëndësishme se pas aktivitetit të këtillë të përbashkët, do të ndani kohë edhe të bisedoni për atë se si keni kaluar, si ka ndikuar kjo mbi secilin nga ju, si ndiheni tani dhe ngjashëm.
Sa i përket pyetjes tuaj, si të njoftoj miq të rinj, fillimisht do tu kisha mbështetur të mendoni se çfarë miq dëshironi të keni rreth vetes. Pastaj mendo nëse ndoshta tani më njeh njeri të atillë? A ka ndonjë që tani më e njeh, por me të cilin ke humbur kontaktet, ndërsa do të kishe dashur ta kesh mik? Bëju i vetëdijshëm se nuk të nevojitet shkak i veçantë për ta realizuar atë kontakt nëse dëshiron. E di se shpesh është më e lehtë të presësh që të tjerët të ndërmarrin hapin e parë, por deri kur je i gatshëm të presësh? Ju inkurajoj të jeni proaktivë për atë që doni, dhe të mos keni frikë të bëni hapin e parë. Çfarë është më e keqja që mund të ndodhë? A dikush mos pajtohet të shoqërohet me ju? Edhe ashtu ai për momentin nuk shoqërohet me ju! Gjëja më e tmerrshme është se ekziston rreziku egoja juaj të lëndohet pak. Por nëse jeni i gatshëm të pranoni atë rrezik, atëherë nuk keni asgjë për të humbur, vetëm mund të fitoni.
Në mbështetje të gjithë kësaj, do t’ju inkurajoj të shikoni pikat tuaja të forta në vend të mangësive tuaja. Shpesh, fokusimi në mangësitë tonë na mbyll në vete, na bën të pa sigurt, të tërhequr, të frikësuar dhe të turpshëm. Të gjithë kemi mangësitë tona, por gjithashtu kemi pikat tona të forta. Këto janë dy anët e medaljes. Për të qenë në ekuilibër, duhet të jemi të vetëdijshëm dhe të pranojmë ekzistencën e të dy anëve. Prandaj mendoni se cilat janë pikat tua të forta? Çfarë është ajo që të pëlqen tek vetja? Çfarë është ajo për të cilën je krenar? Cilat pika tënde të forta barten në relacionet të cilat i ndërton? Cilën cilësi e jep në ato relacione?
Shpresoj se këtë që ju kam shkruar, do tju hapë horizonte të reja për të menduar dhe vepruar, të do të sjellin një valë të re freskie dhe rritje në jetën tuaj dhe marrëdhëniet tuaja.
* Ivana Marinçek është psikologe e licencuar dhe psikoterapiste Gestalt, anëtare e EAGT dhe EAP, dhe këshilltare e licencuar për karrierë (GCDF). Ajo e zhvillon praktikën e saj të psikoterapisë në kuadër të Shoqatës për Psikologji dhe Psikoterapi, Psikoterapika, gjithashtu është psikoterapeut-edukatore në kuadër të grupeve për edukim dhe rritje dhe zhvillim pranë Geshtalt Institutit Shkup, si dhe psikolog kombëtar mbikëqyrës i MENSA Maqedonisë. Mbrapa vetes ka përvojë shumëvjeçare në punën me të rinj të cilën e ka fituar nëpërmjet punës së saj si në arsimin formal, ashtu edhe në arsimin joformal dhe OJQ sektorin . Ajo është vullnetare dhe aktiviste shumëvjeçare e Kryqit të Kuq, si dhe instruktor kombëtar i programit RCA-PHV, i cili është një program edukimi dhe zhvillimi personal për të rinjtë.