Овој пат во рубриката #РаскажиМи, го објавуваме расказот „Плаши се од тивките“ од Ирена Јурчева.
Таа е родена во 1982 година во Белград. Живее и работи во Скопје. Дипломирала на Филолошкиот факултет во Скопје, на Катедрата за преведување и толкување. Во 2017 година ја одбранила својата магистерска теза на тема: „Културолошко преведување на „Силмарилион” од Џ.Р.Р. Толкин како предизвик за преведувачот”.
Јурчева работела како наставник по англиски и француски јазик во повеќе училишта и јазични центри во Скопје. Превела повеќе од петнаесет книги за три издавачки куќи во Македонија.
Досега има објавено една поетска книга „Таинства” (2017) и две книги раскази, Разнишан свет (2021) и „Белата е најстрашната боја” (2019) за која ја добила наградата за најдобар дебитантски прозен ракопис „Новите!” Гостувала на повеќе поетски фестивали, читања и слем натпревари. Нејзина поезија е објавена во неколку книжевни списанија. Организирала и учествувала во повеќе работилници за креативно пишување.
Во продолжение прочитајте го расказот „Tивките. Шумата. Собата“.
„Tивките. Шумата. Собата“
Една вечер во тоа време кога на стемнување секој се враќаше во својот дом и никој не се осмелуваше премногу да се оддалечи од своето место на живеење, јас, единствениот бестрашен будала, бев упатен кон блиската планина со фотоапаратот во ранецот. Воведуваа полициски час кога ќе им текне. Секој што им беше сомнителен беше апсен, носен некаде, испитуван и тормозен со денови. Секој гледаше само пред себе и бргу поминуваше по улиците како да го демне глутница бесни кучиња. Никој со никого не се поздравуваше. Никој никому не веруваше.
Парадоксално е тоа што болеста што ми се ширеше низ телото ми даваше сила уште малку да издржам и без страв да уживам во ограничените, а наскоро и забранети уметности и другите задоволства на душата. Мене уште малку ми остануваше од животот.
Полицијата во тоа време првпат ги облече елегантните препознатливи темно-виолетови униформи. Секогаш беа љубезни и насмеани, како единствената задача да им беше да го красат главниот град. Од нивните коли, слатки и заоблени како детски играчки, ечеше наредба: „Почитувани дами и господа и драги деца! Ве молиме, напуштете ги улиците!!!“ Во парковите, покрај совршените дрвореди и фонтани секогаш полни со ученици, пензионери и млади брачни парови со мали деца, на стемнување најавуваа затвoрање на сите објекти и тоа со вознемирувачки звуци, бучава како чкрипење на синџири по земја. Секаде ечеше тој пеколен злозвук. Таа вечер смело и незапирливо одев кон планината, како наивен млад човек подготвен да го освои целиот свет. Градот мирисаше на чад од сите книги и уметнички делa кои јавно се гореа на плоштадите. Велеа дека уметноста била лоша за менталното здравје на луѓето. Знаев дека палат реплики и дека вистински вредните дела и книгите се чуваат некаде. Погоре, на една уличка видов како војници наоружани до заби апсат некој припадник на Отпорот.
Чекорев бргу кон планината и го криев фотоапаратот во ранецот. За него се плашев повеќе отколку за животот. И нив планираа наскоро да ги забранат. A што ќе правев без него? Само тоа ми беше останало. Преку него го гледав и бележев видливиот свет од мој агол и по мој вкус.
По половина час искачување по благите угорници, стигнав до една борова шума – мојата шума, каде што тивкиот шум на ветерот ми беше мелем во бучниот ден. Тишината беше толку густа, речиси опиплива. Стасав до мојата шума недопрен од сивилото, од бучавата, од новиот режим, од новото сметање на времето, од тој распламтен пекол. Солза радосница ме помилува по образот.
Погледот ми го плени мовта на едно дрво, извиено пред мене како витко тело на шумска божица. Го пропуштив златниот час по зајдисонцето, па почнав да го фотографирам на самрак, на каква-таква светлост што не ѝ ласкаше на оваа зелена нимфа. Повеќе не ја следев убавата светлина како порано. Само копнеев да бидам овде.
Одеднаш започнав да се смрзнувам. Видов како во кадарот бавно влегува воздушеста рака, женска или аветска, не знам. Почна да пишува нешто на стаклото од објективот. Белиот прст од привидот зад него остави трага од сино мастило. Пишува оддесно налево, така што за мене да биде читливо одлево надесно. Ми се причинува едно чудно извртување на просторот – прстот како да се смалува, а се смалува и тој женски авет и изгледа како да пишува на прозорец. Пишува со големи, јасни и прави букви: ПЛАШИ СЕ ОД ТИВКИТЕ.
