„Морав да научам како да размислувам пред да знам како да бидам слободна“.
Кога авионот слета на Интернационалниот аеродром Инчеон во пролетта 2009 година, мислев дека моето долго патување до слободата завршило. Срцето ми излегуваше од градите од возбуда, додека мајка ми, јас и нашата мала група бегалци од Северна Кореја се сретнавме со јужнокорејски агенти и преминавме преку неверојатно светкавата и модерна порта на аеродромот. Конечно, можев да правам и кажам што сакам, без да ме уапсат.
Но, не бев во Јужна Кореја повеќе од неколку недели кога сфатив дека слободата не е така едноставна, и на многу начини мојот ум сé уште беше заклучен зад затворените граници на Северна Кореја. Имав 15 години и образование еднакво на второ одделение, а не знаев ни доволно добро да зборувам за да ги изразам концептите како слобода, индивидуалност, или љубов или што и да е поразлично од Лидерот. Морав да научам да размислувам пред да знам како да бидам слободна.
Две години пред тоа прв пат побегнав од родната земја пешачејќи преку смрзнатата река која ги дели Северна Кореја и Кина. Сé што знаев беше дека ако останам таму ќе умрам – од прегладнување, од болест или од работа до смрт во камп за принудна работа, бидејќи татко ми беше криумчар и сите од нашето семејство беа забележани како криминалци. Гладот кој го чувствував беше неподнослив, и се надевав дека ќе најдам храна и работа во Кина. Наместо тоа, ме продадоа како дете невеста на крумчар со бело робје, и поминав две ужасни години во криење од кинеската полиција, која би ме вратила назад во Северна Кореја. Конечно, направив уште едно опасно бегство, овој пат преку пустината Гоби во Монголија, која тајно нудеше азил на бегалци од Северна Кореја. Од таму, дипломатите средуваа патни исправи за во Јужна Кореја, која нé признава како нејзини граѓани.
Иако жителите на Северна и Јужна Кореја имаат иста етничка позадина и го зборуваат истиот основен јазик, после речиси 70 години изолација и индоктринирање, ние Севернокорејците често се чувствуваме како посетители од друга планета. Во Ханавон центарот за бегалци, каде поминав три месеци пред да ме научат на основите на јужнокорејското општество, сфатив колку е тешко да се премине во овој чуден нов свет на различност и избори.
За мене, најтешкиот дел од програмата за бегалци беше да научам како да се претставувам себеси на училиште. Наставниците нé учеа дека прво го кажуваш своето име, возраста и градот од кој потекнуваш. Потоа можеш да им кажеш на луѓето кое е твоето хоби, твојот омилен албум или филмска ѕвезда, и за крај можете да зборувате за тоа „што сакате да бидете во иднина“.
Кога ме повикаа, се смрзнав. Немав поим што е тоа „хоби“. Кога ми објаснија дека е нешто што го правам и ме прави среќна, не можев да се сетам на нешто такво. Мојата единствена цел беше да го задоволам режимот. Зошто некој би се грижел за тоа што „јас“ сакам да бидам кога ќе пораснам? Немаше „јас“ во Северна Кореја, само „ние“. Целата оваа вежба беше толку стресна, што само зјапав испаничено.
Кога наставничката го виде тоа, рече „Ако е тоа премногу тешко, кажи ни ја твојата омилена боја“. Повторно, не можев да кажам ништо.
Ми рече, „Ова не е толку тешко, еве јас ќе кажам прва: мојата омилена боја е розовата. Која е твојата?“.
„Розовата“, реков, олеснета бидејќи конечно го кажав „точниот“ одговор.
Во Северна Кореја режимот одлучува се за тебе: каде живееш, каде одиш на училиште, каде работиш, кои книги ги читаш, каква облека носиш. Може да бидеш казнет ако ја обоиш косата или ако носиш фармрки. Може да те егзекутираат ако направиш недозволен интернационален телефонски повик или гледаш холивудски филм. Севернокорејските училишта се создадени да индоктринираат, а не да едуцираат. Нé тренираат да мислиме со еден ум и да го прифатиме тоа што ни е кажано без прашање.
Но, кога конечно дојдов во Јужна Кореја, морав да мислам самата за себе цело време – и беше исцрпувачко. Ако не си навикнат сам да одлучуваш, константната потреба од носење одлуки може да изгледа како мачење.
Многу нешта кои ги научив во Ханавон немаа никаков смисол. Но, имаше една едноставна фраза која ја начув случајно и многу ме погоди: „Во демократија, ако работиш напорно, ќе бидеш награден“. Не верував во тоа на почетокот. Тоа не беше начинот на кој нештата се одвиваа во Северна Кореја, каде напорната работа беше наградена само ако доаѓаш од добра songbun – односно социјална каста, или ако имаш добри врски. Но, знаев дека можам да работам напорно, и тоа ме возбуди бидејќи мислев дека ќе бидам наградена за мојот труд. Има збор за правда на корејски (정의 џонг-уи), но никогаш го немав слушнато како дете во Северна Кореја, па не го сфатив концептот. Но, ова беше идеја која мене ми изгледаше правилна.
Морав да почнам да работам за да ги остварам моите цели веднаш, немаше ниту момент кој може да се потроши залудно. После три месеци во Ханавон, мајка ми и јас се сместивме во мал стан јужно од Сеул. Натрупав 12 години образование во наредните 18 месеци од мојот живот. Ги вдишував книгите како што другите луѓе дишат кислород, започнувајќи со книги на корејски и со илустрации кои ги прикажуваа другите земји во светот. Потоа, преминав на книги за познати луѓе. Бев заинтересирана за Америка, и особено ги сакав биографиите на Абрахам Линколн и Барак Обама бидејќи требало да ги надминат пречките и предрасудите за да успеат.
Сфатив дека мојот речник станува побогат, моите мисли подлабоки, мојот поглед поширок, а моите емоции помалку плитки. Можев буквално да го почувствувам мојот мозок како оживува, како што нови патеки се формираа на места кои беа темни и закопани.
Читав преводи на литерарните класици како „Игра во ‘ржта“, „Господар на мувите“, и кратки раскази од Толстој. Се заљубив во Шекспир.
Но, токму еден позајмен превод на „Животинска фарма“ на Џорџ Орвел претставуваше пресврт за мене. Беше како да сум нашла дијамант во планина од песок. Се чувствував како Орвел да знаеше од каде сум и низ што сум поминала. Животинската фарма беше всушност Северна Кореја, а тој го опишуваше мојот живот. Го видов моето семејство во животните – баба ми, мајка ми, татко ми, себеси. Бевме како една од новата генерација свињи на крајот од книгата, кои не знаеја ништо за својата историја. Да го скратиш хоророт на Северна Кореја во едноставна алегорија ја избриша нејзината моќ врз мене. Ми помогна да се ослободам.
После шест години поминати во вежбање слобода, мојата тешка работа беше наградена: Сега знам дека мојата омилена боја е пролетно зелената, и дека моето хоби е читање книги и гледање документарци. Не ги копирам одговорите на другите луѓе повеќе, научив да размислувам сама за себе. Слободна сум.
Пишува Yeonmi Park, бегалка од Северна Кореја, која заедно со Maryanne Vollers ја напиша книгата In Order to Live.
Извор: Time