-
Транзитниот центар „Винојуг“ во Гевгелија е привремен дом на околу 130 бегалци и мигранти. Секој од нив се надева дека еден ден ќе најде постојано живеалиште и среќа, далеку од воените жаришта и сиромаштијата во нивните татковини. За нивните денови да минуваат безбедно и достоинствено, се грижат волонтери од повеќе организации. Радио МОФ го посети „Винојуг“ и во разговор со дел од нив, се обиде одблизу да ги запознае. Ова се нивните приказни.
Шариф (Саша), 17 години, Авганистан
„Овде пристигнав пред 25-26 дена. Доаѓам од Авганистан, преку Турција, па со брод до Грција, каде бев околу 28 дена. Откако дознавме дека границата е затворена, дојдовме илегално од Грција во Македонија. За жал, таа ноќ многу врнеше. Реката низ која минувавме јас, моите сестри и мајка ми беше опасна. Сите паднавме во водата и останавме во реката до утрото. Полицијата дојде и нé донесе сите во овој камп. Таа ноќ ги изгубив моите две сестри и зет ми, а моето семејство во Германија не знае за тоа. Не знае ни мајка ми и помалата сестра. Македонија ми се допаѓа, но не можам да останам овде, бидејќи најстарата сестра ме чека во Германија. Таму е сама и се обидува сите да нé доведе таму. Имам и вујко кој рече дека ќе најде адвокат кој ќе ни помогне. Најголем проблем ми е што мајка ми и двете сестри не знаат за несреќниот случај“, вели седумнаесетгодишниот Шариф, кој во кампот го викаат Саша. Се надева дека наскоро ќе продолжи со образованието, бидејќи сака еден ден да биде бизнисмен или доктор. Таму сака да го однесе и татко му, кој останал сам во Авганистан. Младиот Саша раскажува дека пред да побегнат од татковината имале аптека, но Талибанците ја уништиле.
„ Овде имам многу пријатели, кои ми помагаат за сé. Имам учител, Александар, кој ме учи македонски. Јас го учам нешто на фарси. Тој е многу добар човек, мој најдобар пријател. Во овој камп во Македонија не сретнав лош човек. Сите се многу љубезни кон нас и сите ги сакам“, вели Саша.
Шариф и Ленче Здравкин, волонтерка
„Се чита тагата во нивните очи, но ја знаат состојбата, свесни се за сé и сепак се јаки. Овие луѓе за мене се навистина бегалци, кои избегале од своите огништа кои веќе ги немаат. Немаат каде да одат. Нивните барања не се големи, едноставно бараат мир и спокој. Многу од нив ми кажуваат дека тргнале од своите земји не знаејќи каде заминуваат“, вели Ленче Здравкин, која беше меѓу првите кои им помагаа на бегалците, уште во 2013 година.
Таа вели дека луѓето таму наоѓаат мир и се чувствуваат барем малку побезбедни. Раскажа и дека не е реткост ни да слават родендени, многу се дружат и сите се трудат на жителите да не им биде толку досадно.
Еден од најмладите жители во центарот е и ова десетмесечно бебе, родено во Македонија
„Жените се активни, ги покажуваат своите способности. Во кампот доаѓаат нови луѓе, се раѓаат бебиња. Секој ден е повесел, се трудиме колку што можеме денот да им биде исполнет. Едноставно, животот продолжува“, додава Здравкин.
„Стефан“, Иран
„Кога пристигнавме од Грција во Македонија, ни кажаа дека границите за нас се затворени. Кога стигнавме на границата со Македонија, видовме дека има река. Бевме 35 луѓе кога паднавме во длабоките делови на реката. Моето семејство, исто така, падна во водата“, раскажува млад Иранец, кој сакаше да остане анонимен. Тој не смее да се врати назад во Иран, бидејќи ја сменил верата и поради тоа му се заканува тешка казна. Тој не се сеќава на таа ноќ бидејќи удрил со главата во камен и се онесвестил. Кога се разбудил, тој веќе бил во болницата на кампот.
