Живко Грозданоски е млад автор кој по трет пат ја збогати македонската литература. Во петок, во 20 часот во галеријата на МКЦ ќе се одржи промоцијата на неговата трета книга, „Куфер за тројца“ која се состои од три новели: „Ќе те сакам засекогаш“, „Куфер за тројца“ и „За животот на едно дрво“.
-Со голема леснотија и многу хумор, кој понекогаш е урнебесен, а понекогаш многу горчлив и повеќе нè тера на плачење отколку на смеење, авторот зборува за сеопштата „сапунизација“ и тривијализација на секојдневието, вешто поигрувајќи си со конвенциите и општите места од она што е масовна и поп култура. Боејќи ги приказните со локален колорит, Грозданоски не ја штеди малограѓанштината, глупавоста и плашливоста на просечниот човек. Нарацијата која на моменти изгледа мрачна е разбиена со бројните младешки анегдоти и натопена е со емотивност која вешто се спасува од патетиката, ќе напише Иван Шопов за „Куфер за тројца“.
Пред промоцијата на книгата, во краткото интервју за Радио МОФ Гроздановски открива дел од себе, раскажува за страста кон литературата и пишувањето, за искуството од Канскиот филмски фестивал и за идните планови на професионален план.
Велат дека кога писателите работат на книга, не можат да ги „исклучат“ мислите ни на момент и дека понекогаш да се биде креативец може да биде и напорно. Креативноста и пишувањето се ваш издувен вентил, или понекогаш и од тоа имате потреба да се одморите?
Понекогаш пишувањето доаѓа стихијно и наеднаш, а потоа се чувствувам истрошен и имам потреба да се одморам, и тоа не е некоја мудрост… Стихијното пишување може да биде полезно за кратки форми, но погубно e за долги. Како и со сѐ друго, така и со пишувањето, конечниот производ зависи од посветеноста. Добро е секојдневно да се прибираат материјали. Потоа треба да се чепка низ белешките како низ парчиња од мозаик. Па да се седне и промислено да се работи. Да се скицира трпеливо, и да се издржи едночасовно блеење во празниот лист на мониторот, пред да се почне. А откако ќе се „заврши“, да се остави настрана. Потоа, да се препрочита, и да се искасапи напишаното. Да се исфрли нешто. Да се додаде нешто. Потоа, да се остави тоа, недела-две. Три. Потоа, пак да се препрочита. И да се пренапиште. Па да се гланца, низ време. Како река камења. Барем јас се трудам така да правам. А мислите се исклучуваат кога спиеме.
Што би одбрале: библиотека со сите книги на светот, или вечна и бескрајна инспирација за нови книги?
Само недоквакани би одбрале „вечна и бескрајна инспирација за нови книги“. Инспирацијата треба сама да си дојде, и навистина доаѓа, доаѓа со нечиј поглед, со мирисот на гума за бришење што те враќа во детството, доаѓа, и нејзиното присуство и физички се одразува на телото, како бран кој наеднаш те надвишува и те остава натопен со некоја невидлива материја. Ама тоа трае кратко. Треба да се седне и да се работи.
Кое од вашите дела ви е најдраго?
Отпечатоци врз коцки мраз (куси-куси раскази, 2009) .
Кога би имале шанса да се запознаете со еден писател, кого би одбрале? Како би изгледала вашата средба: на жесток пијалак дебатирајќи, или разменувајќи идеи покрај шолја топло кафе?
Би го одбрал Роберто Савиано. А дебатирањето и разменувањето идеи е помалку или повеќе ептен едно исто. Тоа е по малку досадно. На некоја таква средба или би бил практичен, во смисла, би се потрудил да иницирам организација на настан на кој би биле присутни повеќе луѓе (автори, уметници), и би сакал да бидам повеќе физички активен. Доста со зборови… Повеќе би сакал да биде тоа партија пинг-понг. И борење на рака.
Сте имале шанса да присуствувате на Канскиот филмски фестивал. Каков е холивудскиот гламур и црвените килими во живо? Со какви импресии се вративте од епицентарот на културните случувања во европската кинематографија во нашата мала земја на Балканот која ретко кој ја знае?
