Студенти не пријавуваат кога за оценка мора да купат книга од професор

Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“

  • Студентите не се обврзани да купуваат и поседуваат нови оригинални книги што им ги побарале професорите, апелираат од Студентската организација при Правниот факултет „Јустинијан Први“ во Скопје.

    Во случај некој професор да ги принудува студентите да ги купат нови за да го положат испитот или да се стекнат со дополнителни бодови се смета за корупција, нагласуваат тие.

    Доколку некој професор од вас побара вакво нешто, ве охрабруваме да го пријавите кај нас, па заедно да се обратиме до надлежните органи“, се вели во апелот на организацијата.

    Но, тие потсетуваат и дека за време на предавањата не смеат да се носат фотокопии на книги, бидејќи чинот на фотокопирање и препродажба е прекршување на авторското право.

    Ги прашавме професорите Симон Саздов од Филолошкиот факултет и Владимир Трајковски од Филозофскиот факултет што мислат тие за купувањето на нови книги и како би реагирале ако на нивно предавање се појави студент со стара книга.

    Професорот Саздов го сподели неговото искуство со користењето на прирачник на предавањата во кој има вежби кои неговите студенти мора да ги пополнат како домашна задача.

    „Значи, прво, јас не контролирам дали студентите доаѓаат на час со прирачник, не, пак, дали е тој купен или позајмен. Што се однесува до вежбите, тие носат поени од причина што начинот на студирање по ЕКТС налага оценката да не се формира само од испит, туку и активност на час, работа на час и дома. Но, поените врзани со вежните од прирачникот се само 10 проценти од вкупниот број поени, така што не им зависи на студентите положувањето на предметот од тие поени. Самиот прирачник чини 390 денари и не би рекол дека спаѓа во скапите книги, уште помалку во прескапите“, вели професорот Саздов, појаснувајќи дека прирачникот со години ја има истата цена.

    „Никој вистински не е приморан да го купи прирачникот, но тажно е ако некој се жали дека е приморан да го купи. Самата проблематика во моите предмети е таква што не дозволува класично учење од книга, тоа е правопис којшто треба практично да се совладува како вештина и оттаму произлегува реалната потреба од користење на прирачникот. Алернатива на постоењето на прирачникот е негово непостоење. Но тоа реално многу ќе им ја усложни работата на студентите. Ме чуди што никој не ви се пофалил какви се позитивните искуства од прирачникот“, додава тој.

    Саздов посочи дека Универзитетот „Кирил и Методиј“ воведува практика на електронски изданија достапни за студентите, но потенцира дека тоа е процес којшто трае и како што вели „не може да се очекува целокупната литература да стане електронски достапна преку ноќ“.

    „Идеално би било да имаме целосно бесплатен образовен систем, но, за жал, не е така“, смета тој.

    Слично размислува и професорот Трајковски, кој нагласи:

    „Мојот став е дека учебник од македонски професор не смее да биде копиран заради авторски права. Моите книги со години наназад и повеќе од 15 години се со иста цена. Не можам да ја прифатам констатацијата дека моите книги се скапи. Можат да ги позајмат од постари студенти, роднини или од библиотеки. Ниту еден студент не е приморан да купи да со сила учебник.“

    Нова книга железни врати отвора 

    До Студентската организација при Правниот факултет „Јустинијан Први“ стигнале неколку пријави за случаи каде студентите биле принудени да платат од 600 до 100 денари за книга за да добијат дополнителни 20 бодови.

    „Ако ја тргнеме книгата од равенкава, излегува дека плаќаат 1000 денари за да добијат 20 бодови, што е дефинитивно корупција“, вели Борјан Ефтимов. член на студентската организација.

    Покрај ова, до нив пристигнале и жалби за некоректно однесување на професори, каде тие ги навредуваат студентите бидејќи барале на време да ја добијат оценката.

    „Најчесто во книгата има задачи кое може да се решат таму и така професорот проверува дали студентите ја купиле книгата. Тоа не е директно кажано „купете ја книгата“ ќе ви дадеме 20 бодови, но решете ги задачите што само ги има во книгата и ќе добиете 20 бодови. Тоа е исто, само е проформулирано на друг начин за да не биде очигледна корупцијата“, смета Ефтимов.

    Две пријави до Државниот просветен инспекторат

    Државниот просветен инспекторат е еден од надлежните органи до кој секој студент може да поднесе претставка во случај да препознае одреден вид корупција. До нив изминатите две академски години пристигнале две пријави за условување на купување на книга од страна на професор, но поради непрецизен опис за настанот или неприложување на конкретен доказ, не се утврдила неправилност.

    „Доколку студент дава наводи за условување од страна на професор за купување на негова книга истиот треба да приложи и некаков доказ за настанот (пишана или електронска комуникација, објава, изјави и т.н). Доколку при вршењето на инспекцискиот надзор државниот просветен инспектор утврди ваква неправилност сочинува записник и ги известува надлежните органи“, велат од инспекторатот за Радио МОФ. 