„Владата нè бара мене и моето семејство, можеби ќе нè убијат, бидејќи ја сменивме религијата. Во Иран не можеш да ја смениш религијата од муслиманство во христијанство“. Тој планира да остане во Македонија, за да помогне во кампот, каде е познат како Стефан. На луѓето таму им нуди бесплатно потстрижување.
Сара, 16 години, Сирија
„Доаѓаме од Алепо, Сирија. Со мојата мајка и трите сестри сме во Македонија веќе еден месец. Претходно на српската граница престојувавме 70 дена. Дојдовме преку Грција, а до таму стигнавме со брод. Овде е добро, само не ни се допаѓа храната. Секогаш јадеме исто. Инаку, луѓето од УНИЦЕФ, полицајците, волонтерите, сите нé третираат добро“, вели Сара, која има 16 години.
„Некои семејства живеат по повеќе лица во една барака. Понекогаш знаат да се појават стаорци. Во кампот има и трудници – една од нив треба да се породи во наредните денови. Најмладиот жител на кампот има само две недели. Мислам дека не е најбезбедно за нив“, вели Бату, постарата сестра на Сара, 18.
Сара, Авин и Абрах
„Јас сум од Дамаск. Се дружам со Сара и нејзините сестри. Се запознавме овде. Англиски знам малку, а повеќето луѓе овде зборуваат фарси. Со Сара, Бату и Абрах разговараме на арапски. Запознавме и многу пријатели од Македонија, кои работат овде“, додава 19-годишната Авин.
Таила Дауд, волонтерка од Јордан
Таила Дауд е најновата волонтерка во кампот. Доаѓа од Јордан, но мајка ѝ е Македонка и совршено зборува македонски јазик.
„Јас докторирав внатрешен дизајн, но бидејќи знам течно да зборувам и арапски и македонски јазик дојдов да им помогнам на луѓето. Знам колку е тешко кога човек не знае јазик, како е да се мачи во туѓа држава. Кога студирав во Киев, не знаев ниту еден збор. Знам како е да си во држава каде да живееш, а да не знаеш ништо“, вели Дауд.
Таа зборуваше за своето искуство во Јордан, каде исто така волонтирала во бегалски камп. За таму вели дека условите се многу подобри, и ги прифатиле како да се Јорданци. Бегалците таму, вели, имаат и работни дозволи. Некои си отвориле свој бизнис, а други пак, си заминале од државата.
Влез на една од бараките каде престојуваат бегалците
„Во Јордан има и посебни училишта за децата бегалци со предавања во втора смена. Во Јордан поубави услови им даваат, тука треба малку подобра исхрана. Најчесто се жалат дека во бараките каде што спијат се појавуваат бубачки, глувци“, забележа Дауд.
Според неа, има многу начини како секој еден да помогне и да направи мали и ситни работи што ќе ги израдуваат тие што се таму.
Ристо Василев, волонтер на Црвен крст
„Волонтирам овде веќе шест месеци, во кујната. Кампот сега функционира добро, поорганизирано е. Претходно, кога беше само транзит, луѓето се задржуваа по два-три часа, јадеа еден оброк и веднаш се качуваа на воз. Работата не е тешка бидејќи сега нема многу гужва. Веројатно на Табановце има многу повеќе народ. Овде има околу 150 луѓе“, вели Ристо Василев, волонтер на Црвен крст од Гевгелија. Како жител на градот, посведочил доста од хуманитарната криза, но вели дека не се чувствува загрозен од големиот број на бегалци, дури и сака да им помогне.
„Убаво е да се помогне, не дај Боже тоа да се случи на некој друг. На овие луѓе не им е лесно. А, колку ќе потрае ова, никој не знае“, додава.
„Најтешко ни беше кога бевме на станиците, тогаш немаше ред и сé беше хаос. Бевме тројца волонтери, со шест полицајци. Тоа беше тешкиот дел на кризата, летото минатата година, околу јули и август. Сега имаме процедура, имаме тимови кои си ја вршат работата. Најважно е да се искоординираме меѓусебно уште на почетокот од денот, и тогаш секоја препрека може да се надмине“, вели волонтерот Кристијан Илов, кој на бегалците им помага веќе 11 месеци.
Димитар Ристов, Здружение на млади правници
Димитар Ристов од Здружението на млади правници, им помага на мигрантите со правните проблеми.
