Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Група мигранти 12 пати била префрлана помеѓу српската и македонската граница. Малолетни бегалци и мигранти кои патуваат без придружба исчезнуваат поради недоволен надзор од надлежните, а не престануваат и случаите во кои полицијата непотребно користи прекумерна сила. Ваквите случаи го покажуваат односот што државата го има кон овие луѓе, укажува професорот Трпе Стојановски.
„Дигни ја границата и мислиш си го решил проблемот“, критикува тој.
Стојановски е истражувач за потребите на Годишниот извештај за 2017 година на Хелсиншкиот комитет, кој се однесува на правата на бегалците, мигрантите и барателите на азил во Република Македонија.
Според него, иако се забележува подобрување, тоа не значи дека државата ги достигнала стандардите што треба да ги има во случај повторно да се соочи со бегалска криза како пред две години.
„Наш проблем во Македонија е тоа што прилично слабо и некомпетентно се користат искуствата од вакви состојби, почнувајќи од 1999 година, потоа во 2001, 2003, и следните кризи… Веројатно таа кратка меморија е состојба којашто доведува многу често да импровизира, да не се учи од сопствените грешки“, смета професорот Стојановски.
Сепак, позитивно е тоа што се создала мрежа на партнерства, вели тој.
„Клучниот проблем што го имаме е односот на државните институции кога се соочуваат на граничната линија со мигрантите и бегалците коишто доаѓаат и влегуваат, или се обидуваат да влезат на територијата на Македонија“, нагласува Стојановски.
Додава дека првата линија на која може да се воспостави ред на балканската рута е македонско-грчката граница. Затоа, смета тој, се повеќе земји од Европската Унија концентрираат свои сили, експертизи и средства.
Годишниот извештај на Хелсиншкиот комитет забележува дека се спроведуваат нелегални депортирања на мигранти кон Србија, без притоа да се започне официјална постапка во соработка со грчките безбедносни служби. Потоа, не се земаат предвид индивидуалните околности, а не се издавале ниту официјални службени документи.
Авторката на извештајот Елена Брмбевска потсети дека донесувањето на Националната стратегија, која како документ треба да ги дефинира должностите на државата кон овие лица, но и да ги подобри нивните услови и да поттикне интеграција, веќе доцни повеќе од една година од предвидениот рок.
„Општествената дебата, пак, која се покрена во периодот кога се презентираше стратегијата беше злоупотребена од политичките партии за време на предизборниот и изборниот период, исполнета со ксенофобија“, рече Брмбевска, апелирајќи Националната стратегија итно да биде донесен.
„За жал се уште има случаи и во 2018 година кога полицијата постапува со прекумерна и несоодветна сила“, забележува таа.
Затоа, една од препораките на Хелсиншкиот комитет е при секое полициско постапување без разлика на околностите, да се извршува во рамки на законот, по овластување, а силата да биде сразмерна на ситуацијата.
Како друг проблем кој се јавувал изминатиот период, го посочи недоволното внимание кое им се посветува на малолетните бегалци и мигранти кои патуваат без придружба.
„Надзорот е многу мал, не се посветува доволно внимание во состојбата во камповите. Во некои случаи им се губи целосно трагата, односно имавме забележано случај каде што непридружуван малолетник во кампот исчезнал, без притоа никој одговорен да знае каде е или каде продолжил со патување. Ова е загрижувачки земајќи ги предвид ризиците на кои што се изложени тие деца во текот на своето патување – опасноста која се јавува од криумчарските групи, од трговијата со луѓе“, истакна таа.
Според извршната директорка на Комитетот, Уранија Пировска, светот и покрај тоа што декларативно се заложува, во реалност, не ги прифаќа луѓето коишто бегаат од своите земји за да си го спасат својот живот.
„Сето она што означува темел на Европската Унија, во реалност не се рефлектираше од многу земји членки на ЕУ и секако за жал, и кај нас, каде што бевме сведоци на грубо прекршување на човековите права, прекумерна сила на којашто бевме лично ние сведоци, претрпени трауми, и едноставно неовозможување на услови за бегалците и мигрантите да можат достоинствено да престојуваат во нашата земја“, рече Пировска.
Таа потенцираше дека во првите месеци од кризата, првата пружена рака со помош дошла од хуманитарните организации, додека за искуството со институциите го опиша како секојдневна битка.
„Сите ние кои бевме на терен за време на бегалската криза се соочивме со голема омраза од страна на месното население, со голем степен на ксенофобија и секако се соочивме со една валкана црна медиумска пропаганда која што се водеше во Македонија а имаше само за цел да ги подгрее тие ксенофобични мисли“, се потсети Пировска.
„Јас се надевам дека доколку Македонија се соочи повторно со ваков предизвик, дека одговорот ќе биде понаков. Сепак, ние сме тука да мониторираме, коригираме и да ги зацртуваме границите до каде власта може да ја применува нејзината моќ“, заклучи таа.
Е.П.
-
Raport i Komitetit të Helsinkit: Refugjatë depërtohen në mënyrë joligjore, policia vazhdon me forcën e tepruar
Një grup refugjatë 12 herë është transferuar ndërmjet kufirit serb dhe maqedonas. Refugjatët dhe emigrantët minor të cilët udhëtojnë pa shoqërues zhduken për shkak të mbikqyrjes së pa mjaftueshme të kompetentëve, ndërsa nuk pushojnë edhe rastet gjatë të cilave policia pa nevojë përdor forcë të madhe. Rastet e këtilla e raportin që shteti e ka ndaj këtyre njerëzve, tregon profesori Trpe Stojanovski.
“Hape kufirin dhe mendon se e ke zgjedhur problemin”, kritikon ai.
