Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Месечните трошоци на студентите во Македонија се скоро колку просечната плата во државава, сепак голем дел од овие давачки, студентите воопшто не ги перципираат, посочија гостите на втората веб-дискусија „Јасно и Гласно“ која беше посветена на студентскиот стандард.
Истражувањето на Младинскиот образовен форум (МОФ) и Здружението на млади аналитичари и истражувачи (ЗМАИ), направено преку анкета на 945 студенти од петте државни универзитети, покажа дека месечната студентска потрошувачка кошничка е околу 22.000 денари. Нешто поефтина за оние со партиципација, а нешто поскапа за оние со школарина.
„Сумата е реална. Студирањето е доста голем товар и за родителите и за студентите. Како студенти на медицина набавуваме книги кои знаат да бидат и од 200 до 300 евра. Потоа практикумот кои студентите ги плаќаат од свој џеб, мантилите, униформите, кломпи… Тоа можеби изгледаат ситно, но трошоците се акумулираат“, рече Тамара Ангеловска, студентка на Медицинскиот факултет при УКИМ и претседателка на Европската медицинска студентска асоцијација – Македонија.
Авторите на истражувањето велат дека иако во реалноста трошоците можеби се различни, резултатите од истражувањето сепак ја отсликуваат перцепцијата на студентите.
„Тука има голем дел од трошоците кои студентите не ги перципираат. Доколку живеат со своите родители, тие не ги перципираат режимските трошоци кои реално ги имаат. Или, доколку школарината ја плаќаат нивните родители, тие не ја перципираат како сума која ја имаат како трошок. Самите трошоци варираат, во однос на профилот на студентите. Доколку студираат во друг град имаат поголеми трошоци за домување или превоз“, објаснува Мартина Илиевска од МОФ, една од авторките на истражувањето.
Истражувањето покажува дека студентите најчесто барале студентска работа, како и субвенционирани картички за храна во ресторани и културни настани.
„Реално, во повеќето градови нема опера и балет па затоа и е голем процентот на студентите кои не посетуваат културни активности. Резултатите не се убави. Дури 41% не одат на концерти и кино. Ова е многу потребно за еден интелектуалец и истражувач, да добие пошироко знаење. Сепак, повторно и тука, треба да се има во предвид дека студентите имаат ограничено слободно време, кои сами определуваат на што го користат и кои се нивните приоритети„посочи Виктор Стојкоски од ЗМАИ, еден од авторите на истражувањето.
Од трошоците поврзани со студирањето кои не се вклучени во школарината, кои според истражувањето просечно изнесуваат околу 1.700 денари месечно, дури 30% отпаѓаат на дополнителни курсеви или приватна настава за студентите. 17% од трошоците се за специјална опрема, облека или работни материјали, додека нешто под 10% се за задолжителни семинари и екскурзии.
„Како и секој медицински факултет би требало да имаме пристап до интернационални страници кои објавуваат текстови со медицинска содржина. На пример на „PubMed“ има доста информации кои би ни користеле доколку правиме научен труд. Но, многу ретко имаме пристап до такви страници, или студентот треба дополнително да плати за тоа. Потоа оние административни трошоци, како таксени марки и пријавување испити. Кај нас често се случува, поради долгите години на студирање, некои предмети да мора да ги презапишете. Некој студент, за да презапише година, може да стигне до трошоци и до 20 илјади денари“, напомена Ангеловска.
Истражувањето покажало и големи разлики меѓу трошоците за исти услуги кои студентите треба да ги платат на различни универзитети, или пак помеѓу факултетите на УКИМ.
„УКИМ има 22 ставки повеќе од останатите универзитети. Голема разлика има и во самите суми кои треба да ги платат студентите. На пример на Државниот универзитет во Тетово, треба да платите 6 илјади денари за испишување од факултет, за разлика од другите универзитети каде оваа сума е околу илјада денари. Или за вадење диплома, на УКИМ цената е од илјада до четири илјади денари во зависност од факултетот, за разлика од УГД каде цената е 2.900 и 3 илјади на Универзитетот „Апостол Павле“. Реално, самите универзитети имаат право да се финансираат и од други извори, а да ги намалат давачките кои ги имаат студентите“, додаде Илиевска.
Истражувачите меѓу препораките до институциите го издвојуваат проширувањето на Законот за студентски стандард кој покрај домувањето и стипендиите, кои досега ги опфаќа, треба да опфаќа и школарина, исхрана, културни и спортски активности и многу повеќе работи за студентите. Тие напоменаа и дека е многу важно да се дозволи работа со скратено работно време за студентите со која не би ги изгубиле бенифициите кои ги имаат, како здравственото осигурување или бесплатниот превоз.
Даниел Евросимоски
-
(Video) Qartë dhe Zëshëm: Jetë e shtrenjtë studentore
13/12/2018 – LAJME, VIDEO, ARSIM
Shpenzimet mujore të studentëve në Maqedoni, janë pothuajse sa paga mesatare në shtet, megjithatë pjesë e madhe e këtyre shpenzimeve, studentët aspak nuk i perceptojnë, thanë të ftuarit në ueb – diskutimin e dytë “Qartë dhe Zëshëm” e cila ju kushtua standardit të studentëve.
Hulumtimi i Forumit Arsimor Rinor (FAR) dhe Shoqatës së Analistëve të Rinj dhe Hulumtuesve (ShARH), e realizuar mbi 945 studentë në pesë universitetet shtetërore, tregoi se shporta konsumatore studentore në nivel mujor është rreth 22.000 denarë. Diçka më e lirë për ata me participim, ndërsa diçka më e shtrenjtë për ata me tarifa shkollimi.