Таквите патувања се бесценети поради аурата што тие места ја носат со себе. Се отвора душата, како чадор. Со нешто нејасно е заситен воздухот. А штом од некое место го вдишиме воздухот, и кога ќе го оставиме зад себе возот, сепак ќе ни остане духот. Излетот траеше два-три дена, интензивно беше. Намногу ме натераа на размислување две нешта: еден коментар од една девојка од Србија („Не знаев дека вие Македонците имате толкава склоност за странски јазици“), и едно парче пица кое го купив по половина ден талкање низ градот заедно со другарот Сами од Косово (прекрасно на изглед, но со понижувачки одвратен вкус).
Доколку би добиле прилика да отпатувате некаде и да не се вратите, би го сториле ли тоа? Би чувствувале ли носталгија за она што сте го создале овде, и она што земјава го создала од вас?
Ова се прашања што многу, многу ги имам размислувано, како впрочем и голем број млади луѓе кај нас, за жал. Мислам дека секој човек е несвесно (тајно) и силно поврзан со детството, и дека детството за најголем број луѓе е она „сидро кое го чува бродот, да не ѝ биде плен на бурата“, како што пејат „Бијело Дугме“ во нивната песна за тајната врска. Имам впечаток дека секој човек, претежно несвесно, се стреми кон безвременост. Постојаното навраќање на детството (се чини дека колку повеќе раснеме и старееме, толку почесто сакаме да му се навраќаме на детството) создава убава илузија на безвременост. Затоа, мислам дека не би се иселил оттука. Не би сакал. Кога би морал, би се трудел често да се враќам. Од друга страна, мислам дека е од суштинска важност за секој човек извесно време да живее и на друго место. За да не го зема здраво за готово она што го има дома. А носталгијата е неизбежна, и сеприсутна. Носталгијата ја прават местата, но повеќе од местата, луѓето. Веќе чувствувам носталгија за многу луѓе. Би било добро кога би ги видел повторно, сите на едно место. Но тоа е невозможно. (Можеби и поради тоа луѓето веруваат во рај? Но тоа е сосема друго прашање…)
Кога не би успеале професионално како писател, која би ви била „резервната“ кариера?
Претпоставувам дека да се работи професионално како писател значи да се пишува и да се живее од продажба на книги, да се пишуваат и наплатуваат рецензии, да се држат часови по креативно пишување, да се оди по гостувања за надоместок, да се има договор со издавачка куќа… Мислам дека тоа кај нас е крајно редок случај, а најголем број писатели се професори, издавачи, уредници, новинари, колумнисти… и, би рекол дека тоа им е „главната“ професија. И, со оглед на тоа што кај нас (како и во нашето опкружување) крајно тешко е да се биде „професионален писател“ и да се има пристојно исполнет живот, мора да се има „резервна кариера“. А тука напамет ми паѓа една песна од Жо Дасен: “J’ai fait un peu de tout, un peu partout, sans savoir rien faire…” („сум правел од сѐ по нешто, насекаде по малку, без да научам да правам ништо“). Моментално работам со добар тим во проект за изградба на пат. Она од што никогаш не би се откажал е книжевниот превод. Иако, да се занимава човек со книжевен превод, кај нас (како и на многу други места), е луксуз. Затоа што одзема многу време (во оние случаи кога преведувачот не е шарлатан), а приходите се многу ниски. Посебно сега, со новиот закон и со покачените придонеси што ќе треба да ги плаќаат хонорарците.
Неодамна ја објавивте вашата трета книга. Што може да очекуваме во иднина, дали веќе им подготвувате нешто ново на читателите?
Постојано се подготвува нешто ново. Без пишување, односно, без преобмислување и мултиплицирање на секојдневието, не би ми било добро. Пишувањето е противотров за реалноста. Пред некој ден, Ѓорѓе Јовановиќ, уметник, за интервју изјави дека „уметноста постои за да не умреме од вистината“, и тоа е тоа. Вистината е најчесто грда, а понекогаш незадржувањето на нејзината убавина тешко ни паѓа. Пишувањето е од помош и во првиот и во вториот случај. Инаку, изминативе пет-шест години пишувам кратки раскази. Ама ненамерно. Без напор. Нив не излегувам да ги барам. Сами си доаѓаат, еден по еден, како изгубени, па изгладнети животинчиња. Не знам кога би излегле испечатени на хартија. Некои од нив можат да се прочитаат на bulevarosloboduvanje.weebly.com.
Стефанија Тенеќеџиева