Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
По 19 години работа на социјализација и заштита на најранливите, на Дневниот центар за деца од улица од Шуто Оризари му се заканува затворање. Од таму велат дека иако помогнале на над 600 деца, спречиле 255 малолетнички бракови и вработиле 230 младинци, сепак досега надлежните ги игнорирале нивните обраќања и дописи, без да се најде решение со кое ќе биде задржан континуитетот на работа и интеграцијата на децата. Воедно, последните три месеци работат без финансиска поддршка од Министерството за социјална политика, демографија и млади.
Додека ресорното министерство за Радио МОФ изјави дека Центарот не ги исполнувал условите на Јавниот конкурс за да му се доделат средства и притоа му е одземена лиценцата, Здружението за заштита на правата на детето, под чија капа спаѓа Центарот, смета дека целиот процес е „некоректен“.
Во разговор со Радио МОФ, претседателот на Здружението, Оливер Бачановиќ, раскажува дека постојано се борат со ветерници, а во изминатите месеци живеат во неизвесност.
Откако Дневниот центар изгоре со градинката „Снежана“ во 2017 година, тие беа преселени во дел во амбулантата во Шуто Оризари, па во куќа спроти оваа здравствена установа, за на крај, во септември 2024, да најдат нов дом на улица „Иљо Војвода“.
„Се преселивме по укажување дека претходните простории не беа соодветни. Додека реновиравме во новата локација на ‘Иљо Војвода’, на 1 октомври 2024 дојдоа од Комисијата на министерството. Видоа, разгледаа, но не ни пратија ново укажување, дали нешто чини, или не чини. Значи не добивме официјален записник. Меѓувреме, како што реновиравме праќавме фотографии со измените, со цел да покажеме дека се прилагодуваме на потребите на Центарот, но и дека се доближуваме до стандардите на Правилникот за работа. Повторно немаше реакција“, раскажува Бачановиќ.
Фото: Дневен центар за деца на улица
Барале и прием кај новиот министер за социјална политика, Фатмир Лимани, но повторно немало реакција.
„Комисијата ја прашувавме дали мислењето е ‘позитивно’ или ‘негативно’, пак немаше одговор. Дури некаде во декември 2024 дознавме дека мислење е пратено кај министерот, без да знаеме епилог. Меѓувреме, ние имаме лиценца за работа, со што бевме легитимни да се пријавиме на конкурсот (за доделување финансии за социјални услуги) и да добиеме управен договор“, посочува Бачановиќ.
На конкурсот распишан на 24 декември останале без поддршка заради задоцнето даночно уверение од УЈП.
Иако документот за даноци бил побаран во законскиот рок (на 25 декември 2024), како што вели тој, истиот им бил издаден на 3 јануари 2025, неколку денови по крајниот рок на конкурсот (30 декември), поради што министерството не ја прифатило апликацијата.
„Се пријавивме како што се пријавуваме секоја година. Не ни е прв пат. Со сета потребна документација: Елаборат, Програма за работа… десетина документи. А, притоа укажавме дека сме поднеле барање до УЈП во законскиот рок. Значи, од објективни причини, бидејќи друг орган го издава уверението, бараниот документ го доставивме на истиот ден кога ни беше издаден. Сепак, воопшто не беше разгледана апликацијата. Условно речено, ускратено ни е правото да влеземе во материјална расправа поради административна пречка“, посочува Бачановиќ.
Фото: Дневен центар за деца на улица
Во февруари дознале дека нивната апликација е отфрлена, а дури сега, на 7 март, дошол и официјален допис дека им се одзема лиценцата за работа, бидејќи не бил соодветен просторот каде функционира Центарот.
За Бачановиќ, постојат повеќе недоследности и контрадикторности, па ќе се жалат до Второстепена комисија.
„На пример, се повикуваат на наше известување, ама за простории кога бевме во куќа спроти здравствениот дом. Но, како што кажав, по претходни укажувања од службите, веќе изнајмивме друга локација и фактички треба да се даде друго мислење. Понатаму, во самото Образложение не стои кои се причините за тоа зошто ‘не е соодветен просторот’, туку министерот донел Решение врз основа на Комисијата. Исто така, беше вршен увид во нашите простории, без да добиеме записник за она што е констатирано“, забележува тој.
