Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Кал до колена, неподнослива смрдеа и бучава од пумпи – ова е денешната слика од Ченто и Сингелиќ, поплавените области кои се наоѓаат на 7-8 километри од центарот на Скопје. Пет дена жителите чекаат некој да дојде и да го исчисти ѓубрето пред нивните дворови. Струја немаше и попладнево, а единствено што им останува е да чекаат. Тие велат дека институциите се целосно неорганизирани и дека помошта од Црвен крст доаѓа само кај „нивни“ луѓе. Сепак, среќни се што спасиле жива глава, иако покуќнината отишла во неповрат. Радио МОФ тргна кон овие места со еден од волонтерите што пренесуваат помош до настраданите куќи.
Волонтер ја пакува собраната помош пред Веро центар
„Прво, ќе оставам средства за хигиена кај Маре во Сингелиќ, а потоа, во Стајковци кај Славица треба да доставам храна“. Вака волонтерот Алек ја започна неговата денешна рута. Тој, со своето возило барем по два-три пати, секојдневно, доставува помош до настрадани семејства, кои претходно побарале преку групата „Хуманитарна помош за настраданите семејства во Скопје“.
Помагајќи на својот брат, кој исто така бил зафатен од поплавите, дознал за хуманитарниот пункт кај Веро центар. Уште следниот ден се вклучил во помагање на терен.
„Од тоа што го затекнав кај брат ми дома бевме фрапирани. Тој, со својата жена полека си средуваа веќе шест месеци, но тоа се отиде за пет минути. Се организиравме од маало, со мои и негови другари и уште следниот ден завршивме со сè што можевме да санираме“, раскажува Алек додека возеше кон Сингелиќ.
Вели дека во тие тешки мигови им помогнала само екипа од Струмица и тоа на кратко. Разочаран е од она што го гледа на терен, каде смета дека владее целосна некоординираност помеѓу војската и полицијата.
„Секаде каде што ќе ги посетиме и ќе донираме нè благословуваат и се жалат што не можат да допрат до Црвен крст и Брза помош. Ние имавме случај каде 20 минути не можевме да најдеме Брза помош, на главна улица. Значи, државата ни е тотално некоординирана“, вели Алек, кој не заборава да потсети дека во моментов најпотребни се средствата за дезинфекција и чистење.
Откако ја оставивме помошта, Алек се врати кон „Веро Центар“, каде се наоѓа хуманитарниот пункт за донации, да направи уште неколку достави. Ние останавме кај поплавените куќи.
Ибро Исмаили во својот дуќан
„Алатот ми е единствениот извор за преживување, а сега е уништен“, вели Ибро Исмаили, кому водата целосно го уништила дуќанот, каде поправал бела техника.
„Водата прво беше само до прагот, потоа како река надојде. Само за момент ме немаше, а веќе кога се вратив беше катастрофа, колите беа однесени на другиот крај, ужас“, раскажува овој мајстор, кој сега е оставен сам на себе да го расчистува она што останало од неговиот дуќан.
„За мене сега најголемиот проблем е што имам предмети кои муштериите ги оставиле за поправка, а кои јас не можам да им ги вратам. Јас само од ова живеам, а имам две ќерки на факултет. Господата доаѓаат, си парадираат, се сликаат и си одат. До денес, освен вода, ништо друго не сум зел“, вели Исмаили.
Гаши Ѓемал во својот двор
На само три куќи подолу, истата судбина го снашло и семејството Ѓемал. Гаши и неговата сопруга преку прозорец се качиле на покривот и гледале како водата носи се пред себе.
„Сè беше како на филм, водата се искачи и моравме некако да се спасиме“, рече Ѓемал додека си ги чистеше обувките со кои претходно го чистел домот.
Во однос на помошта, вели дека никој не дошол кај нив. Сега, тој и неговата сопруга, се надеваат дека некој ќе им ја надомести штетата.
„Целосно сме уништени, доаѓаат некои носат лекови, ни даваат храна, и им сме благодарни, но од институции ништо“.
