Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
На 17 ноември 1939 година, нацистите убија 20 чехословачки студенти што излегоа и протестираа против окупацијата. Околу 1.200 студенти тогаш беа одведени во концентрациони логори, при што беа стрелани девет професори и студенти, а студентските домови и универзитетите беа претворени во касарни. Протестот на студентите стана симбол на отпор, пргавост и жилавост, па 17 ноември денеска се одбележува како Меѓународен ден на студентите.
По повод овој Ден на Правниот факултет при УКИМ се одржа настанот „Регионална станица студентска“, каде беа истакнати проблемите и потребите на студентите, како на денешните, така и на минатите генерации. Притоа се одржа и саем на младински организации, панел-дискусии, а воедно беше направена и ретроспектива на студентското организирање, за да се одбележи пет години од формирањето на студентските собранија.
View this post on InstagramБорјан Ефтимов, кој беше првиот студентски лидер на УКИМ откако се промени Законот за високо образование, рече дека зачетокот на новиот модел на организирање е откако во 2008 година се собрала група студенти со идеја за реформирање на студентското движење во Македонија.
„Паролата ‘Да бидеме реални и да го бараме невозможното’ е парола која стои и зад настаните и дискусии кои ги организираа овие студенти, се’ со цел да создадат едно демократско претставничко тело кое адекватно ќе ги застапува студентите. Се бореле, артикулирале една идеја, но не дошле до крајниот резултат, барем од нивната тогашна перспектива“, рече Ефтимов.
Понатаму, 2010-2011 се формира движењето „Студентски индекс“, кое според Ефтимов исто така има грандиозни идеи, ги наследува овие студенти, учи од нив и започнува идеја за бесплатно, квалитетно, автономно високо образование.
„И тие го посакувале невозможното, се бореле. Понатаму, преоѓа во ‘Студентски пленум’, масовните студентски движења и масовните студентски протести кои повторно учат од грешките, од позитивните и негативните искуства на ‘Студентски индекс’. Студентите се организираа во одбрана на автономијата на факултетот, се организираа да спречат одредени политики, кои ја стресоа студентската, универзитетската јавност, и се закануваа дека сериозно ќе ја подредат автономијата на универзитетите. Меѓутоа, тоа движење не беше само реакција на реформите, тоа движење се бореше за една поубава Македонија, пред се’, за еден образовен систем кој ќе биде слободен, еманципаторски, ќе создаде услови за младите да ја развиваат државата“, рече првиот претседател на УСС УКИМ, потсетувајќи дека првите студентски избори беа во 2019, додека во 2020 за прв пат се формираше Универзитетското студентско собрание.
„Верувам дека многу од тие студенти кои се бореа во минатото не ни знаеја дека нивната борба вродила со плод. Горд сум што бев од тој синџир, се надевам дека и идните студенти ќе го продолжат синџирот и ќе го бараат невозможното“, рече Ефтимов.
Ева Цветковска, исто така екс-претседателка на УСС УКИМ, зборуваше за предизвиците на студентското движење. Ја спомена корона-кризата, немањето физички простории за учење, а во посуштинска смисла – апатијата што владеела меѓу студентите.
(Во 2021 година) беше доста тешко да се мотивираат студентите и да се уверат во нашата искрена и чиста мисла, во нашата намера дека сакаме навистина да помогнеме. Генерално, предизвик е да натераш некој да му дадеш поголема визија кога реално живееме во пребрзо време, додека студентското организирање бараше студентите да се вложат во нешто што е поголемо од нив. Бидејќи, претседателот (на УСС УКИМ) е ништо без своите 46 делегати“, посочи Цветкоска.
Паралелно, тешко било да се убедат студентите дека прсти не вмешуваат и политичките партии.
„Ние секако го живеевме ‘драјвот’ на студентските парламенти кои уште некако беа во доживувањето, во перцепцијата на студентите, дека сето тоа е на некаков начин партиски обележано или извалкано, а политичките партии не помагаа. Позицијата на Студентското собрание и на студентите кои се на раководни позиции е да соработуваат и со политичките партии, бидејќи едноставно тоа е реалноста, па ќе беше добро тоа да не беше злоупотребено“, нагласи Цветкоска.
Претпоследниот студентски лидер на УКИМ, Славчо Темелковски, рече дека секогаш се зборува за студентите како одредена авангарда, која се наметнува преку своите ставови и мислења. Клучната поента која ја доловиле студентите во изминатите години, поточно пет години со УСС, вели тој, е таа култура на континуитет која успеале да ја постават во сегашното и идното функционирање.
