Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
„Јавна соба“ не ни се повтори, „Јавна соба“ никогаш и не прекина. Молкот на институтциите, непостапувањето и непреземањето на одговорност ги охрабри сите членови на Јавна Соба да продолжат со своите активности. Истовремено, жртвите беа дополнително виктимизирани и наидоа на поддршка од пошироката јавност“, вели Теодора Милевска од „Хера Млади“, објаснувајќи ја повторната актуелност на тајната порнографска група која пред два дена ја разбранува јавноста.
Додека регионот сè уште е вознемирен од случајот на актерката Милена Радуловиќ и сексуалните насилства од познатиот драмски педагог Мика Алексиќ, во македонската јавност повторно се актуелизираше „Јавна соба“, која беше „отклучена“ пред точно една година – тајна порнографска група во која се споделуваат интимни фотографии без согласност од таргетираните. Меѓу нив, објавувани фотографии и контакти од малолетнички.
Жртвите кои пак се полнолетни, не наидоа на помош од институциите, а дел од нив и јавно проговорија за своето искуство. Меѓу нив и Ана. Нејзината фотографија преземена од нејзиниот јавен „Инстаграм“, била објавена во „Јавна соба“ заедно со нејзините приватни податоци. Како жртва на „доксинг“, Ана го пријавила својот случај во полиција, но оттаму не добила никаква помош, бидејќи како што вели таа – била полнолетна.
View this post on InstagramОд Хелсиншкиот комитет за човекови права истакнуваат дека сексуалното вознемирување преку интернет сè уште не е инкриминирано во нашиот Кривичен законик, а оној кој ќе објави приватни видеа на интернет со порнографска содржина, може да одговара само за кривичното дело „Злоупотреба на лични податоци” член 149 од Кривичниот законик, за кој е предвидена парична казна или казна затвор до 1 година.
„Доколку на видеата има прикажано малолетник, сторителот кој ја произвел детската порнографија со цел нејзина диструбуција, или ја пренел или ја нудел преку компјутерски систем ќе одговара за „Производство и диструбуција на детска порнографијa” член 193-а став 3 од Кривичниот законик за кој е превидена казна затвор од најмалку осум години“, нагласуваат од Хелсиншкиот комитет.
Додаваат дека во моментов, на територијата на С. Македонија, сексуалното насилство може да биде кривично казнето во неколку форми.
„Силување; обљуба врз немоќно лице; полов напад врз дете кое не наполнило 14 години; обљуба со злоупотреба на положбата; задоволување на полови страсти пред друг; посредување во вршење проституција; прикажување на порнографски материјал на дете; производство и дистрибуција на детска порнографија и намамување на обљуба или друго полово дејствие на дете кое не наполнило 14 години“, велат од Хелсиншки.
Оттаму истакнуваат дека во 2020 година, во Хелсиншкиот комитет биле пријавни 4 случаи на сексуално насилство, од кои за три било покрената правна истрага. Ниту еден од тие три случаи не добил разрешница.
Една година подоцна МВР сè уште не го најде клучот за „Јавна Соба“
Радио МОФ испрати прашања до надлежното Министерство за внатрешни работи за тоа колку пријави за сексуално насилство се добиени во 2020 година, вклучувајќи ги и оние кон малолетни лица, дали има покренато постапка за „Гевгелија хаб“, дали кибер сексуалното насилство може да се гони по некој основ, како и дали постои казна за објавување на приватни видеа на интернет сервисите со порнографски содржини на територијата на Република Северна Македонија уште пред реактуелизацијата на „Јавна соба“, но до објавувањето на текстот сè уште немаме добиено одговор.
Од Хелсиншкиот комитет нагласуваат дека вонинстуционално, жртвите на сексуално насилство може да побараат правна помош во граѓанските организации кои се регистрирани за давање на примарна бесплатна правна помош и во правните клиники при Правните факултети.
„Важно е да се напомене дека од декември 2020 година, во функција е и апликацијата за пријавување на насилство „Биди безбедна“, која содржи и информации за тоа каде се’ може да се обратат жртвите, вклучувајќи ги и граѓанските организации кои пружаат поддршка за жртви на родово базирано насилство. Апликацијата е достапна за iOS, Андроид и Huawei“, истакнуваат од комитетот.
