Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
„Свет во кој сите жени, мажи и млади луѓе имаат пристап до информации и услуги кои им се потребни од областа на сексуалното и репродуктивното здравје; свет во кој сексуалноста се признава како природен и драгоцен аспект на животот и како фундаментално право; свет во кој изборот целосно се почитува и каде што нема место за стигма и дискриминација”
Со намера оваа визија да стане реалност, Meѓународната федерација за планирано родителство (МФПР) ја изработи Визија 2020, како манифест за сексуално и репродуктивно здравје и права. Документ кој ги поставува насоките и целите кон кои, сите кои работат на ова поле треба да се стремат за да ги остварат до 2020.
Оваа година, на глобално ниво МФПР и сите нејзини организации членки, како ХЕРА, потсетуваат колку е важна употребата на контрацепција и колку е важно да се надминат предизвиците за пристап до истата.
„По тој повод, ние, младите од ХЕРА подготвивме видео во кое претставивме дел од секојдневните предизвици со кои се соочуваат младите во Македонија. Сакаме да ја потсетиме јавноста а особено новата Влада, дека Македонија е на дното на листата по употреба на контрацепција во Европа. Хламидијата е во постојан пораст и бројките се загрижувачки – од 0,4 во 2004 стапката на морбидитет пораснала на 29,4 во 2014. Само 1,6% на млади до 29 години користат орална контрацепција, а само 12,8% од паровите користат какво било модерно средство за контрацепција. Стапката на тинејџерска бременост, како и на абортуси, во оваа возрасна група е неколкупати повисока од онаа во ЕУ. Овие бројки можат да се намалат, но за тоа се потребни конкретни мерки од институциите“, велат тие.
Според нив, повеќе од јасно е дека причините за овие состојби се недоволната информираност за постојните методи на контрацепција, стравот и предрасудите за нивното дејство, отежнатиот пристап до контрацепција, недостигот од финансиски средства, стравот од осудувачкиот однос на медицинскиот персонал, како и недоволно фукционалните центри за јавно здравје во кои младите треба да се информираат за своето сексуално и репродуктивно здравје.
Тие уште еднаш потсетуваат на препораките на Комитетот на ОН за економски, социјални и културни права за Македонија во 2016 година:
„Информациите за сексуално и репродуктивно здравје да бидат достапни за јавноста, најмногу за младите; да се подобри едукацијата во училиштата од областа на сексуалното и репродуктивното здравје – базирано на најнови информации, соодветно за возраста и базирано на почитување на човековите права. Модерната контрацепција да биде достапна и пристапна за сите, што значи и додавање на контрацептивните средства на позитивната листа на лекови опфатени од Фондот за здравствено осигурување“.
Поради ова, младите бараат од новата влада да го добијат тоа што им следува – пристап до услуги за сексуално и репродуктивно здравје.
„Ние, младите, бараме орална контрацепција на позитивната листа и пристап до бесплатни кондоми! Ние, младите, бараме сеопфатно сексуално образование во училиштата! Ние, младите, бараме младински пријателски центри за сексуално и репродуктивно здравје!“, се вели во соопштението на младите од ХЕРА.
-
TË RINJTË KËRKOJNË QASJE DERI TE KONTRACEPSIONI DHE SHËRBIMET PËR SHËNDET SEKSUAL DHE RIPRODHUES
„Botë ku të gjitha gratë, meshkujt dhe të rinjtë kanë qasje deri te informatat dhe shërbimet të cilat u nevojiten nga fusha e shëndetit seksual dhe riprodhues; botë ku seksualiteti pranohet si aspekt natyror dhe i çmuar i jetës dhe si e drejtë fondamentale; botë ku zgjedhja respektohet dhe ku nuk ka vend për stigmën dhe diskriminimin”
Me qëllim që ky vizion të bëhet realitet, Federata ndërkombëtare për planifikimit prindëror (FNPP) e përpiloi Vizioni 2020, si manifest për shëndet dhe të drejta seksuale dhe riprodhuese. Dokument i cili i cakton drejtimet dhe qëllimet ndaj të cilave, të gjithë ne që punojmë në këtë fushë, pa dallim nga cili sektor vijmë, duhet të angazhohemi që t’i realizojmë deri në vitin 2020. Me fjalë të tjera rekomandimet nga ky dokument paraqesin drejtime të prekshme se si politikat të shndërrohen në praktikë.