„Мислам дека тоа е тоа што го движи УСС. Беше започнат Студентскиот културен центар, го завршивме, за денеска да биде она кое Борјан и Ева го замислиле, простор за учење. Студентскиот оброк беше започнат како иницијатива исто така претходно, на почетокот беше како еден тип на субвенција, за сега да функционира како што било замислено од првиот ден. Слободно ќе кажам дека моментално многу други лидери, чинители, повисоки финкционери треба да се огледаат како функционира културата на УСС. Само тоа е начинот да движиме напред“, посочи Темелковски.
Според актуелниот претседател на УСС УКИМ што неодамна го започна и вториот едногодишен мандат, Александар Николовски, моментално околу 140 студенти членуваат во Универзитетското студентско собрание, а плус има членови и во 23-те факултетски студентски собранија. За него е позитивно и тоа што секојдневно комуницираат со Министерството за образование и наука (МОН) и со Клубот за младински прашања во Собранието.
„Имаме успеси, но со што се соочуваме моментално? Не е дека нема проблеми, напротив, моментално градски превоз нема, нашата градоначалничка не овозможи доволно автобуси. Ние би требало да се спремаме веќе за протест затоа што студентите не можат да стигнат на време на полагање на колоквиуми. Исто така, имаме проблеми со студентскиот дом ‘Пелагонија’ каде што недела ипол немаат топла вода – истиот проблем секоја година“, посочи Николовски, кој на настанот зборуваше и за потребата да се воведе бесплатно образование за најдобрите студенти, да се укинат дополнителните давачки, но и да се намалат огромниот број студиски програми, со чија промена би се пополнувал и недостигот на практични вештини.
Што е со соработката меѓу студентските тела?
Студентите на посебен панел споделија примери за тоа како меѓууниверзитетската соработка влијаела врз нивниот начин на работење, но и вмрежување, како на пример тим билдинзи, работилници, па се до настани од едукативен карактер, забави и журки.
Дека комуникацијата меѓу универзитетските студентски собранија е подобрена, според Бојана Томашевска од Американ Колеџ, зборува тоа што е формирано Националното студентско тело.
„Тоа ќе ги подобри сите проблеми со кои се соочуваме ние како студенти, се надевам дека со подобра комуникација ќе успееме да ги примениме сите позитивни примери од соседството и ќе успееме да работиме подеднакво за сите студенти“, рече Томашевска.
Претставникот од Универзитетското студентско собрание на „Гоце Делчев“ во Штип, Александар Величков, смета дека е потребно организациите да се надополнуваат едни со други и да се мотивираат меѓу себе. Истовремено, нужно е паралелно да доаѓа поддршка и од државата.
„Доколку ние имаме квалитетен систем и услови ние ќе го дадеме максимумот. Доколку државата ни овозможи услови за работа ние ќе бидеме покритички настроени и помотивирани. Важно е да се инвестира во студентите и организациите“, изјави Величков.
На настанот беше спомената и заедничката борба што се’ уште не е издвојувана – можноста бесплатно во автобус да се возат сите студенти, без разлика дали доаѓаат од приватни или државни факултети.
„Јавниот градски превоз моментално е непостоечки и ние како студенти на приватните универзитети го немаме, иако законски ни следува. Ние ќе покажеме дека сме истрајни и гласни бидејќи тоа е основна работа која ни треба за да стигнеме до факултет“, изјави Томашевска од Американ Колеџ.
Како оди студентското организирање во регионот?
Студентката Борка Мумовиќ од Црна Гора, нотираше дека во нејзината земја, проблем е тоа што покрај студентскиот парламент, немаат поголеми студентски организации што ги обединуваат студентите од сите програми на универзитетот.
„Ни недостасува тој дух на единство меѓу студентите во Црна Гора. Имаме студентски организации кои се фокусирани само на една специфична област, така што, што се однесува до мојата област, мислам дека главното влијание за подобрување на соработката може да се направи преку две организации, тие се наречени БЕСТ, и АИЕСТЕК, за организирање на некои прекугранични размени“, рече Мумовиќ.
Кога се зборува за меѓународна соработка, студентите од Западен Балкан се соочуваат со неколку предизвици, смета Срѓана Јованиќ од Србија.