Мора да се избориме против наративот дека „Жртвата е крива“
Според Теодора Милевска, за ваквата општествена состојба да се подобри, мора да се променат многу работи, а според неа, прв чекор воведување на сеопфатното сексуално образование.
„Мораме да работиме на едукација пред се’ на младите, за теми како сексуалноста, насилство и согласност. Мора да се избориме против наративот дека „Жртвата е крива“, жртвата никогаш не е крива. Исто така треба да работиме на поткревање на свеста за сексуалното вознемирување и насислтво, како може да се препознае и тука најчесто велам каде да се пријави, но и самите сме сведови за тоа како институциите потфрлија во овој случај и наместо да бидат главните во решавање на случајот, тие станаа соучесници“, вели таа.
Според психологот Тиана Ивановска, прашањето зошто лицата кои поминале низ сексуално насилство молчат, е прашање кое нема одговор.
„Прашањето кое сите треба да си го поставиме е како ние како општество го предизвикуваме овој молк? Каде ние затајуваме во поддржувањето на жртвите да го заштитат својот интегритет и да прозборат за криминално дело кое било извршено над нив? Како е можно во едно опшстество да е полесно да пријавите кражба одколку сексуално насилство? Мора да се работи на менталитетот на целото население, не само на жртвите. Реалноста е дека вакво нешто секому може да му се случи, но што добивате како одговор од вашата околина доколку се најдете во таква ситуација? Ако немате кому да му се доверите, ако сите луѓе околу вас го осудуваат тој чин но не ве штитат вас како жртва и едноставно не чувствувате поддршка од органите на законот, повеќе од сигурно е дека бирате да молчите со цел да ги минимизирате последиците од и онака катастрофалниот чин“, вели таа.
Теодора Милевска од „Хера Млади“ нагласува дека од неколку сведоштва, јавноста дозна дека вознемирувањето на лицата кои поминале низ сексуално насилство продолжува.
„Споделувањето на нивните телефонски броеви, адреси на живеење, работни места ги изложува на ризик жртвите. Тие стануваат мета на пораки, телефонски повици кои не ги прават да се чувствуваат сигурни и поттикнуваат чувства на страв, анксиозност. Тие може да бидат стигматизирани и од своите најблиски или пак околината во која живеат. Дополнително, секој од нас има право за заштита на лични податоци, во ваквите случаеви тоа им е прекршено“, вели Милевска.
Според психологот Ивановска лицата кои поминале низ сексуално насилство може да се изложени на единечна и двојна виктимизација.
„Единечната виктимизација се случува во моментот кога жртвата доживува сексуално злоставување. Потоа двојната виктимизација е кога општеството наместо да го олесни процесот и да ја бара целосната вина кај напаѓачот, ја става жртвата во лавиринт на институции преполни со предрасуди, етикетирање, стигматизација кои неретко ја обесхрабруваат жртвата да го пријави чинот бидејќи не служат за ништо освен за ретрауматизација и повторно доживување на чинот“, вели Ивановска, додавајќи дека освен што жртвата претрпела криминално дело, таа дополнително поминува низ филтер од стереотипизација од страна на општеството кое ја злоставува уште долги години одкако ќе заврши моментот на првичното злоставување.
Психологот Ана Попризова до средношколците-жртви на Јавна соба: Ќе направиме мрежа на поддршка!
Сите лица кои поминале низ искуство со сексуално насилство, исто така можат да добијат бесплатна правна помош преку пополнување на формуларот на „Медуза“, или пак да ги разгледаат останатите опции кои нудат помош за ваквите случаи.
И.С.
-
Kush duhet ta mbyllë “Dhomën Publike”?
“Dhoma Publike” nuk na ndodhi përsëri, “Dhoma Publike” nuk u ndal kurrë. Heshtja e institucioneve, mosveprimi dhe mos marrja e përgjegjësisë inkurajoi të gjithë anëtarët e Dhomës Publike të vazhdojnë aktivitetet e tyre. Në të njëjtën kohë, viktimat u viktimizuan në mënyrë plotësuese dhe hasën në mbështetjen e publikut të gjerë”, thotë Teodora Milevska nga “Hera Mladi “, duke shpjeguar aktualitetin e përsëritur të grupit sekret pornografik që trazoi publikun dy ditë më parë.