“Shuma është reale. Studimi është barë mjaft e madhe edhe për prindërit edhe për studentët. Si studentë të mjekësisë furnizohemi me libra të cilat dinë të jenë edhe nga 200 deri në 300 euro. Pastaj puna praktike të cilën studentët e paguajnë nga xhepi i tyre, mantelat, uniformat, nallanet… Kjo ndoshta duket e vogël, por shpenzimet akumulohen”, tha Tamara Angellovska, studente në Fakultetin e mjekësisë pranë UKM dhe kryetare e Asociacionit Studentor Mjekësor Evropian – Maqedoni.
Autorët e hulumtimit thotë se, edhe pse në realitet shpenzimet ndoshta janë të ndryshme, rezultatet nga hulumtimi megjithatë e reflektojnë perceptimin e studentëve.
“Këtu bëjnë pjesë edhe një pjesë e madhe e shpenzimeve të cilat studentët nuk i perceptojnë. Nëse jetojnë me prindërit e tyre, ata nuk i perceptojnë shpenzimet e përditshme të cilat realisht i kanë. Ose, nëse tarifa për shkollë paguhet nga prindërit e tyre, ata nuk e perceptojnë si shumë të cilën e kanë si shpenzim. vetë shpenzimet ndryshojnë, varësisht nga profili i studentit. Nëse studiojnë në qytet tjetër, kanë shpenzime më të mëdha për banim ose transport”, sqaron Martina Ilievska nga FAR, një nga autoret e hulumtimit.
Hulumtimi tregon se studentët zakonisht kanë kërkuar punë studentore, si dhe kartele të subvencionuara për ushqim në restorante dhe për ngjarje kulturore.
“Realisht, në shumicën e qyteteve nuk ka operë dhe balet dhe prandaj edhe përqindja më e madhe e studentëve nuk vizitojnë aktivitete kulturore. Rezultatet nuk janë të këndshme. Madje 41% nuk shkojnë në koncert dhe kinema. Kjo është më se e nevojshme për një intelektual dhe hulumtues, të fitojë njohuri më të gjera. Megjithatë, përsëri edhe këtu, duhet pasur parasysh se studentët kanë kohë të lirë të kufizuar, të cilën vetë e përcaktojnë si do ta shpenzojnë dhe cilat janë prioritetet e tyre”, tha Viktor Stojkoski nga ShARH, një nga autorët e hulumtimit.
Nga shpenzimet në lidhje me studimin, të cilat nuk janë përfshirë në tarifën për shkollim, të cilat sipas hulumtimit mesatarisht janë rreth 1.700 denarë në nivel mujor, madje 30% bëjnë pjesë në kurse plotësuese ose mësim privat për studentët. 17% e shpenzimeve janë për pajisje speciale, veshje ose materiale pune, ndërsa diçka nën 10% janë për seminar dhe ekskursione të detyrueshme.
“Si çdo fakultet mjekësor, duhet të kemi qasje në faqe internacionale të cilat publikojnë tekste me përmbajtje mjekësore. Për shembull në “PubMed” ka mjaft informacione të cilat mund të jenë të dobishme nëse bëjmë një punim shkencor. Por, shumë rrallë kemi qasje në faqe të tilla ose studenti duhet të paguajë në mënyrë plotësuese për këtë. Pastaj ato shpenzime administrative si pulla për taksa ose paraqitjen e provimeve. Tek ne ndodh shpesh, për shkak të viteve të gjata të studimit, disa lëndë të duhet të regjistrohen përsëri. Ndonjë studentë për të regjistruar vitin, mund të arrijë deri në shpenzimin 20 mijë denarë{, përmendi Angellovska.
Hulumtimi ka treguar edhe dallime shumë të mëdha ndërmjet shpenzimeve për shërbime të njëjta të cilët studentët duhet t’i paguajnë në universitete të ndryshme, ose po ndërmjet fakulteteve të UKM.
“UKM ka 22 zëra më tepër se universitetet të tjera. Dallim të madh ka edhe në vetë shumat të cilat studentët duhet t’i paguajnë. Për shembull në Universitetin Shtetëror të Tetovës, duhet të paguani 6 mijë denarë për ç’regjistrim nga fakulteti, për dallim nga universitete të tjera ku kjo shumë është rreth një mijë denarë. Ose për nxjerrjen e diplomës, në UKM çmimi është nga një mijë deri në katër mijë denarë, në varësi të fakultetit, për dallim nga UGD ku çmimi është 2.900 dhe 3 mijë denarë në Universitetin “Apostull Pavle”. Realisht, vetë universitetet kanë të drejtë të financohen edhe nga burime të tjera, ndërkaq të reduktojnë detyrimet të cilat i kanë studentët”, shtoi Ilievska.
Hulumtuesit në mesin e rekomandimeve në adresë të institucioneve e veçojnë zgjerimin e Ligjit për standardin e studentëve i cili përpos akomodimit dhe bursave, të cilat deri më tani i përfshin, duhet t’i përfshijë edhe tarifën për shkollim, ushqimin, aktivitete kulturore dhe sportive dhe shumë më tepër punë për studentët. Ata përmendën edhe atë se, është shumë e rëndësishme të lejohet puna me orar pune të shkurtuar për studentët, me çka nuk do t’i humbin përfitimet të cilat i kanë, si sigurimin shëndetësor ose transportin falas.
Daniell Evrosimoski