Наместо како секој жив и нормален човек да се онесвестам, избегам или да вреснам пред ненадејното и чудното што го запира или попречува обичниот тек на нештата, јас бев како смраморен и сѐ уште низ објективот гледав како прстот на таа, тој или тоа го допишува зборот ТИВКИТЕ. Зад раката во заднината ѕиркаше бело и безизразно лице. Стоев сѐ уште така стаписан и скаменет и одеднаш моите дланки самите сталожено ми се придвижија. Сликав неколкупати. Го спуштив апаратот, а привидението веќе го немаше. Направив неколку чекори наназад и бргу се оддалечив од местото без да се свртам. Се симнав од планината и стигнав дома за да ги разгледам фотографиите. Но на нив беше само извиеното мовосано дрво. Привидот го немаше. Исто како да не сум го сликал. Дури тогаш се преплашив од непознатото, без разлика дали беше производ на мојот поматен ум или некоја ретка дразба од оној свет.
Напишаното Плаши се од тивките оттогаш ми го чуваше животот и онаа мала кревка слобода што ми остана.
Тајната соба
Кога грми и молска влегувам во тајната соба. Полна е со благомирисен темјан. Во неа секогаш медена и нежна светлина допира до секое ќоше.
Тој секогаш е таму. Седи, молчи и чека јас прв да прозборувам.
Кога и да влезам во тајната соба, застанувам до прозорецот за да ја гледам молњата како миговно се прекршува одгоре-надолу и ги распарува тешките беспомошни облаци. Вилицата и тупаниците неволно ми се стегаат, горчината во утробата ме гризе и разјадува. Не, не грми надвор, инаку храбро ќе излезев за да ме наврне, да го доживеам невремето во неговата полна сила, за вдахновение, за ново доживување…
Грми внатре.
„Многу ми е страв“, секогаш го кажувам истото кога седнувам до Него. Пред Неговиот престол Тој го разбирa мојот вресок. Тогаш можам да се расплачам, да му кажам сѐ. Не со велелепни зборови, туку со плач и крик. Тогаш со Него сме пријатели. Тогаш со Него сум „на ти“. Но дури и тогаш тој проклет страв повторно ми ги раздробува душата и телото.
„Многу се плашам“, му велам.
„Ајде, ајде. Зар и овде? Во тајната соба?“ секогаш ќе ми рече и ќе се насмее спокојно и татковски.
Шумата – слушател на мојот вресок
Бавно возев до блиската шума. Се измолкнав од сите и од сѐ, пa дури за миг ѝ избегав и на болката во утробата која изминативе години цврсто ме беше зграпчила. Колку и да ѝ пркосев на болеста, таа, тивка и студена, без многу брзање, вешто и лесно ме завладеа. Тоа беше мојата последна вечер на Земјата, во еден разнишан свет, готов да се урне секој миг.
Како да знаев дека веќе последните мигови ми се одбројуваа. Не ги собрав пријателите околу себе за да се простам со нив и да им оставам аманети. Ја избрав шумата за слушател на мојот вресок.
Моите несигурни чекори шушкаа во есенските лисја. На самрак, во мојата шума, со крената глава кон големите крошни размислував како тие со децении стојат таму и како нивниот шум постои дури и кога никој не го слуша. Едноставно постои. Кога тие би имале душа, колку би биле мирни во овој непоматен спокој.
Овде дојдов да се исплачам, гласно или нечујно, како маченик кој ја прифатил својата бедна судбина и во плачот наоѓа ново задоволство. Мојот крик, како цар на овие живи и тажни нешта наоколу, да имаше физичка сила, како силен ветер ќе ги разнишаше од корен дрвјата, ќе ја растераше маглината меѓу нивните стебла.
По вресокот, тишината е најприсутна.
Паднав на колена како покајан грешник, уморен од ова несмасно владеење со себеси, со животот, со ситниот дел од светот што ми беше доверен од Творецот. Одеднаш пред моите очи се појави една подадена рака, грациозна, воздушеста и оносветовна, како на оние статуи на гробиштата, со наведнати хармонични лица, величествени во тагата.
Време е? – помислив, смраморен од страв и обземен од нова неосетена радост.
„Вечност е“, ми oдговори тивок глас исполнет со исконски мир.
Радио МОФ почна со рубриката #РаскажиМи, каде секој петок објавуваме по еден расказ на македонски јазик. Со рубриката целиме да промовираме домашни и странски автори кои пишуваат, односно се преведени на нашиот мајчин јазик. Истовремено, сакаме да придонесеме во популаризацијата на прозата на македонски јазик.
Сите заинтересирани за објавување на свој расказ во рубриката #РаскажиМи своите дела може да ни ги испратат на info@radiomof.mk, заедно со куса биографија. Расказите и преводите треба да бидат на македонски јазик.