Ndërsa rajoni është akoma i shqetësuar nga rasti i aktores Milena Raduloviq dhe dhuna seksuale nga dramaturgu i famshëm Mika Aleksiq, tek publiku maqedonas përsëri u aktualizua “Dhoma publike” e cila u “rihap” pikërisht një vit më parë – një grup sekret pornografik në të cilin ndahen fotografi intime pa pëlqimin e personave të synuar. Midis tyre, fotografi të publikuara dhe kontakte nga të mitur.
Viktimat, të cilët janë të rritur, nuk gjetën ndihmë nga institucionet, dhe disa prej tyre folën publikisht për përvojën e tyre. Midis tyre është Ana. Fotoja e saj, e marrë nga llogaria e saj publike në Instagram, u postua në “Dhoma publike” së bashku me informacionet e saj private. Si viktimë e “doksing”, Ana raportoi rastin e saj në polici, por nuk mori asnjë ndihmë nga atje, sepse, siç thotë ajo – ajo ishte e rritur.
Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut thekson se ngacmimi seksual në internet nuk është penalizuar ende në Kodin tonë Penal, dhe kushdo që poston video private në internet me përmbajtje pornografike mund të mbajë përgjegjësi vetëm për veprën penale “Keqpërdorim të të dhënave personale”, neni 149 nga Kodi Penal, për të cilin parashikohet gjobë me para ose burgim deri në 1 vit.
“Nëse videot tregojnë të mitur, kryesi i krimit i cili prodhon pornografinë për fëmijë për qëllimin e shpërndarjes së saj, ose e transmeton ose e ofroi atë përmes një sistemi kompjuterik do të jetë përgjegjës për” Prodhimin dhe shpërndarjen e pornografisë së fëmijëve” neni 193-a paragrafi 3 i Kodit Penal për të cilin “parashikohet dënim me burgim prej të paktën tetë vjet”, thekson Komiteti i Helsinkit.
Ata shtojnë se për momentin, në territorin e Maqedonisë së Veriut, dhuna seksuale mund të kriminalizohet në disa forma.
“Përdhunim; marrëdhënie seksuale me person të pafuqishëm; sulm seksual ndaj një fëmije nën 14 vjeç; marrëdhënie seksuale me keqpërdorim të pozitës; kënaqja e pasioneve seksuale para një tjetri; ndërmjetësimi në prostitucion; shfaqja e pornografisë së fëmijëve; prodhim dhe shpërndarja e pornografisë së fëmijëve dhe marrëdhënie seksuale ose aktivitet tjetër seksual me fëmijë nën 14 vjeç”, thonë nga Helsinki.
Ata tregojnë se në vitin 2020, 4 raste të dhunës seksuale u raportuan në Komitetin e Helsinkit, për tre prej të cilave filloi hetim ligjor. Asnjë nga ato tre raste nuk u zgjidh.
Një vit më vonë, MPB-ja, ende nuk e ka gjetur çelësin e “Dhomës Publike”
Radio MOF i dërgoi pyetje Ministrisë kompetente të Punëve të Brendshme rreth asaj se sa raporte të dhunës seksuale u morën në vitin 2020, përfshirë ato kundër të miturve, nëse ka filluar një procedurë për “Gevgelia Hab”, nëse dhuna seksuale kibernetike mund të ndiqet penalisht mbi disa baza, si dhe nëse ekziston një ndëshkim për publikimin e videove private në shërbimet e Internetit me përmbajtje pornografike në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut para riaktivizimit të “Dhomës Publike”, por deri në publikimin e tekstit ende nuk kemi marrë përgjigje.
Komiteti i Helsinkit thekson se në mënyrë jashtë-institucionale viktimat e dhunës seksuale mund të kërkojnë ndihmë juridike në organizatat e shoqërisë civile që janë regjistruar për të ofruar ndihmë juridike primare falas dhe në klinikat juridike pranë Fakultetit Juridik.
“Është e rëndësishme të theksohet se që nga dhjetori i vitit 2020, aplikacioni për raportimin e dhunës “Ji e sigurt” është në funksion, i cili gjithashtu përmban informacione se ku mund të shkojnë viktimat, përfshirë organizatat e shoqërisë civile që ofrojnë mbështetje për viktimat e dhunës me bazë gjinore. Aplikacioni është i disponueshëm për iOS, Android dhe Huawei,” theksojnë nga komiteti.
