Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Нотите од „Воздух“ на Јохан Себастијан Бах се помешаа со отровните честички и смрдеата од купиштата ѓубре. Делата на славниот германски композитор се изведувале во најпознатите концертни сали на планетата, но Тетово е веројатно единствен пример каде негова композиција се изведуваше на две виолончела опкружени со отпад, додека и музичарите и публиката носеа заштитни маски.
Тетовските уметници, преку овој протестен перформанс, упатија апел до надлежните конечно да се расчисти „дивата депонија“ на влезот од градот, која го загрозува животот и здравјето на илјадници луѓе.
„Акцијата имаше цел да ги сензибилизира општинските власти дека депонијата не се чисти со концерти и дека ги изгубиле приоритетите околу депонијата за која сегашната градоначалничка, кога се кандидираше, ни вети дека проблемот ќе го реши на брз и ефикасен начин. По три и пол години депонијата е сè уште тука“, вели Аријанит Џафери од „Еко Герила“, кои го организираа протестот.
Во наредниот период, со најавениот пад на температурите тој очекува загадувањето да се влоши како резултат на продолжувањето на работа на Југохром без филтри и другите загадувачи во полошкиот регион без никакви еко-стандарди. Според Џафери, граѓаните знаат од каде доаѓа загадувањето и кој треба да го реши проблемот, но властите по ова прашање не направиле ништо.
„Ништо превентивно не се презема, само козметички мерки со кои би требало да се почне некогаш. Грејната сезона доаѓа. Во момент кога за струја на државата и плаќаме над 50% данок, дрвото, за жал, останува најприфатлива алтернатива. Тетово нема гасификација, нема ниту една друга алтернатива и затоа граѓаните треба да ја бараат вината кај тие што ги избраа на избори. Кај нивните пратеници, општински советници, министри“, додава тој.
Последниве денови, според мерните станици, загадувањето на воздухот во Тетово, на периоди, се искачуваше и над десет пати повеќе од максимално дозволените граници.
Но, за тоа да се регистрира не се потребни испитувања, загадувањето се гледа и чувствува, вели Елмедина Абдулаи од иницијативата „Мајка и дете“. Нивната организација е последица од интеракциите на социјалните мрежи во групите за здрав живот, каде преовладувале дискусии за здравствените проблеми на нивните деца.
„Само ни ветуваат некои решенија, а до сега ништо немаат направено. Не само што не се поправа ситуацијата – туку станува уште полошо. Тие само го пролонгираат проблемот и купуваат време, а децата секој ден ни се се повеќе болни. Ние како мајки сме загрижени и многу револтирани дека ништо конкретно не се направи“, вели Абдулаи.
Таа најавува дека доколку не дојде до промена во односот на надлежните кон загадувањето, нивните активности ќе се променат, бидејќи „културните протести“ и барањата до властите немале успех.
„Сите знаеме дека воздухот е загаден и дека се труеме. Тие што се на власт, кои можат да помогнат – и нивните деца се трујат. Тие можат да купат вода, можат да платат приватно школување и здравство, но за воздухот немаме таков луксуз – сите го дишеме. Надлежните не се свесни колку е ова опасно – за нивните деца, ако не за нашите. И за мене е многу нелогично да не се најде решение за тоа“, додава активистката.
Од Општина Тетово, уште на почетокот на август, не информираа дека ќе се обезбеди затворена претоварна станица за отпад и дека целиот проблем со таложење на ѓубрето на отворен простор на влезот во градот ќе се реши во следните три месеци. После половина од ветениот рок, граѓаните на Тетово не можат да забележат некои конкретни активности.
Денеска од нив не добивме одговори каков е планот за „дивата депонија“ и дали се преземени некои мерки за превенирање на екстремното високо аерозагадување кое изминатите години, во зимскиот период, достигаше рекордно високи концентрации во светски рамки.
Даниел Евросимоски
-
VIOLONÇELAT FËRGËLLININ PËR AJËR NË MESIN E grumbujve me mbeturina në tetovë
Notat e “Ajri” të Johan Sebastijan Bah u përzien me grimcat helmuese dhe kundërmimi i grumbujve me mbeturina. Veprat e kompozitorit të shquar gjerman janë performuar në sallat më të njohura për koncerte në planet, por në Tetovë me siguri është shembulli i vetëm ku kompozimi i tij u performua në dy violonçela të rrethuara me mbeturina, ndërkaq muzikantët dhe publiku kishin vendosur maska mbrojtëse.
Artistët tetovarë, nëpërmjet këtij performimi protestuese, dërguan apel te te kompetentët që përfundimisht të pastrohet “deponija ilegale” në hyrje të qytetit, e cila e cenon jetën dhe shëndetin e mijëra njerëzve.