„Јас волонтирам во Здружението на млади правници. Даваме правна помош, особено при постапката за барање азил. Овде сме да им помогнеме на мигрантите за сé што им треба поврзано со нивните права. Овде сме откога е отворен кампот, од 21 август“, вели Ристов.
„Кога тргнавме, решивме да стигнеме во Германија, но сега не знаеме каде Господ ќе ни напише да живееме. Од Сирија излеговме со пасош, а од Турција на црно, со брод. Без разлика дали ние сме исплашени, ние избегавме поради децата“, раскажуваат Данија и Зејнеп, Сиријки чии сопрузи ги чекаат во Германија.
Атмосферата од транзитниот центар во Гевгелија може да ја погледнете и во видеото подолу направено викендов.
Емилија Петреска и Стефанија Тенекеџиева
-
[Reportazh] Njerëzit në qendrën transitore „Vinojug“
Qendra transitore “Vinojug” në Gjevgjeli është shtëpia e përkohshme e rreth 130 refugjatëve dhe emigrantëve. Secili prej tyre shpreson se një ditë do të ketë vendbanim të përhershëm dhe fat, larg vend luftimeve dhe varfërisë, të pranishme në atdheun e tyre. Që ditët e tyre ti kalojnë në siguri dhe në mënyrë dinjitoze, kujdesen vullnetarë të më tepër organizatave. Radio MOF e vizitoi “Vinojug” dhe në bisedë me një pjesë prej tyre u përpoq prej më afër ti njoftojë. Këto janë tregimet për jetën e tyre.
*Sharif (Sasha), 17 vjeç, Afganistan
“Këtu arrita para 25-26 ditë. Vi nga Afganistani, nëpërmjet Turqisë, pastaj me anije deri në Greqi, ku qëndrova rreth 28 ditë. Kur kuptuam se kufiri është mbyllur, ilegalisht erdhëm nga Greqia në Maqedoni. Për fat të keq atë natë binte shumë shi. Lumi nëpër të cilin po kalonim unë, motrat dhe nëna ishte shumë i rrezikshëm. Të gjithë ramë në ujë dhe ngelën në lumë deri në mëngjes. Erdhi policia dhe na solli këtu në kamp. Atë natë i humba dy motrat dhe dhëndrin, ndërsa familja ime në Gjermani nuk di gjë për këtë. Nuk e dinë as nëna as motra më e vogël. Maqedonia më pëlqen, por nuk mund të qëndroj këtu, sepse motra më e madhe më pret në Gjermani. Atje është vetë dhe përpiqet të na marrë të gjithë. Kam edhe dajën i cili tha se do të angazhojë avokat i cili do të na ndihmojë. Problemi më i madh është se nëna dhe dy motrat nuk dinë asnjë gjë për rastin fatkeq”, thotë Sherifi shtatëmbëdhjetë vjeç, i cili në kamp quhet Sasha. Shpreson se së shpejti do të vazhdojë shkollimin, për shkak se dëshiron që një ditë të bëhet biznesmen ose mjek. Atje do ta marrë me vete edhe të atin i cili ka ngelur vetë në Afganistan. Sasha i ri, tregon se para se të arratisen nga atdheu i tyre kanë pasur barnatore, por Talebanët e kanë shkatërruar.
“Këtu kam shumë miq, të gjithë më ndihmojnë për gjithçka. Kam mësuesin, Aleksandar, i cili më mëson maqedonishten. Unë ja pak ja mësoj gjuhën farsi. Ai është njeri shumë i mirë, miku im më i mirë. Në këtë kamp në Maqedoni, nuk takova njeri të keq. Të gjithë janë shumë të këndshëm me ne dhe i dua të gjithë”, thotë Sasha.
Sharif dhe Lençe Zdravkin, vullnetare
“Pikëllim lexohet në sytë e tyre, por e dinë gjendjen, janë të vetëdijshëm për të gjitha megjithatë janë të fortë. Këta njerëz për mua janë vërtet refugjatë, të cilët kanë ikur nga vatrat e tyre të cilat nuk i kanë më. Nuk kanë ku të shkojnë. Kërkesat e tyre nuk janë të mëdha, thjesht kërkojnë paqe dhe qetësi. Shumë prej tyre më thonë se janë larguar nga shtëpitë e tyre duke mos e ditur se ku po shkojnë”, thotë Lençe Zdravkin, e cila ishte ndër të parat e cila u ndihmoi refugjatëve, që në vitin 2013.