Duhet të luftojmë kundër narrativës që “Viktima është fajtore”
Sipas Teodora Milevska, në mënyrë që kjo gjendje sociale të përmirësohet, shumë gjëra duhet të ndryshojnë, dhe sipas saj, hapi i parë është inkorporimi i edukimit gjithëpërfshirës seksual.
“Duhet të punojmë për edukimin e të rinjve në veçanti, në tema të tilla si seksualiteti, dhuna dhe pëlqimi.” Duhet të luftojmë kundër narrativës se “Viktima është fajtore”, viktima nuk është kurrë fajtore. Gjithashtu duhet të punojmë në ngritjen e vetëdijes në lidhje me ngacmimin seksual dhe dhunën, si mund të njihet dhe këtu unë shpesh them se ku të raportohet, por ne vetë jemi dëshmitarë se si institucionet dështuan në këtë rast dhe në vend që të jenë kryesorët në zgjidhjen e rastit ata u bënë bashkëfajtorë”, thotë ajo.
Sipas psikologut Tiana Ivanovska, pyetja pse njerëzit që kanë kaluar dhunë seksuale janë të heshtur është një pyetje që nuk ka përgjigje.
“Pyetja që të gjithë duhet t’i bëjmë vetes është se si ne si shoqëri e shkaktojmë këtë heshtje?” Ku ne dështojmë në përkrahjen e viktimave për të mbrojtur integritetin e tyre dhe për të folur në lidhje me krimin që është kryer kundër tyre? Si mund të jetë më e lehtë në një shoqëri të raportosh vjedhje sesa dhunë seksuale? Duhet të punojmë në mentalitetin e të gjithë popullsisë, jo vetëm të viktimave. Realiteti është se diçka e tillë mund t’i ndodhë çdokujt, por çfarë përfitoni nga ata që ju rrethojnë nëse gjendeni në një situatë të tillë? Nëse nuk keni kujt t’i besoni, nëse të gjithë rreth jush dënojnë veprimin por nuk ju mbrojnë si viktimë dhe thjesht nuk ndiheni të mbështetur nga zbatimi i ligjit, është më se e sigurt që vendosni të heshtni në mënyrë që të minimizoni pasojat këtij akti katastrofik,” thotë ajo.
Teodora Milevska nga “Hera Mladi” thekson se nga disa dëshmi, publiku mësoi se ngacmimi i njerëzve që kanë kaluar dhunë seksuale vazhdon.
“Ndarja e numrave të tyre të telefonit, adresave të banimit, vendeve të punës i vë viktimat në rrezik. Ata bëhen shënjestër e mesazheve, telefonatave që nuk i bëjnë ata të ndihen të sigurt dhe nxisin ndjenja frike, ankthi. Ata gjithashtu mund të stigmatizohen nga të dashurit e tyre ose mjedisi në të cilin jetojnë. Përveç kësaj, secili prej nesh ka të drejtën e mbrojtjes së të dhënave personale, në raste të tilla ato shkelen ”, tha Milevska.
Sipas psikologut Ivanovska, personat që kanë kaluar dhunë seksuale mund të ekspozohen ndaj viktimizimit të vetëm dhe të dyfishtë.
“Viktimizimi individual ndodh në një kohë kur viktima abuzohet seksualisht. Pastaj viktimizimi i dyfishtë është kur shoqëria, në vend që të lehtësojë procesin dhe të kërkojë fajësinë e plotë të sulmuesit, e vendos viktimën në një labirint të institucioneve plot paragjykime, etiketime, stigmatizime që shpesh e dekurajojnë viktimën të raportojë veprën, sepse ato nuk shërbejnë asgjë përveç retraumatizimit dhe riprovimit të veprës “, thotë Ivanovska, duke shtuar se përveç që viktima pa pësuar nga një vepër penale, ajo përveç kësaj kalon përmes një filtri stereotipi nga shoqëria që e abuzon atë për shumë vite pasi mbaron momenti i abuzimit fillestar.
Kushdo që ka përjetuar dhunë seksuale mund të marrë gjithashtu ndihmë juridike falas duke plotësuar formularin “Medusa”, ose të eksplorojë mundësi të tjera që ofrojnë ndihmë për raste të tilla.
Ivana Smilevska