“Aksioni kishte për qëllim ti senzibilizojë udhëheqësit e komunës se nëpërmjet deponisë nuk pastrohet me koncerte dhe se i kanë humbur prioritetet rreth deponisë për të cilën kryetarja aktuale e komunës, kur u kandidua, na premtoi se problemi do të zgjidhet në mënyrë të shpejtë dhe efikase. Pas tre vjet e gjysmë deponia ende është aty”, thotë Arijanit Xhaferi, nga “Eko Gerila”, si organizator i protestës.
Periudhën që vijon, me uljen e paralajmëruar të temperaturave ai pret që ndotja të përkeqësohet si rezultat i vazhdimit me punë të Jugohromit pa filtra dhe ndotësit të tjerë në rajonin e Pollogut pa asnjë lloj eko standardi. Sipas Xhaferit, qytetarët e dinë prej nga vjen ndotja dhe kush duhet ta zgjidhë problemin, por qeveritarët në lidhje me këtë çështje nuk ka bërë asnjë gjë.
“Nuk ndërmerret asnjë gjë parandaluese, vetëm masa kozmetike me të cilat do të duhet të fillohet kurdo qoftë. Po afron sezoni i ngrohjes. Për momentin kur për energji elektrike shtetit i paguajmë mbi 0% tatim, druri , për fat të keq është alternativa më e pranueshme. Tetova nuk është e gazifikuar, nuk ka asnjë alternativë dhe prandaj qytetarët duhet ta kërkojnë fajin te ata që i ka zgjedhur në zgjedhje. Te deputetët e tyre, këshilltarët komunalë, ministrat”, shton ai.
Ditët e fundit, sipas stacioneve matëse, ndotja e ajrit në Tetovë, gjatë periudhave të caktuara, rritej edhe mbi dhjetë fish më tepër se kufijtë maksimal të lejuar.
Por, që të regjistrohet kjo nuk nevojiten hulumtime, ndotja shihet dhe ndihet, thotë Elmedina Abdullai nga iniciativa “Nëna dhe fëmija”. Organizata e tyre është pasojë e interaksionit në rrjetet sociale në grupet për jetë të shëndetshme, ku prevalojnë diskutime në lidhje me problemet shëndetësore të fëmijëve të tyre.
“Vetëm na premtojnë zgjidhje, ndërkaq deri tani nuk kanë bërë asnjë gjë. Jo vetëm që situata nuk korrigjohet – por bëhet edhe më e keqe. Ata vetëm e prolongojnë problemin dhe blenë kohë, ndërsa fëmijët për ditë janë gjithnjë e më të sëmurë. Ne si nëna jemi të shqetësuara dhe shumë të revoltuara se nuk bëhet asnjë gjë konkrete”, thotë Abdullai.
Ajo paralajmëron se nëse nuk ndodh ndryshim që do ta ndërmarrin kompetentët në lidhje me ndotjen, aktivitetet e tyre do të ndryshohen, sepse “protestat kulturore” dhe kërkesat adresuar qeveritarëve nuk kanë pasur sukses.
“Të gjithë e dimë se ajri është i ndotur dhe se po helmohemi. Ata që janë në pushtet, të cilët mund të ndihmojnë – i helmojnë edhe fëmijët e tyre. Ata mund të blenë ujë, mund të paguajnë shkollimin dhe shëndetësinë private, por për ajër nuk kemi luks të këtillë – e thithim të gjithë ajrin e njëjtë. Kompetentët nuk janë të vetëdijshëm sa e rrezikshme është kjo – për fëmijët e tyre, nëse jo për tanët. Edhe për mua është shumë e pa logjikshme të mos gjendet zgjidhje për këtë”, shton aktivistja.
Nga Komuna e Tetovës, që në fillim të gushtit, na informuan se do të sigurojë stacion të mbyllur ngarkues për mbeturina dhe se i gjithë problemi do të zgjidhet me shtresimin e mbeturinave në lokalitete të hapura në hyrje të qytetit dhe se problemi do të zgjidhet gjatë muajve të ardhshëm. Pas kalimit të gjysmës së afatit të premtuar, qytetarët e Tetovës nuk mund të vërejnë aktivitete të caktuara konkrete.
Sot prej tyre nuk morëm asnjë përgjigje, çfarë plani kanë për “deponinë ilegale” dhe nëse janë ndërmarrë disa masa për prevenimin e ndotjes ekstreme të lartë të ajrit i cili vitet e kaluara, gjatë periudhave të dimrit, ka arritur përqendrime ekstreme të larta në suaza botërore.
Daniel Evrosimoski