Stojanovski është hulumtues për nevojat e Raportit vjetor për vitin 2017 të Komitetit të Helsinkit, i cili është në lidhje me refugjatët, emigrantët dhe azil kërkuesit në Republikën e Maqedonisë.
Sipas tij, edhe pse vërehet përmirësim, kjo nuk do të thotë se shteti i ka arritur standardet që duhet t’i ketë në rast se përsëri përballet me krizë të refugjatëve si para dy vjet.
“Problemi jonë në Maqedoni, është ajo se në mënyrë mjaft të dobët dhe jo kompetente përdoren përvojat nga gjendjet e këtilla duke filluar nga viti 1999, pastaj në vitin 2001, 2003 dhe krizat në vijim… Me siguri ajo memorie e shkurtë e gjendjes e cila shpesh bën të improvizojmë, dhe të mos mësojmë nga gabimet tona”, konsideron profesor Stojanovski.
Megjithatë, pozitive është ajo se është krijuar rrjet i partneriteteve, thotë ajo.
“Problemi kryesor të cilin e kemi është raporti i institucioneve shtetërore kur përballen me linjën kufitare me refugjatë dhe emigrantë të cilët vijnë dhe hyjnë, ose përpiqen të hyjnë në territorin e Maqedonisë”, thekson Stojanovski.
Shton se linja e parë në të cilën mund të vendoset rend në rutën ballkanike është kufiri maqedonas – grek. Prandaj, konsideron ai, gjithnjë e më tepër shtete të Bashkimit Evropian, i përqendrojnë fuqitë e tyre, ekspertizat dhe mjetet.
Raporti vjetor i Komitetit të Helsinkit vëren se po realizohen deportime joligjore të refugjatëve në Serbi, gjatë kësaj pa u filluar procedurë zyrtare në bashkëpunim me shërbimet e sigurisë greke. Më pas, nuk merren parasysh rrethanat individuale, ndërsa nuk janë lëshuar as dokumente zyrtare.
Autorja e raportit Elena Brmbevska përkujtoi se miratimi i Strategjisë Nacionale, i cili paraqet dokument që i përkufizon obligimet e shtetit ndaj këtyre personave, por duhet edhe t’i përmirësojë kushtet e tyre dhe të inkurajojë integrimin, tani më po vonohet më shumë se një vit nga afati i parashikuar.
“Debati shoqëror, nga ana tjetër, i cili u iniciua gjatë periudhës kur u prezantua Strategjia u keqpërdor nga partitë politike gjatë kohës së periudhës parazgjedhore dhe zgjedhore, e përmbushur me ksenofobi” tha Brmbevska, duke apeluar se Strategjia Nacionale duhet të miratohet urgjentisht.
“Për fat të keq ende ka raste edhe në vitin 2018 kur policia vepron me forcë tepër të madhe dhe jo përkatëse”, thotë ajo.
Prandaj, një nga rekomandimet e Komitetit të Helsinkit është gjatë çdo veprimi policor pa dallim të rrethanave, të kryhet në kuadër të ligjit, me autorizim, ndërsa forca të jetë proporcionale me situatën.
Si problem tjetër i cili është paraqitur periudhën e kaluar, e përmendi vëmendjen e pa mjaftueshme që ju kushtohet refugjatëve dhe emigrantëve minor të cilët udhëtojnë pa shoqërim.
“Mbikëqyrja është shumë e vogël, nuk i kushtohet vëmendje gjendjes në kampet. Në disa raste ju humbet gjurma tërësisht, respektivisht kemi vërejtur raste ku i mitur i pa shoqëruar në kamp është zhdukur, dhe gjatë kësaj asnjë përgjegjës nuk e ka ditur ku është ose ku e ka vazhduar udhëtimin e tij. Kjo është shqetësuese, duke pasur parasysh rreziqet në të cilat janë ekspozuar ata fëmijë gjatë udhëtimit të tyre – rreziku i cili paraqitet nga grupet e kontrabandës, nga tregtia me njerëz”, theksoi ajo.
Sipas drejtores ekzekutive të Komitetit, Uranija Pirovska, bota edhe përpos asaj që në mënyrë deklarative angazhohet, në realitet, nuk i pranon njerëzit të cilët ikin nga vendet e tyre për të shpëtuar jetën.
“E gjithë ajo që paraqet themel të Bashkimit Evropian, në realitet nuk u reflektua nga shumë vende anëtare të BE-së dhe sigurisht për fat të keq, edhe tek ne, ku ishim dëshmitarë të shkeljes së ashpër të të drejtave të njeriut, forcës së madhe për të cilën ishim dëshmitarë personalisht ne, traumat e pësuara dhe thjesht pamundësimi i kushteve për refugjatët dhe emigrantët të mund në mënyrë dinjitoze të qëndrijnë në vendin tonë”, tha Pirovska.
Ajo theksoi se gjatë muajve të parë të krizës, dora e parë e zgjatur me ndihmë ka ardhur nga organizatat humanitare, ndërsa përvojën me institucionet e përshkroi si betejë të përditshme.
“Të gjithë ne që ishim në teren gjatë krizës së refugjatëve u përballëm me urrejtje të madhe nga popullata lokale, me shkallë të lartë të ksenofobisë dhe sigurisht u përballëm me një propagandë të ndryrë, të zezë mediatike, e cila bëhej në Maqedoni ndërsa kishte për qëllim ti ndezë ato mendime ksenofobe”, u përkujtua Pirovska.
“Unë shpresoj se, nëse Maqedonia përsëri përballet me sfidë të këtillë përgjigja do të jetë më ndryshe. Megjithatë, ne jemi këtu të monitorojmë, të korrigjojmë dhe t’i përcaktojmë kufijtë deri ku, qeveria mund të tejkalojë fuqinë e saj”, konkludoi ajo.
E.P.