Управен договор за дневен престој на деца во ризик во Шуто Оризари, годинава е направен само со Здружението „Иницијатива за развој и инклузија на заедниците“, потврдија од ресорното министерство за Радио МОФ.
Пошироката слика, смета Бачановиќ, е дека општеството има потреба од повеќе дневни центри, па, наместо да ги намалува, треба да наоѓа начин да ги зголемува ваквите капацитети, од кои бенефит имаме сите. Плус, центарот не е само просторот, туку и целото акумулирано знаење и искуство што би згаснало со нивниот тим.
Фото: Дневен центар за деца на улица
„Имаме координатор и едукатор, имаме психолог, педагог, социјален работник… Освен нив, ако се затвори Дневниот центар, така губи и министерството, ама губат и тие 24 (моментално згрижени) деца, губи и целата заедница, губи и општеството во целина. Треба да се најде некое чаре, за да продолжиме со важната мисија“, нагласува Бачановиќ.
Од Дневниот центар од Шуто Оризари веќе истакнаа дека во изминативе 19 години успешно работат на намалување на престојот на децата на улица. Даваат социјална, психолошка, педагошка и друга вид помош и заштита на децата. Дејноста не се заснова само на нивна социјализација, одвикување од питачење, стекнување работни и културни вештини, на хигиенски навики, описменување, вклучување во образовниот процес… туку и работа со нивните семејства. Односно, паралелно и родителите да бидат упатени, информирани и интегрирани на пазарот на трудот.
Бојан Шашевски
-
Duhet të gjendet një zgjidhje, që të vazhdojmë me misionin e rëndësishëm, thotë Oliver Baçanoviq nga Qendra Ditore për Fëmijët e Rrugës nga Shutka, e cila është në prag të mbylljes
Pas 19 viteve të punës për socializimin dhe mbrojtjen e më të ndjeshmëve, Qendra Ditore për Fëmijët e Rrugës në Shutka rrezikon të mbyllet. Nga atje thonë se edhe pse kanë ndihmuar mbi 600 fëmijë, kanë parandaluar 255 martesa të hershme dhe kanë punësuar 230 të rinj, institucionet përkatëse i kanë injoruar thirrjet dhe shkresat e tyre, pa u gjetur ndonjë zgjidhje që do të garantonte vazhdimësinë e punës dhe integrimin e fëmijëve. Po ashtu, që tre muajt e fundit punojnë pa përkrahje financiare nga Ministria për Politikë Sociale, Demografi dhe Rini.
Ndërkohë që ministria përkatëse deklaroi për Radio MOF se Qendra nuk i kishte përmbushur kushtet për të përfituar nga konkursi publik dhe se i është revokuar licenca, Shoqata për Mbrojtjen e të Drejtave të Fëmijëve, nën ombrellën e së cilës funksionon Qendra, vlerëson se i gjithë procesi ka qenë “i padrejtë”.
Në një bisedë me Radio MOF, kryetari i Shoqatës, Oliver Baçanoviq, rrëfen se po përballen vazhdimisht me pengesa, dhe muajt e fundit po jetojnë në pasiguri.
Që nga zjarri që shkrumboi qendrën dhe kopshtin “Borëbardha” në vitin 2017, janë zhvendosur fillimisht në një pjesë të ambulantës në Shutka, pastaj në një shtëpi përballë kësaj qendre shëndetësore, për të gjetur përfundimisht në shtator 2024 një vend të ri në rrugën “Iljo Vojvoda”.
“U zhvendosëm pas sugjerimeve se ambientet e mëparshme nuk ishin të përshtatshme. Gjatë rinovimit të objektit të ri në ‘Iljo Vojvoda’, më 1 tetor 2024, erdhi komisioni i ministrisë. Panë, shqyrtuan, por nuk na dërguan asnjë vlerësim, as nëse ishte në rregull, as nëse jo. Nuk morëm ndonjë procesverbal zyrtar. Ndërkohë, gjatë rinovimeve dërgonim fotografi me ndryshimet për të treguar se po përputheshim me nevojat e Qendrës dhe po i afroheshim standardeve të Rregullores për punë. Prapë asnjë reagim”, rrëfen Baçanoviq.
Kanë kërkuar gjithashtu takim me ministrin e ri të politikës sociale, Fatmir Limani, por nuk kanë marrë përgjigje.