    Оттаму напоменуваат дека професорите се должни јавно да ја објават потребната литература вклучувајќи ги и книгите кои се користат за одреден предмет.

    „Самата препорачаната литература за одредени предметни програми и за поодделни предмети мора да биде усогласена со обемот и рамките на програмата и истата најчесто се објавува на интернет страницата, во самата организациона единица или на почетокот непосредно се запознаваат студентите со истата“, нагласуваат од ДПИ.

    Според студентот Ефтимов, студентите често не ја препознаваат корупцијата или пак немаат доверба во своите студентски претставници.

    „Досега имаше квази правобранители кои немаат ниту една постапка наспроти факултетот и Универзитетот и студентите не ни знаат дека го имаат ова право“, вели Ефтимов.

    Затоа, неодамна самоиницијативно избраа неформални студентски правобранители на нивниот факултет кои ги плаќаат со пари собрани од студентска забава. Тие ќе ги разгледуваат и жалбите за професори кои не присуствуваат во приемното време во својот кабинет или пак, не одговараат на мејлови.

    „Контактирано е со управата за одредени проблеми и тие се отворени да ги решаваат проблемите, но имаат неформален пристап, каде му се јавуваат на професорот, па тој го решава проблемот. Но, тоа не е долгорочно“, смета Ефтимов.

    Емилија Петреска

  • Studentët nuk janë të obliguar të blenë dhe posedojnë libra të reja origjinale, të cilat jua kërkojnë profesorët, apelojnë nga Organizata studentore pranë Fakultetin Juridik “Justiniani i Parë” në Shkup.
    Në rastin kur një profesor i detyron studentët të blenë libra të rinj në mënyrë që të kalojnë provimin ose të fitojnë pikë plotësuese konsiderohet korrupsioni, theksojnë ata.
    “Nëse një profesor nga ju kërkon një gjë të këtillë, ju inkurajojmë ta denonconi tek ne, pastaj së bashku do tu drejtohemi organeve kompetente”, thuhet në apelin e organizatës.
    Por, ata përkujtojnë se edhe gjatë kohës së ligjëratave nuk guxojnë të mbajnë fotokopje të librave, sepse akti i fotokopjimit dhe ri shitja paraqesin shkeljen e të drejtës autoriale.

    I pyetëm profesorët Simon Sazdov nga Fakulteti Filologjik dhe Vlladimir Trajkovski nga Fakulteti Filozofik çfarë mendojnë ata në lidhje me blerjen e librave të rinj dhe si do të kishin reaguar nëse në ligjëratat e tyre paraqitet student me libër të vjetër.

    Profesori Sazdov e ndau me ne përvojën e tij me përdorimin e doracakut në ligjërata, në të cilin ka ushtrime të cilat studentët e tij duhet t’i plotësojnë si detyra shtëpie.

    “Domethënë, e para, unë nuk kontrolloj nëse studentët vijnë në orë me doracakun, dhe as nuk kontrolloj nëse i njëjti është i blerë ose i huazuar.  Sa u përket ushtrimeve, ato sjellin pikë për shkak se mënyra e studimit sipas EKTS imponon nota mos formohet vetëm nga provimi, por edhe nga aktiviteti në orë, puna në orë dhe në shtëpi.  Por, pikët që lidhen me ushtrimet nga doracaku janë vetë 10 për qind e numrit të përgjithshëm të pikëve, kështu që, studentëve nuk ju varet marrja e provimit, nga ato pikë.  Vetë doracaku kushton 390 denarë dhe nuk do të kisha thënë se bën pjesë në librat e shtrenjtë, aq më pak në ata tepër të shtrenjtë”, thotë profesori Sazdov, duke sqaruar se doracaku me vite mban çmimin e njëjtë.

    “Askush nuk detyrohet të blerë doracakun, por është për keqardhje nëse dikush ankohet se është i detyruar ta blerë. Vetë problematika në lëndët time është e tillë që nuk lejon mësim klasik nga libri, është drejtshkrim i cili duhet të përdoret në mënyrë praktike të mësohet si shkathtësi dhe më pas nga atje del nevoja reale për përdorimin e doracakut.  Alternativa e ekzistimit të doracakut është mos ekzistimi i tij.  Por kjo, realisht do t’ua komplikojë punën studentëve.  Më habit që askush nuk është lavdëruar se cilat janë përvojat pozitive nga doracaku”, shton ai.

    Sazdov tha se Universiteti “Cirili dhe Metodi” vendosën praktikë të re të botimeve elektronike të qasshme për studentët, por thekson se ai është proces i cili zgjat dhe siç thotë ai “nuk mund të pritet e gjithë literatura të bëhet e qasshme në mënyrë elektronike brenda natës”.