Александар Трифунов
Александар Трифунов, со својата сопруга и мало дете живеат на улица „Тодор Чапов“ во Ченто, или како што тој самиот вели, на почетокот на катастрофата. Не пречека со чаша вода и ни го покажа долниот спрат каде освен кал, не останало ништо друго.
Вечерта кога се случиле поплавите бил на работа, а сопругата со детето на гости. Вели дека среќа во несреќа е тоа што нивниот син не бил сведок на тие трауми. Во однос на расчистувањето, пак, забележува:
„Ако имаш свој ќе ти помогнат, државата во никој случај. Сам чистиш, џабе возат со камиони, има само еден од Македонски железници, доаѓа два пати во ден и има исчистено пет куќи. За пет дена, пет куќи е катастрофа, бидејќи целиот шут стои на улица и се шири смрдеа“, забележува Трифунов.
Од Комисијата за проценка на штета кога пристигнале во неговиот двор рекле дека прокиснатиот покрив не можат да го сметаат како шета, бидејќи не бил срушен.
„Па, ако паднеше кровот сега немаше да сум жив“, кусо рече Трендафилов и ни го покажа она што преостанало од нивната покуќнина.
„На следниот дожд верувам дека ќе пливаме на горниот спрат“, стравува тој.
Златка Насковски сведочи за поплавениот спрат
Слична судбина имаат и нивните комшии Стефче и Златка Насковски. Тие велат дека со поплавите изгубиле се. Ги сретнавме додека собираа сили од чистењето во својот двор. Влезот беше целосно покриен со кал, а дворот преполн со работите кои сега ќе им завршат во ѓубре.
„За малку ќе се удавев, водата ме враќаше назад. Мојот сопруг е цел со рани, сега немаме ни каде да живееме, немаме воопшто ништо. Ни едно алиште, освен денеска што ни дадоа нешто. Ова што го гледате.. се е од неговата фирма“, вели Златка.
Нејзиниот сопруг, пак, очаен од она што ги снашло, вели дека надлежните не преземаат ништо.
„Комисијата не работи ништо, ќе дојде во девет и ќе си отиде. Како може до пола улица да дојде и да си замине, мене тоа не ми е јасно. Нема никаква организација, да се извади сметот, тоа мириса, има мали деца. Без струја, без ништо, тоа е катастрофа. Разбрам дека не сум само јас, но има луѓе кои што можат да се организираат за многу работи, нека се организираат и за попишувањето“, вели тој.
Решат Весељи и неговите пријатели на хуманитарниот пункт во Сингилиќ
На стотина метри од училиштето „25 мај“ беше поставен пункт од неколку локалци кои решиле сами да помогнат на своите сограѓани.
Решат Весељи, заедно со свои пријатели секој ден нудат вода, леб и облека на оние кои им е најпотребно. Нивниот пункт е отворен од утро, до два часот навечер.
„Фала му на Бога, живи и здрави сме, сега треба само да си помогнеме“, рече Весељи во моментот додека го разделуваше лебот.
Емилија Петреска
-
[Reportazhë] Të vërshuarit në hasanbeg dhe çento: Nuk ka aspak organizim, ndihmë kemi vetëm nga njerëzit tanë
Baltë deri në gju, kundërmim i padurueshëm dhe zhurma e pompave – ky është imazhi i sotëm në Çento dhe Hasanbeg, vendet e prekura nga vërshimet të cilat gjenden në 7-8 kilometra larg nga qendra e Shkupit. Pesë ditë anoret presin të vijë dikush dhe të pastrojë mbeturinat para oborreve të tyre. Rrymë nuk kishte edhe këtë mbas dite, ndërsa e vetmja që ju ngel është të presin. Ata thonë se institucionet janë tërësisht të pa organizuara dhe se ndihma e Kryqit të Kuq vjen vetëm të njerëzit “e tyre”. Megjithatë, janë të gëzuar që kanë shpëtuar kokën, edhe pse sendet e shtëpisë kanë shkuar në pa kthim. Radio MOF shkoi në këto dy vendbanime me një vullnetar që çojnë ndihmë për familjet e prekura.