“E pyetëm komisionin nëse vlerësimi është ‘pozitiv’ apo ‘negativ’, dhe sërish asnjë përgjigje. Vetëm diku në dhjetor 2024 mësuam se vlerësimi është dërguar tek ministri, pa e ditur rezultatin. Ndërkohë, ne kemi licencë për punë, çka do të thotë se kishim të drejtë të aplikonim në konkurs (për financimin e shërbimeve sociale) dhe të nënshkruanim kontratë”, thekson Baçanoviq.
Në konkursin e hapur më 24 dhjetor, mbetën pa mbështetje për shkak të një certifikate tatimore të vonuar nga DAP.
Edhe pse dokumenti u kërkua brenda afatit ligjor (më 25 dhjetor 2024), ai u lëshua më 3 janar 2025, disa ditë pas afatit të fundit të konkursit (30 dhjetor), prandaj ministria nuk e pranoi aplikimin.
“Aplikuam si çdo vit. Nuk është hera e parë. Me të gjithë dokumentacionin e nevojshëm: elaborat, program pune… rreth dhjetë dokumente. Dhe njëkohësisht treguam se kemi paraqitur kërkesën për certifikatën në DAP brenda afatit. Pra, për shkak të një arsyeje objektive, sepse një organ tjetër e lëshon certifikatën, ne e dorëzuam dokumentin në të njëjtën ditë që na u lëshua. Megjithatë, aplikimi as që u shqyrtua. Në mënyrë të kushtëzuar, na u mohua e drejta për të hyrë në shqyrtim material për shkak të një pengese administrative”, thekson Baçanoviq.
Në shkurt mësuan se aplikimi i tyre ishte refuzuar, ndërsa më 7 mars morën njoftimin zyrtar se u është hequr licenca për shkak të mospërshtatjes së objektit.
Për Baçanoviqin, ekzistojnë shumë mospërputhje dhe kontradikta, prandaj do të ankohen në Komisionin e Shkallës së Dytë.
“Për shembull, ata i referohen një njoftimi tonë të mëhershëm, por për ambientin e vjetër, në shtëpinë përballë qendrës shëndetësore. Por siç thashë, pas sugjerimeve të mëhershme nga shërbimet, kemi marrë një hapësirë të re dhe duhet një vlerësim i ri. Po ashtu, në vetë arsyetimin nuk thuhet cilat janë arsyet pse ‘ambienti nuk është i përshtatshëm’, por ministri ka marrë vendim vetëm mbi bazën e Komisionit. Gjithashtu, u bë inspektim në ambientet tona pa procesverbal për atë që u konstatua”, thekson ai.
Kontratë për qëndrim ditor për fëmijë në rrezik në Shutka këtë vit është nënshkruar vetëm me Shoqatën “Iniciativa për Zhvillim dhe Inkluzion të Komuniteteve”, konfirmuan nga ministria përkatëse për Radio MOF.
Sipas Baçanoviqit, problemi më i madh është që shoqëria ka nevojë për më shumë qendra të tilla ditore, jo më pak. Duhet gjetur mënyra për rritjen e kapaciteteve të tilla, nga të cilat përfitojmë të gjithë. Për më tepër, qendra nuk është vetëm hapësira, por e gjithë njohuria dhe përvoja që do të shuhet me ekipin e tyre.
“Kemi koordinator dhe edukator, kemi psikolog, pedagog, punonjës social… Përveç tyre, nëse mbyllet Qendra Ditore, humb edhe ministria, por edhe 24 fëmijët (aktualisht të përfshirë), humb edhe komuniteti i tërë, edhe shoqëria në tërësi. Duhet të gjendet një zgjidhje, që të vazhdojmë me misionin e rëndësishëm”, thekson Baçanoviq.
Nga Qendra Ditore në Shutka tashmë kanë theksuar se në këto 19 vite kanë punuar me sukses për reduktimin e qëndrimit të fëmijëve në rrugë. Ofronin ndihmë sociale, psikologjike, pedagogjike dhe të tjera për fëmijët. Aktivitetet e tyre nuk kanë të bëjnë vetëm me socializimin e fëmijëve, ndalimin e lypjes, fitimin e aftësive për punë dhe kulturë, higjienë, mësim elementar, përfshirje në arsim… por edhe me punë me familjet e tyre. Pra, njëkohësisht edhe prindërit të orientohen, informohen dhe të përfshihen në tregun e punës.
Bojan Shashevski