„Соочени сме со политичката ситуација, бирократски пречки, јазични бариери, ограничени буџети и неактивност на младите. Во однос на неактивноста, уште од почетокот на глобалната пандемија пред четири години, нашите животи станаа повеќе виртуелни отколку реални. Треба да го промениме тоа. Потребни ни се повеќе вакви активности лице-в-лице. Треба да патуваме, да одиме на студентски патувања, забави, да комуницираме меѓусебно. Студентските размени би можеле да придонесат за надминување на овие пречки, па затоа е важно за нас – студентите, нашите универзитети да соработуваат. Најважната работа е политиката да не биде вклучена во образованието. Според нашиот Закон за високо образование, наведено е дека универзитетите и академскиот простор имаат автономија“, нагласи Јованиќ.
Инаку, денешните панел-дискусии на Правен факултет беа во организација на Младински образовен форум, УСС УКИМ и Канцеларијата за регионална младинска соработка (РИКО). Меѓународниот ден на студентите ќе биде заокружен со целовечерен настан за вмрежување и забава во „Лабораториум“, каде ќе биде лансирана и платформата за Студентска работа – „Линкер“.
Текст, фото и видео: Бојан Шашевски, Симона Паскоска, Мартин Колоски и Ангела Петкова
-
-
Pesë vjet parlemente studentore: Të jemi real dhe të kërkojmë të pamundurën
Më 17 nëntor 1939, nazistët vranë 20 studentë çekosllovakë që dolën dhe protestuan kundër pushtimit. Rreth 1200 studentë u dërguan më pas në kampet e përqendrimit, nëntë profesorë dhe studentë u pushkatuan dhe konviktet dhe universitetet u kthyen në kazerma. Protesta e studentëve u shndërrua në simbol të rezistencës, shkathtësisë dhe këmbënguljes, ndaj sot 17 Nëntori festohet si Dita Ndërkombëtare e Studentëve.
Me rastin e kësaj dite, në Fakultetin Juridik në UKM u mbajt ngjarja “Stacioni Rajonal Studentor”, ku u theksuan problemet dhe nevojat e studentëve, si të gjeneratave të sotme ashtu edhe atyre të kaluara. Në të njëjtën kohë u mbajt panairi i organizatave rinore, panel diskutime, si dhe u bë retrospektivë e organizimit studentor, me qëllim të shënimit të pesë vjetëve nga formimi i kuvendeve studentore.
View this post on InstagramBorjan Eftimov, i cili ishte lideri i parë studentor i UKM-së pas ndryshimit të Ligjit për arsimin e lartë, tha se fillimi i modelit të ri organizues ishte pasi një grup studentësh u mblodhën në vitin 2008 me idenë e reformimit të lëvizjes studentore në Maqedoni.
Slogani “Të jemi realistë dhe të kërkojmë të pamundurën” është slogani që fshihet pas ngjarjeve dhe diskutimeve të organizuara nga këta studentë, e gjitha me qëllim të krijimit të një organi përfaqësues demokratik që do të përfaqësojë në mënyrë adekuate studentët. Ata luftuan, artikuluan një ide, por nuk arritën rezultatin përfundimtar, të paktën nga perspektiva e tyre në atë kohë”, tha Eftimov.
Më tej, në vitin 2010-2011 u formua lëvizja “Indeksi i studentëve”, e cila, sipas Eftimov, ka edhe ide madhështore, i trashëgon këta studentë, mëson prej tyre dhe fillon një ide për arsim të lartë falas, cilësor, autonom.
“Dhe ata donin të pamundurën, ata luftuan. Më tej, hyn në ‘Plenumin Studentor’, në lëvizjet masive studentore dhe protestat masive të studentëve që mësojnë përsëri nga gabimet, nga përvojat pozitive dhe negative të ‘Indeksit të Studentëve’. Studentët u organizuan në mbrojtje të autonomisë së fakultetit, u organizuan për të parandaluar politika të caktuara, të cilat theksuan opinionin studentor, universitar dhe kërcënuan me rregullimin serioz të autonomisë së universiteteve. Por, ajo lëvizje nuk ishte vetëm një reagim ndaj reformave, ajo lëvizje luftoi për një Maqedoni më të bukur, mbi të gjitha për një sistem arsimor që do të jetë i lirë, emancipues, do të krijojë kushte që të rinjtë ta zhvillojnë vendin”, tha presidenti i parë i PUS UKM, duke kujtuar se zgjedhjet e para studentore ishin në vitin 2019, ndërsa në vitin 2020 u formua për herë të parë Parlamenti Studentor Universitar.
