Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Повеќе средства за наука, енергетска ефикасност на студентските домови, помалку за реконструкција на основните училишта. Буџетот на Министерството за животна средина и просторно планирање ќе претрпи кратење, а од него ќе се издвојуваат и пари за Државниот инспекторат за животна средина се дел од новините на Буџетот за 2025 година кој минатата недела беше усвоен од Собранието.
Буџетот на Министерството за образование и наука (МОН) се зголемува за 2,7 милијарди денари споредено со првичниот Буџет од оваа година. Зголемувањето најмногу се однесува на парите за наука, 293 милиони денари или 77 отсто повеќе од лани. Од Буџетот на МОН годинава ќе се издвојуваат и пари за Реформа во јавната администрација што не беше случај претходно. Растат буџетите за средно и високо образование како и за ученички и студентски стандард.
Ако се погледне во буџетите на универзитетите се забележува дека кај сите има зголемување во просек за 23%. Драстичен пад има во средствата за продолжување на изградбата на факултетите за физичка култура и информатичка технологија – само 1 милион денари, додека лани оваа сума беше само 3 милиони денари.
Во делот Инвестиции во образованието најмалку пари се издвојуваат за Реконструкција на основните училишта, 51% помалку од лани, а помалку пари ќе има и за реконструкција на ученички и студентски домови. Додека, најголемо зголемување во овој дел има во ставката Енергетска ефикасна рехабилитација на студентските домови каде сумата достигнува 82 милиони денари, или четири пати повеќе од ланскиот буџет.
Со формирањето на новата Влада во јуни оваа година, Министерството за труд и социјална политика се трансформираше во Министерство за социјална политика, демографија и млади. Со ова, фокусот врз младите од Агенцијата за млади и спорт премина во надлежност на реформираниот ресор, додека во меѓувреме целосно се укина Агенцијата за млади и спорт.
Министерството добива поголем буџет за 7,4 милијарди денари, а буџетот за ставката Млади ќе порасне двојно или за 97%. За млади се одвојуваат 8,5 милиони денари. Но, од буџетот на овој ресор ќе се крати во средствата за Родова еднаквост и недсикриминација кои процентуално се помали за една третина.
Кратење има и од буџетот на Министерството за животна средина и просторно планирање кој процентуално ќе биде 18% помал од лани. Најголемото кратење е во делот Заштита на животната средина за 169,3 милиони денари, односно двојно помалку пари се издвојуваат за квалитет на воздух (22,8 милиони денари) и 152,8 милиони денари за третман на отпадни води или 42% помалку од лани. Новина овде е издвојувањето пари за Државниот инспекторат за животна средина кои ќе бидат 37,7 милиони денари.
Ангела Бошкоска
-
Pothuajse dyfish më shumë para për rini dhe shkencë, më pak për barazinë gjinore dhe ajër cilësor – Çfarë parasheh Buxheti për vitin 2025 [Infografik]
Më shumë mjete për shkencë, efikasitet energjetik të konvikteve studentore, më pak për rinovimin e shkollave fillore. Buxheti i Ministrisë për Mjedisin Jetësor dhe Planifikimin Hapësinor do të ketë shkurtim dhe nga ai do të ndahen gjithashtu para për Inspektoratin shtetëror të Mjedisit Jetësor, që janë disa nga ndryshimet e Buxhetit për vitin 2025, i cili javën e kaluar u miratua nga Kuvendi.
Buxheti i Ministrisë për Arsim dhe Shkencë (MASh) rritet për 2,7 miliardë denarë krahasuar me Buxhetin fillestar të këtij viti. Rritja ka të bëjë kryesisht me paratë për shkencë, 293 milionë denarë ose 77 përqind më shumë se vitin e kaluar. Nga Buxheti i MASh për këtë vit do të ndahen gjithashtu para për reformën në administratën publike, që nuk ka ndodhur më parë. Rriten buxhetet për arsimin e mesëm dhe të lartë, si dhe për standardin e nxënësve dhe studentëve.
Nëse shihen buxhetet e universiteteve, vërehet se te të gjitha ka rritje mesatare prej 23%. Një rënie drastike ka në fondet për vazhdimin e ndërtimit të fakulteteve për edukatë fizike dhe teknologji informatike – vetëm 1 milion denarë, ndërsa vitin e kaluar kjo shifër ishte vetëm 3 milion denarë.
Në pjesën e investimeve në arsim, më pak para do të ndahen për rinovimin e shkollave fillore, 51% më pak se vitin e kaluar, dhe do të ketë më pak para edhe për rinovimin e konvikteve të nxënësve dhe studentëve. Ndërkohë, rritja më e madhe në këtë pjesë është në pjesën Rehabilitim energjetik i konvikteve studentore, ku shuma arrin në 82 milionë denarë, ose katër herë më shumë se buxheti i vitit të kaluar.
Me formimin e Qeverisë së re në qershor të këtij viti, Ministria e Punës dhe Politikës Sociale u shndërrua në Ministri të Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë. Me këtë, fokusi tek të rinjtë nga Agjencia për Rini dhe Sport kaloi në kompetencë të dikasterit të reformuar, ndërsa në ndërkohë Agjencia për Rini dhe Sport u shfuqizua plotësisht.
Ministria merr buxhet më të madh për 7,4 miliardë denarë, ndërsa për pjesën Rini do të rritet dyfish, ose për 97%. Për të rinjtë janë ndarë 8,5 milionë denarë. Megjithatë, fondet për Barazi Gjinore dhe Mosdiskriminim do të shkurtohen nga buxheti i këtij dikasteri, të cilat në përqindje janë më të vogla për një të tretën.
Reduktim ka edhe në buxhetin e Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, i cili do të jetë 18% më pak se vitin e kaluar. Shkurtimi më i madh është në sektorin Mbrojtja e mjedisit për 169,3 milionë denarë, përkatësisht dy herë më pak para janë ndarë për cilësinë e ajrit (22,8 milionë denarë) dhe 152,8 milionë denarë për trajtimin e ujërave të zeza ose 42% më pak se vitin e kaluar. Risi këtu është ndarja e mjeteve për Inspektoratin Shtetëror të Mjedisit, të cilat do të jenë 37,7 milionë denarë.
Angela Boshkoska