Vullnetar e paketon ndihmën e mbledhur para Vero Qendrës
“Fillimisht do të lë mjete për higjienë te Mare në Hasanbeg, dhe më pas, në Stajkovci te Sllavica duhet të çoj ushqim.” Kështu vullnetari Alek e filloi rutën e tij të sotme. Ai, me automjetin e tij të paktën dy tre herë, për ditë, shpërndan ndihmë për familjen e prekura nga vërshimet, të cilët paraprakisht kanë kërkuar ndihmë nëpërmjet grupit “Ndihmë humanitare për familjet e dëmtuara në Shkup”.
Duke e ndihmuar vëllain, i cili gjithashtu u prek nga vërshimet, ka kuptuar për punktin humanitar te Vero Qendra. Ditën tjetër është bërë pjesë e vullnetarëve që ndihmojnë në terren.
“Nga ajo që e pashë te vëllai në shtëpinë e tij, mbetëm të habitur. Ai me gruan e tij dalë ngadalë po rregullonin shtëpinë tanë më gjashtë muaj, por e gjithë ajo shkoi për pesë minuta. U organizuam ne të mëhallës dhe shokët e tij dhe që të nesërmen përfunduam me gjithçka që mund të sanonim”, sqaron Alek derisa drejton makinën për në Hasanbeg.
Thotë se në ato çaste të vështira, ju ka ndihmuar vetëm një ekipi nga Strumica edhe atë për kohë të shkurtë. Ndihet i dëshpëruar nga ajo që e sheh në teren, Për ku mendon se sundon një mos koordinim i plotë ndërmjet ushtrisë dhe policisë.
“Kudo që shkojmë për vizitë dhe ku japim donacione na bekojnë dhe ankohen se nuk mund të arrijnë deri të Kryqi i Kuq dhe Ndihma e shpejtë. Ne kishim rast kur për 20 minuta nuk mundëm të gjejmë Ndihmën e shpejtë, në rrugën kryesore. Domethënë, shteti është tërësisht i pa koordinuar”, thotë Alek, i cili nuk harron të përkujtojë se për momentin më të nevojshme janë mjetet për dezinfektim dhe pastrim.
Mbasi e shpërndamë ndihmën, Aleku u kthye drejt “Vero Qendër” ku gjendet punkti humanitar për donacione, të bëjë edhe disa shpërndarje të tjera. Ne qëndruam te shtëpitë e vërshuara.
Ibro Ismaili në dyqanin e tij
“Vegla është burimi im i vetëm për mbijetesë, ndërsa tani është shkatërruar”, thotë Ibro Ismaili, të cilit uji tërësisht ja ka shkatërruar dyqanin, ku ka riparuar aparate teknike.
“Uji fillimisht ka shkuar deri të pragu i derës, dhe më pas si një lumë është futur brenda. Vetëm për një çast u largova, kur u ktheva gjeta katastrofë, automjetet kishin lëvizur në pjesën tjetër, tmerr”, sqaron ky mjeshtër, i cili tani është lënë vetë të pastrojë atë që ka ngelur nga dyqani i tij.
“Për mua tani problemi më i madh është që kam sende të cilat myshterinjtë mi kanë lënë për riparim, të cilat nuk mund tua kthej. Unë jetoj vetëm nga kjo, ndërsa kam dy vajza në fakultet. Zotërinjtë vijnë, parakalojnë, fotografohen dhe shkojnë. Deri sot, përveç ujë, nuk kam marrë asnjë gjë tjetër”, thotë Ismaili.
Gashi Xhemal në oborrin e tij
Vetëm tre shtëpi më poshtë, fatin të njëjtë e ndan edhe familja Xhemal Gashi dhe bashkëshortja e tij nga dritarja kanë hipur në kulm dhe kanë parqe se si uji merr gjithçka me vete.
“Gjithçka që ndodhi ishte si në film, niveli i ujit u rrit dhe na u desh disi të shpëtojmë”, tha Xhemali, derisa i pastronte këpucët me të cilat më herët pastronte shtëpinë.
Në lidhje me ndihmën, thitë se askush nuk i ka vizituar. Tani, ai dhe bashkëshortja e tij, shpresojnë se dikush do tua kompensojë dëmin.
“Jemi të shkatërruar tërësisht, disa vijnë sjellin ilaçe, na japin ushqim, dhe u jemi mirënjohës, por nga institucionet asgjë.”