“Besoj se shumë nga ata studentë që luftuan në të kaluarën as që e dinin që lufta e tyre dha fryt. Jam krenar që kam qenë pjesë e atij zinxhiri, shpresoj që studentët e ardhshëm të vazhdojnë zinxhirin dhe të kërkojnë të pamundurën”, tha Eftimov.
Për sfidat e lëvizjes studentore ka folur edhe Eva Cvetkovska, njëherit ish-kryetare e PUS UKM. Ajo përmendi krizën e koronës, mungesën e hapësirave fizike për të mësuar dhe apatinë që mbretëronte mes studentëve.
(Në vitin 2021) ishte mjaft e vështirë të motivonim studentët dhe t’i bindim ata për mendimin tonë të sinqertë dhe të pastër, për qëllimin tonë që vërtet duam t’i ndihmojmë. Në përgjithësi, është një sfidë të bësh dikë që të të japë një vizion më të madh kur jetojmë në një kohë shumë të shpejtë, ndërsa organizimi i studentëve kërkon që studentët të investojnë në diçka më të madhe se ata. Sepse kryetari (i PUS UKM) nuk është asgjë pa 46 delegatët e tij”, ka theksuar Cvetkoska.
Paralelisht, ka qenë e vështirë të binden studentët se nuk ndërhynin edhe partitë politike.
“Sigurisht që e kemi jetuar perceptimin e parlamenteve studentore, të cilat ende ishin disi në përjetimin, në perceptimin e studentëve, se gjithçka ishte disi e shënuar apo e njollosur nga partia dhe partitë politike nuk na ndihmuan. Qëndrimi i Parlamentit Studentor dhe i studentëve që janë në pozita udhëheqëse është që të bashkëpunojnë me partitë politike, sepse thjesht ky është realiteti, kështu që do të ishte mirë të mos keqpërdorej”, theksoi Cvetkoska.
Lideri i parafundit studentor i UKM-së, Sllavço Temelkovski, tha se për studentët gjithmonë flitet si një pararojë e caktuar, e cila afirmohet përmes qëndrimeve dhe mendimeve të saj. Pika kyçe që studentët kanë kapur në vitet e kaluara, ose më mirë pesë vjet me PUS, thotë ai, është ajo kulturë e vazhdimësisë që ata arritën të vendosin në funksionimin aktual dhe të ardhshëm.
“Mendoj se kjo është ajo që e zhvillon PUS. u filluan Qendra Studentore Kulturore, e përfunduam, që sot të jetë ajo që Borjani dhe Eva e kanë paramenduar, hapësirë për mësim. Racioni studentor gjithashtu filloi si iniciativë paraprakisht, në fillim ishte si një lloj subvencioni, që tani të funksiononë si është paramenduar që nga dita e parë. Lirisht do të them se, momentalisht shumë liderë të tjerë, aktorë, funksionarë më të lartë duhet të shohin si funksionon kultuta e PUS. Vetëm ajo është mënyrë që të ecim përpara”, theksoi Temelkovski.
Sipas kryetarit aktual të PUS UKM, që së fundmi fitoi edhe mandatin e dytë dyvjeçar, Aleksander Nikollovski, momentalisht rreth 140 studentë anëtarësohen në Parlamentin Universitar Studnetor, ndërsak ka anëtarë shtesë edhe në 23-të parlamentet studentore të fakulteteve. Po ashtu për të është pozitive që komunikojnë çdo ditë me Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës (MASH) dhe Klubin për Çështjet e Rinisë në Kuvend.
“Kemi suksese, por me çfarë po përballemi aktualisht? Nuk është se nuk ka probleme, përkundrazi, aktualisht nuk ka transport urban, kryetarja e Qytetit të Shkupit nuk ka siguruar autobusë të mjaftueshëm. Tashmë duhet të përgatitemi për protestë sepse studentët nuk mund të mbërrijnë në kohë për të marrë kolokiumet. Probleme kemi edhe me konviktin e studentëve në Pellagoni, ku nuk kanë ujë të ngrohtë për një javë e gjysmë – i njëjti problem për çdo vit”, tha Nikollovski, i cili në këtë ngjarje foli për nevojën e futjes së arsimit falas për studentët më të mirë, për të hequr tarifat shtesë, por edhe për të reduktuar numrin e madh të programeve të studimit, me ndryshimin e të cilave do të plotësohej mungesa e aftësive praktike.
