Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Хелсиншкиот комитет констатираше дека во 2023 година не е направен значаен напредок во законскиот и во институционалниот систем за заштита и унапредувањето на човековите права, објавувајќи го денес годишниот извештај.
Една од најголемите закани за заштитата на човековите права и борбата против дискриминацијата, како што велат од Хелсиншкиот комитет е недовербата на граѓаните во институциите.
Тие велат дека државата не се одважила да го реши проблемот со системската дискриминација кон земјоделките/ците во остварувањето на правото на платено отсуство поради бременост, раѓање, мајчинство и боледување.
Како членки на Блупринт групата за реформи во правосудството се повлекле од понатамошно учество во изработката на новиот Кривичен законик, по неговите измени во септември 2023 година, а учеството на граѓанските организации велат дека станало беспредметно во постапка која суштински го озаконува незаконитото.
„Намалувањето на казните на трите клучни дела за борба против висок криминал и корупција го озакони хроничното неказнување на високи функционери и вршители на јавни функции“, велат оттаму.
Во меѓувреме, посочуваат дека измените во Кривичниот законик со кои беа воведени новите кривични дела како полово вознемирување и демнење биле значаен придонес на државата кон усогласувањето со Истанбулската конвенција. Од друга страна, додаваат дека и покрај напорите на државата за натамошно унапредување на родовата еднаквост и подготовката на предлог-законот за родова еднаквост, поради силниот притисок на антиродовите движења, Законот не бил донесен.
Институционалните одговори во случаите на родово базирано насилство остануваат неконзистентни, непрофесионални и контрадикторни, особено од центрите за социјална работа и Министерството за внатрешни работи, велат од Хелсиншкиот комитет.
„Институциите не го препознаат фемицидот како родово засновано насилство, за што сведочат случаите на фемицид во Кочани и Куманово, каде жртвите на насилство повеќе пати пријавувале а не добиле соодветна заштита“, посочуваат тие.
Истовремено, од Хелсиншкиот комитет потенцираат дека продолжува загрижувачкиот тренд на ескалација на антиродовите и анти-ЛГБТИ движења особено насочени кон трансродовата заедница.
Говорот на омраза кон сексуалните и родовите малцинства, од Комитетот велат дека се искачи на 298 случаи или 19% од вкупниот број регистрирани случаи.
„Омразата изразена во коментарите на социјалните мрежи насочени кон ЛГБТИ заедницата е резултат на предрасудите, лажните вести и антиродовите движења и анти-ЛГБТИ движењата“, додаваат тие.
Хелсиншкиот комитет спровел вкупно 10 посети во казнено поправните установи во КПД Идризово, КПД Штип, КПД Прилеп и Затвор Куманово. Оттаму соопштуваат дека осудените лица немаат соодветен пристап до здравствена заштита, лоши се материјалните услови за живеење, а програмите за ресоцијализација, условите за нивно имплементирање и постпеналната помош сè уште се недоволни и неприменливи.
„Здравствената заштита во КПД Идризово се спроведува преку 1 докторка и 2 медицински сестри, кои ја посетуваат установата од над 1.000 осуденици, на само неколку часа во текот на денот. За корупцијата во затворите, осудените лица редовно нè информираат, но поради страв да не ги загубат своите права и погодности, формално не сакаат да ги пријават овие случаи“, се додава во наодите од извештајот.
Хелсиншкиот комитет лани обезбедил бесплатна правна помош на 90 осудени лица и други лица во врска со прекумерна употреба на сила од полициски службеници.
„Најчестите основи за кои осудените лица побараа правно советување се во врска со здравствената заштита, материјалните услови, видување со деца и вонбрачен партнер, храната и квалитетот на водата, правото на условен отпуст, преместување во друга казнено-поправна установа и остварување на правото на посета“, додаваа тие.
Изминатата година регистрирале 1171 случаи на говор на омраза, 646 од нив беа сторени врз основа на етничка припадност, 248 поради сексуална ориентација и родов идентитет, 275 случаи врз основа на национална припадност, 149 поради политичко уверување и 80 случаи врз основа на род и пол.
„8 случаи беа пријавени до ОЈО Скопје и до ОЈО Гостивар и 3 случаи на вознемирувачки говор се пријавени до Комисијата за спречување и заштита од дискриминација“, додаваат тие.
Комитетот регистрирал и 197 потенцијални инциденти на злосторства од омраза од кои 35 биле инциденти со јасни пристрасни индикатори.
„Инциденти што се случуваат врз основа на етничка припадност сѐ уште се најзастапени со 90,86% од вкупниот број регистрирани инциденти“, посочуваат тие.
Целосниот извештај може да се погледне на следниов ЛИНК.
-
Nuk ka përparim të dukshëm në sistemin ligjor për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Konstatoi Komiteti i Helsinkit në raportin vjetor
Komiteti i Helsinkit sot gjatë publikimit të raportit vjetor, konstatoi se në vitin 2023 nuk është bërë përparim i dukshëm në sistemin ligjor dhe institucional për mbrojtjen dhe avancimin e të drejtave të njeriut. Një ndër kërcënimet më të mëdha për mbrojtje e të drejtave të njeriut dhe luftën kundër diskriminimit, siç thonë nga Komiteti i Helsinkit është mosbesimi i qytetarëve në institucionet.