Aleksandar Trifunov
Aleksandar Trifunov, me bashkëshorten e tij dhe fëmijën e vogël jetojnë në rrugën “Todor Çapov” në Çento, ose siç thotë ata vetë, në fillim të katastrofës. Na pritën me gotë ujë dhe na e treguan katin e poshtëm ku përveç baltë, nuk ka mbetur një tjetër.
Mbrëmjen kur ndodhi vërshimi ka qenë në punë, ndërsa bashkëshortja me fëmijën kanë qenë për vizitë. Thotë, ka qenë fat në fatkeqësi, ajo që djali i tyre nuk ka qenë dëshmitar i këtyre traumave. Në lidhje me pastrimin, thotë:
“Nëse ke dikë tëndin do të të ndihmojnë, shteti nuk të ndihmon në asnjë rast. Vetë pastron, më kot shëtisin me kamionë, ka vetëm një nga Hekurudhat e Maqedonisë, vjen dy herë në ditë dhe ka pastruar pesë shtëpi. Për pesë ditë, pesë shtëpi, është katastrofë, sepse të gjitha mbeturinat qëndrojnë në rrugë dhe përhapet një kundërmim i keq”, tha Trifunov.
Nga Komisioni për Vlerësimin e Dëmit, kur kanë ardhur në oborrin e tij kanë thënë se çatinë që rrjedh nuk mund ta konsiderojnë si dëm, sepse nuk është shembur.
“Kështu që, nëse binte çatia, tani ne nuk do të ishim gjallë”, shkurt u përgjigj Trendafillov dhe na e tregoi atë që ka mbetur nga gjësendet e tyre shtëpiake.
“Kur të bjerë shi përsëri, besoj se do të notojmë në katin e sipërm”, shprehet ai i shqetësuar.
Zllatka Naskovski dëshmon në lidhje me katin e vërshuar
Fat të ngjashëm kanë edhe fqinjët e tyre Stefçe dhe Zllatka Naskovski. Ata thonë se me vërshimet kanë humbur çdo gjë. E takuam duke mbledhur forca nga pastrimi në oborrin e tyre. Hyrja ishte tërësisht e mbuluar me baltë, ndërsa oborri përplot me sende të cilat tani do tu përfundojnë në hedhurina.
“Për pak do të ishim mbytur, uji kthehej mbrapa. Bashkëshorti i gjithi është me plagë, tani nuk kemi as ku të jetojmë, nuk kemi asgjë. As një palë veshje, përveç aty që na i sollën sot. Kjo që e shihni… e gjitha është nga firma e tij”, thotë Zllatka.
Bashkëshorti i saj, nga ana tjetër, i dëshpëruar nga për shkak të asaj që i gjeti, thotë se kompetentët nuk ndërmarrin asgjë.
“Komisioni nuk punon asgjë, do të vijë në ora nëntë dhe do të shkojë. Si ka mundësi të vijë deri në gjysmë të rrugës dhe largohet, unë këtë nuk e kam të qartë. Nuk ka aspak organizim, të hiqen mbeturinat, kundërmojnë, ka edhe fëmijë të vegjël. Pa rrymë, pas asgjë, kjo është katastrofë. E kuptoj se nuk jam vetëm unë, por ka njerëz të cilët mund të organizohen për shumë punë, le të organizohen edhe për regjistrimin”, thotë ai.
Reshat Veseli dhe miqtë e tij në punktin humanitar në Hasanbeg
Disa qindra metra larg shkollës “25 maj” ishte vendosur punkt nga disa banorë lokal të cilët kanë vendosur vetë tu ndihmojnë bashkëqytetarëve të tyre.
Reshat Veseli, së bashku me miqtë e tij për ditë ofrojnë ujë, bukë dhe veshje për ata që kanë nevojë. Punkti i tyre është i hapur nga mëngjesi deri në ora dy në mbrëmje.
“Falë Zotit, jemi gjallë dhe shëndoshë, tani duhet vetëm të ndihmojmë njëri tjetrin:, tha Veseli në momentin derisa e shpërndante bukën.
Emilija Petreska