Si është puna me bashkëpunimin mes organeve studentore?
Studentët në një panel të posaçëm ndanë shembuj sesi bashkëpunimi ndëruniversitar ndikoi në mënyrën e tyre të punës, por edhe rrjetëzimin, si ndërtimet e ekipeve, punëtoritë, madje edhe ngjarjet edukative, ahengjet dhe festat.
Sipas Bojana Tomashevska nga Kolegji Amerikan, fakti që është themeluar Trupi Kombëtar i Studentëve tregon se është përmirësuar komunikimi mes parlamenteve studentore universitare.
“Kjo do të përmirësojë të gjitha problemet me të cilat ballafaqohemi ne si studentë, shpresoj se me komunikim më të mirë do të mund të zbatojmë të gjithë shembujt pozitivë nga lagjja dhe do të mund të punojmë njësoj për të gjithë studentët”, tha Tomashevska.
Përfaqësuesi nga parlamenti studentor universitar i “Goce Dellçev” në Shtip, Aleksandar Veliçkov, konsideron se është e nevojshme që organizatat të plotësojnë njëra-tjetrën dhe të motivojnë njëra-tjetrën. Në të njëjtën kohë, është e nevojshme të merret paralelisht mbështetje nga shteti.
“Nëse kemi një sistem cilësor dhe kushte, do të japim maksimumin. Nëse shteti na siguron kushte pune, do të jemi më kritikë dhe më të motivuar. Është e rëndësishme të investohet në studentë dhe organizata”, tha Veliçkov.
Në ngjarje u përmend edhe lufta e përbashkët që ende nuk është veçuar – mundësia për të hipur në autobus falas për të gjithë studentët, pavarësisht nëse vijnë nga universitetet private apo shtetërore.
“Transporti publik urban aktualisht është inekzistent dhe ne si studentë të universiteteve private nuk e kemi, edhe pse me ligj na takon. Do të tregojmë se jemi këmbëngulës dhe të zëshëm sepse kjo është gjëja themelore që duhet të arrijmë në kolegj”, tha Tomashevska nga Kolegji Amerikan.
Si shkon organizimi studentor në rajon?
Studentja Borka Mumoviq nga Mali i Zi theksoi se në vendin e saj problemi është se, përveç parlamentit studentor, nuk kanë organizata studentore më të mëdha që bashkojnë studentët nga të gjitha programet në universitet.
“Na mungon ajo frymë uniteti mes studentëve në Mal të Zi. Ne kemi organizata studentore që janë të fokusuara vetëm në një fushë specifike, kështu që për sa i përket zonës sime, mendoj se ndikimi kryesor për të përmirësuar bashkëpunimin mund të bëhet përmes dy organizatave, ato quhen BEST dhe AIESTEC, për të organizuar disa shkëmbime ndërkufitare”, tha Mumoviq.
Kur bëhet fjalë për bashkëpunimin ndërkombëtar, studentët nga Ballkani Perëndimor përballen me disa sfida, sipas Srdjana Jovaniq nga Serbia.
“Jemi përballë situatës politike, pengesave burokratike, barrierave gjuhësore, buxheteve të kufizuara dhe mosaktivitetit të të rinjve. Për sa i përket pasivitetit, që nga fillimi i pandemisë globale katër vjet më parë, jetët tona janë bërë më shumë virtuale sesa reale. Ne duhet ta ndryshojmë atë. Ne kemi nevojë për më shumë aktivitete ballë për ballë si kjo. Duhet të udhëtojmë, të shkojmë në udhëtime studentore, festa, të komunikojmë me njëri-tjetrin. Shkëmbimet studentore mund të kontribuojnë në tejkalimin e këtyre pengesave, ndaj është e rëndësishme që ne – studentët, universitetet tona të bashkëpunojmë. Gjëja më e rëndësishme është që politika të mos përfshihet në arsim. Sipas Ligjit tonë për Arsimin e Lartë, thuhet se universitetet dhe hapësirat akademike kanë autonomi”, theksoi Jovaniq.
Ndryshe, panel diskutimet e sotme në Fakultetin Juridik u organizuan nga Forumi Arsimor Rinor, PUS UKM dhe Zyra për Bashkëpunim Rajonal Rinor (RYCO). Dita Ndërkombëtare e Studentëve do të përmbyllet me një event rrjeti dhe argëtimi gjatë gjithë natës në “Laborator”, ku do të lansohet edhe platforma Studentore Work – “Linker”.
-