    “Do të ishte ideale të kemi sistem arsimor tërësisht pa pagesë, por, për fat të keq, nuk është kështu”, thotë ai.

    Ngjashëm mendon edhe profesori Trajkovski, i cili thekson:

    “Qëndrimi im është se libër shkollor nga profesor maqedonas nuk guxon të kopjohet për shkak të të drejtave autoriale.  Librat e mija me vite me radhë më tepër se 15 vjet mbajnë çmim të njëjtë.  Nuk mund ta pranoj konstatimin se librat e mija janë të shtrenjta.  Mund t’i huazojnë nga studentët më të moshuar, të afërmit e tyre ose nga biblioteka.  Asnjë student nuk është i detyruar të blerë librin me forcë. “

    Libër i ri dyer të hekurta hap  

    Deri te Organizata Studentore pranë Fakultetit Juridik “Justiniani i Parë”, kanë arritur disa denoncime për raste kur studentët janë detyruar të paguajnë nga 600 deri në 1000 denarë për libër, në mënyrë që të fitojnë 20 pikë plotësuese.

    “Nëse e heqim librin për barazime, rezulton se paguajnë 1000 denarë për të fituar 20 pikë, që përfundimisht është korrupsion”, thotë Borjan Eftimov, anëtar i organizatës studentore.

    Përpos kësaj, tek ata kanë arritur edhe ankesa për sjellje jo korrekte të profesorëve, me çka ata ofendojnë studentët për shkak se kanë kërkuar kohë për të fituar notën.

    “Zakonisht në librin ka detyra të cilat mund të zgjidhen atje dhe kështu profesori kontrollon nëse studentët e kanë blerë librin.  Kjo nuk është thënë në mënyrë të drejtpërdrejtë “blini librin” do t’ju japim 20 pikë, por zgjidhni detyrat të cilat gjenden vetëm në librin dhe do të fitoni 20 pikë.  Kjo është njëlloj, vetëm është ri formuluar në mënyrë tjetër që korrupsioni mos jetë evident”, konsideron Eftimov.

    Dy denoncime në adresë të Inspektoratit Shtetëror të Arsimit

    Inspektorati Shtetëror i Arsimit, është një nga organet kompetente tek i cili studentët mund të paraqesin parashtresë në rast të identifikojnë ndonjë lloj të korrupsionit.  Deri tek ata, gjatë dy viteve të kaluara akademike kanë arritur dy denoncime për kushtëzim për blerjen e librit nga ana e profesorit, por për shkak të përshkrimit jo preciz për ngjarjen ose mos paraqitjes së dëshmive konkrete, parregullsia nuk është konstatuar.

    “Nëse studenti jep konstatime për kushtëzim nga profesori për blerjen e librit të tij, i njëjti duhet të paraqesë edhe ndonjë dëshmi, provë në lidhje me ngjarjen ( komunikim të shkruar ose elektronik, publikim, deklarata etj. ) Nëse gjatë kryerjes së mbikëqyrjes inspektuese inspektorati shtetëror i arsimit konstaton parregullsi të këtillë përpilohet procesverbal dhe i njofton organet kompetente”, thonë nga inspektorati për Radio MOF.

    Prej atje përmendin se profesorët janë të obliguar publikisht të paraqesin literaturën e nevojshme, duke përfshirë edhe librat të cilat përdoren për lëndë të caktuara.

    “Vetë literatura e rekomanduar për programe të caktuara të lëndëve dhe për lëndë të caktuara, duhet të harmonizohet me vëllimin dhe kornizat e programit dhe e njëjta zakonisht publikohet në internet faqen, në vetë njësinë organizative ose në fillim para të njoftohen studentët me të njëjtën”, theksojnë nga ISHA.

    Sipas studentit Eftimov, studentët shpesh nuk e identifikojnë korrupsionin ose nuk kanë besim në përfaqësuesit e tyre studentorë.

    “Deri tani, ka pasur pseudo avokatë të studentëve të cilët nuk janë asnjë procedurë kundër fakultetit dhe Universitetit dhe studentët as që e dinë se e gëzojnë këtë të drejtë”, thotë Eftimov.

    Prandaj, kohë më parë me vetë iniciativë zgjodhën avokat studentor joformal në fakultetet e tyre, të cilët i paguajnë me paratë e grumbulluara nga ahengjet studentore.  Ata do t’i shqyrtojnë edhe ankesat për profesorët të cilët nuk janë të pranishëm në orarin për pranim në kabinetin e tyre, ose, nuk përgjigjen në e – mailet.

    “Kemi kontaktuar edhe me drejtorinë/ administratën, në lidhje me probleme të caktuara de ata janë të hapur të zgjedhin problemet, por kanë qasje joformale, me çka ata i paraqiten profesorit, pastaj ai e zgjidh problemin.  Por, kjo nuk është afatgjatë”, konsideron Eftimov.

    Emilija Petreska