Ata thonë se, shteti nuk ka zgjidhur problemin me diskriminimin sistematik ndaj fermereve/ëve në realizimin e të drejtës së pushimit me pagesë për shkak të shtatzënisë, lindjes, amësisë dhe pushimit mjekësor.
Si anëtare të grupit Blueprint për reforma në gjyqësor janë tërhequr nga pjesëmarrja e mëtejmë në përgatitjen e Kodit të ri Penal, pas ndryshimeve të tij në shtator 2023 dhe pjesëmarrja e organizatave civile thonë ata, është bërë e pakuptimtë në një procedurë e cila në thelb legjitimon të paligjshmen.
“Ulja e dënimeve të tre veprave kyçe për luftë kundër krimit të lartë dhe korrupsionit e legjitimoi mosndëshkimin kronik të funksionarëve të lartë dhe bartësve të funksioneve publike”, thonë prej aty.
Ndërkohë, theksojnë se ndryshimet në Kodin Penal me të cilat u futën veprat e reja penale si ngacmimi gjinor dhe përndjekja kanë qenë kontribut i dukshëm i shtetit ndaj harmonizimit me Konventën e Stambollit. Nga ana tjetër, shtojnë se, edhe përkrah përpjekjeve të shtetit për avancim të mëtejmë të barazisë gjinore dhe përgatitjes së propozim – ligjit për barazi gjinore, për shkak të presionit të fortë të lëvizjeve antigjinore, Ligji nuk është miratuar.
Përgjigjet institucionale në rastet e dhunës me bazë gjinore mbetet jokonzistente, joprofesionale dhe kontradiktore, posaçërisht nga qendrat për punë sociale dhe Ministria e Punëve të Brendshme, thonë nga Komiteti Helsinkit.
“Institucionet nuk e njohin femicidin si dhunë me bazë gjinore, për çka dëshmojnë rastet e femicidit në Koçan dhe Kumanovë, ku viktimat e dhunës disa herë kanë denoncuar por nuk kanë marrë mbrojtje adekuate”, theksojnë ata.
Njëkohësisht, nga Komiteti Helsinkit potencojnë se, vazhdon trendi shqetësues i eskalimit të lëvizjeve antigjinore dhe anti-LGBTI posaçërisht të drejtuara ndaj komunitetit transgjinor.
Nga Komiteti thonë se, gjuha e urrejtjes ndaj pakicave seksuale dhe gjinore, është rritur në 298 raste apo 19% nga numri i përgjithshëm i rasteve të regjistruara.
“Urrejtja e shprehur në komentet e rrjeteve sociale drejtuar komunitetit LGBTI është rezultat i paragjykimeve, lajmeve të rreme dhe lëvizjeve antigjinore dhe anti – LGBTI”, shtojnë ata.
Komiteti i Helsinkit ka realizuar gjithsej 10 vizita në institutet përmirësuese ndëshkimore në IPN Idrizovë, IPN Shtip, IPN Prilep dhe Burgu Kumanovë. Prej aty njoftojnë se, personat e dënuar nuk kanë qasje adekuate në mbrojtjen shëndetësore, kushtet materiale janë të këqija për jetë, ndërsa programet për risocializim, kushtet për implementimin e tyre dhe ndihma post-ndëshkimore janë ende të pamjaftueshme dhe të pazbatueshme.
“Mbrojta shëndetësore në IPN Idrizovë zbatohet përmes 1 mjekes dhe 2 motrave medicinale, të cilat e vizitojnë institutin me mbi 1.000 të dënuar, në vetëm disa orë gjatë ditës. Për korrupsionin në burgjet, të dënuarit na informojnë rregullisht, por për shkak të frikës të mos i humbin të drejtat e tyre, formalisht nuk duan t’i denoncojnë këto raste”, thuhet në gjetjet e raportit.
Komiteti i Helsinkit vitin e kaluar siguroi ndihmë juridike falas për 90 persona të dënuar dhe persona të tjerë në lidhje me përdorimin e tejmasë të forcës nga zyrtarë policorë.
“Bazat më të shpeshta për të cilat të dënuarit kërkuan këshillim juridik janë në lidhje me mbrojtjen shëndetësore, kushtet materiale, takimin me fëmijë dhe partner jashtëmartesor, ushqimin dhe cilësinë e ujit, të drejtën e lirimit me kusht, transferim në institut tjetër ndëshkues – përmirësues dhe realizim të së drejtës së vizitës”, shtuan ata.
Vitin e kaluar regjistruan 1171 raste të gjuhës së urrejtjes, 645 ishin bërë në bazë të përkatësisë etnike, 248 për orientimin seksual dhe identitetin gjinor, 275 raste në bazë të përkatësisë nacionale, 149 për bindje politike dhe 80 raste në bazë të gjinisë dhe seksit.
“8 raste u denoncuan në PTHP Shkup dhe PTHP Gostivar dhe 3 raste të gjuhës shqetësuese u denoncuan në Komisionin për Parandalim dhe Mbrojtje nga Diskriminimi”, shtuan ata.
Komiteti regjistroi edhe 187 incidente potenciale të krimit nga urrejtja prej të cilave 35 ishin incidente me indikatorë të qartë të njëanshmërisë.
“Incidentet që ndodhin në bazë të përkatësisë etnike janë ende më të përfaqësuara me 90.86% nga numri i përgjithshëm i incidenteve të regjistruara”, theksojnë ata.
Raportin e plotë mund ta shihni në LINK-un në vijim.