Ajo thotë se njerëzit atje vijnë qetë dhe të paktën ndihen , pak më të sigurt. Tregoi edhe atë se, nuk është rrallësi të festojnë ditëlindje, shoqërohen tepër dhe të gjithë kujdesen banorëve mos u kalojë dita në monotoni.
Një nga banorët më të ri të qendrës është edhe kjo foshnjë që ka dhjetë muaj, e lindur në Maqedoni.
“Gratë janë aktive, i shfaqin aftësitë e tyre. Në kamp vijnë njerëz të rinj, lindin foshnja. Për ditë. përpiqemi sa kemi mundësi t’ua plotësojmë ditën. Thjesht jeta vazhdon”, shton Zdravkin.
”Stefan”, Iran
“Kur arritëm nga Greqia në Maqedoni, na thanë se për ne kufijtë janë të mbyllur. Kur arritëm në kufirin me Maqedoninë, pamë se ka lumë. Ishim 35 veta kur ramë në pjesët e thella të lumit. Familja ime, gjithashtu, ra në ujë”, tregon Iraniani i ri, i cili donte të ngelë anonim. Ai nuk guxon të kthehet mbrapa në Iran, për shkak se ka ndërruar fenë dhe për këtë shkak është nën kërcënimin e dënimit të rëndë. Ai nuk mban mend atë natë sepse ka goditur kokën në gur dhe është asfiksuar. Kur është përendur, ka gjetur veten në spitalin e kampit.
“Qeveria më kërkon mua dhe familjen time, ndoshta do të na vrasin, sepse e ndërruam religjionin. Në Iran nuk mund të bëhesh nga mysliman në krishterë.” Ai planifikon të ngelë në Maqedoni, që të ndihmojë në kamp, ku e njohin me emrin Stefan. Njerëzve atje ju ofron të qethur pa pagesë.
Sara, 16 vjeçe, nga Siria
“Vijmë nga Alepo, Siria. Me nënën time dhe tre motrat në Maqedoni jemi tani më një muaj. Paraprakisht në kufirin serb qëndruam 70 ditë. Erdhëm nga Greqia, ndërsa deri atje shkuam me anije. Këtu është mirë, vetëm se nuk na pëlqen ushqimi. Gjithmonë e hamë të njëjtën. Për ndryshe, njerëzit nga UNICEF, policia, vullnetarët, të gjithë na trajtojnë mirë”, thotë Sara, e cila është 16 vjeçe.
“Disa familje jetojnë me më tepër persona në një barakë. Ndonjëherë na dalin edhe minj. Në kamp ka edhe gra shtatzëna – njëra prej tyre duhet të lindë ditët në vijim. Banori më i ri i kampit ka vetëm dy muaj. Mendoj se nuk është shumë e sigurt për ata”, thotë Batu, motra më e vjetër e Sarës, që është 18 vjeçe.
Sara, Avin dhe Abrah
“Unë jam nga Damasku. Shoqërohem me Sarën dhe motrat e saj. U njohëm këtu. Gjuhën angleze e di pak, ndërsa shumica e njerëzve këtu flasin gjuhën farsi. Me sarën, Batun dhe Abrahamin flasim në gjuhën arabe. Njoftuam edhe shumë miq nga Maqedonia, të cilët punojnë këtu”, shton Avini 19 vjeçe.
Taila Daud, vullnetare nga Jordani
Taila Daud, është vullnetarja më e re në kamp, Vjen nga Jordani, por nëna e saj është Maqedonase dhe në mënyrë të përkryer e flet gjuhën maqedonase.
“Unë doktorova dizajn të brendshëm por për shkak se rrjedhshëm i flas gjuhën arabe dhe maqedonase, erdha tu ndihmoj njerëzve. E di sa e vështirë është kur njeri nuk di gjuhë, si është të mundohesh në shtet të huaj. Kur studioja në Kiev, nuk dija asnjë fjalë. E di si është të jesh në shtet ku jeton, ndërsa nuk di asnjë gjë”, thotë Daud.