HERA përditë angazhohet për avancimin e shëndetit dhe të drejtat seksuale dhe riprodhuese të gjithë qytetarëve. Prandaj çdo vit i bashkëngjitet shënimit global të qëllimeve nga Vizioni 2020. Këtë vit, në nivel global FNPP dhe të gjitha organizatat e saja anëtare, si HERA, përkujtojnë se sa është i rëndësishëm përdorimi i kontracepsionit dhe sa e rëndësishme është të tejkalohen sfidat për qasje deri te e njëjta.
Me këtë rast, ne, të rinjtë e HERA përgatitëm video ku i prezantojmë një pjesë të sfidave të përditshme me të cilat ballafaqohen të rinjtë në Maqedoni. Dëshirojmë ta përkujtojmë opinionin, e veçanërisht Qeverinë e re, se Maqedonia është në fundin e listës për nga përdorimi i kontracepsionit në Evropë. Klamidia është në rritje të vazhdueshme dhe numrat brengosin – prej 0,4 për qind në vitin 2004, shkalla e morbiditetit është rritur në 29,4 në vitin 2014. Vetëm 1,6% të rinjve deri në moshën 29 vjeç përdorin kontracepsion oral, ndera vetëm 12,8% e çifteve përdorin çfarëdo mjeti modern për kontracepsion. Shkalla e shtatzënisë tinejxherë, si dhe e aborteve, në këtë grup moshë është disa herë më e lartë se ajo në BE. Këto numra mund të zvogëlohen, por për këtë nevojiten masa konkrete nga institucionet.
Më shumë se e qartë është se shkaku për këtë gjendje janë informimi i pamjaftueshëm për metodat ekzistuese të kontracepsionit, frika dhe paragjykimet për veprimin e tyre, qasja e vështiruar deri te kontracepsioni, mungesa e mjeteve financiare, frika nga raporti akuzues i personelit mjekësor, si dhe qendrat e pamjaftueshme funksionale për shëndet publik, ku të rinjtë duhet të informohen për shëndetin e tyre seksual dhe riprodhues.
Edhe një herë do të kishim dashur të përkujtohemi me rekomandimet që i miratoi Komiteti i OK për të drejta ekonomike, sociale dhe kulturore për Maqedoninë në vitin 2016:
- Informatat për shëndetin seksual dhe riprodhues duhet të jenë të kapshme për opinionin, më së shumti për të rinjtë; të përmirësohet edukimi në shkolla nga fusha e shëndetit seksual dhe riprodhues – i bazuar në informatat më të reja, në mënyrë adekuate për moshën dhe e bazuar në të drejtat e njeriut
- Kontracepsioni modern të jetë i kapshëm për të gjithë, që do të thotë edhe futja e mjeteve kontraceptive në listën pozitive të ilaçeve të përfshira nga Fondi për sigurim shëndetësor.
Prandaj, ne të rinjtë, nga Qeveria e re, kërkojmë ta marrim atë që na takon – qasje deri te shërbimet për shëndet seksual dhe riprodhues!
Ne, të rinjtë, kërkojmë që kontracepsioni oral të futet në listën pozitive dhe të ketë qasje deri te prezervativët pa pagesë!
Ne, të rinjtë, kërkojmë edukim seksual gjithëpërfshirës në shkolla!
Ne, të rinjtë, kërkojmë qendra rinore miqësore për shëndet seksual dhe riprodhues!