Ajo fliste për përvojën e saj në Jordan, ku gjithashtu ka qenë vullnetare në kampin e refugjatëve. Për atje thotë se kushtet janë shumë më të mira dhe i kanë pranuar sikur të ishin Jordanezë. Refugjatët atje, thotë, kanë edhe leje për punë. Disa kanë hapur bizneset e tyre, ndërsa të tjerë. janë larguar nga shteti.
Hyrje në një nga barakat ku jetojnë refugjatët
“Në Jordani ka edhe shkolla të veçanta për të gjithë fëmijët refugjatë, me mësim në turn të dytë. Në Jordani ju ofrojnë kushte më të mira, por duhet edhe ushqimi të jetë pak më i mirë. Zakonisht ankohen se në barakat ku flenë ka zhuzhakë, minj”, thotë Daud.
Sipas saj, ka shumë mënyra se si mundet secili të ndihmojë dhe të bëjë punë të vogla që do ti gëzojnë të pranishmit atje.
Rsito Vasilev, vullnetar i Kryqit të kuq
“Si vullnetar këtu jam gjashtë muaj, në kuzhinë. kampi tani funksionon mirë, është më i organizuar. Paraprakisht, kur ishte vetëm transitues, njerëzit ndaleshin nga dy tre orë, hanin një vakt dhe menjëherë hipnin në tren. Puna nuk është e vështirë sepse tani nuk ka shumë njerëz. Në Tabanovcë me siguri ka më shumë njerëz. Këtu ka rreth 150 persona, thotë Risto Vasilev, vullnetar i Kryqit të kuq nga Gjevgjelia. Si banor i qytetit, ka parë shumë nga kriza humanitare, por thotë se nuk ndihet i cenuar nga numri i madh i refugjatëve, madje edhe dëshiron tu ndihmojë.
“Mirë është të ndihmosh, mos dhëntë Zoti, kjo ti ndodhë dikujt tjetër. Këta njerëz aspak nuk e kanë të lehtë. Ndërsa, sa do të zgjatë kjo, askush nuk e di”, shton ai.
“Më vështirë e kisha kur ishim në stacionet, atëherë nuk kishte rend dhe gjithçka ishte kaotike. Ishim tre vullnetarë, me gjashtë policë. Kjo ishte pjesa e vështirë e krizës, verën e vitit të kaluar, diku nga muaji korrik ose gusht. Tani kemi procedura, kemi ekipe të cilët e kryejnë punën. Më e rëndësishme është të koordinohemi ndërmjet vete në fillim të ditës, dhe atëherë çdo pengesë mund ta kalojmë “, thotë Kristijan Illov, i cili refugjatëve ju ndihmon tani më 11 muaj.
Dimitar Ristov, Shoqata e Juristëve të Rinj
Dimitar Ristov nga Shoqata e Juristëve të Rinj, ju ndihmon refugjatëve me problemet juridike.
“Unë jam vullnetar i Shoqatës së Juristëve të Rinj. Ofrojmë ndihmë juridike, në veçanti gjatë procedurës për azil. Këtu jemi tu ndihmojmë refugjatëve për gjithçka që ju duhet lidhur me çështjet e tyre juridike. Këtu jemi që kur u hap kampi, nga 21 gushti”, thotë Ristov.
“Kur u nisëm vendosëm të arrijmë në Gjevgjeli, por tani nuk e dimë ku na e ka shkruar Zoti të jetojmë. Nga Siria dolëm me pasaporta, ndërsa nga Turqia në të zezë me anije. Pa dallim nëse jemi të frikësuar, u arratisëm për shkak të fëmijëve”, tregon Danija dhe Zejnep, Siriane burrat e të cilave i presin në Gjermani.
Atmosferën në qendrën transitore në Gjermani mund ta shihni edhe në videot më poshtë, të xhiruara këtë fundjavë.
Emilija Petreska dhe Stefanija Tenekexhieva
[Репортажа] Лицата на транзитниот центар „Винојуг“
