Млади инженери: Со паметната машина за селектирање отпад ќе се намали загадувањето

Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“

  • Не мора да се биде еколог за да се создаде решение кое ќе помогне во намалување на загадувањето и зачувување на животната средина. Ова го докажаа младите инженери Тамара ДимитроваБорко Јовановски и Стојан Димитровски со нивната паметна машина за рециклирање на тврд отпад наречена Ре-Бот. Тие викендот беа прогласени за победници на натпреварот за борба против климатските промени и поттикнување на урбаната отпорност, организиран од УНДП и УСАИД.

    Според Тамара Димитрова, една од иноваторите во тимот и млад истражувач по компјутерски науки во МАНУ, целта на нивниот проект е да помогне во намалување на загадувањето, со тоа што ќе се создаде навика кај луѓето да рециклираат и селектираат отпад.

    „Не мора да сме еколози, сите знаеме во каква околина живееме и сме поттикнати да пробаме да понудиме решение. Решението кое ние го предложивме на предизвикот и концептот што го доразвивме за време на тој дводневен камп се состои од два дела. Едниот дел е физичка машина кај којашто луѓето ќе треба да одат и да го пуштат рециклираниот отпад. Вториот е софтверски дел, со мобилна апликација којашто при регистрирање на неа, корисникот ќе добие краток код којшто ќе треба да го внесува во машината кога ќе ја користи, по што автоматски ќе му бидат внесени поени на неговата корисничка сметка“, вели Димитрова за Радио МОФ.

    Со ова, појаснува Димитрова, ќе се поттикне натпреварувачкиот дух, но за добра намера.

    „Ќе има одредена сума на поени што граѓаните ќе ја добиваат, а која ќе можат да ја искористат за подигнување на одредени ваучери. На пример, ако имаме соработка со МНТ и тие кажат дека за 30 собрание поени, ако една лименка носи два, а едно шише еден поен, тие ќе им дадат попуст на карта во МНТ“, објасни Димитрова.

    За својот изум, тие добија 10 000 долари, кои ќе им бидат потребни за развивање на прототип, промоција на проектот и за развивање на мобилната апликација. Тројцата млади инженери планираат да го почнат својот проект во Скопје, бидејќи според податоците до кои дошле, 25 отсто од вкупниот отпад се рециклира во главниот град.

    Со еден тон рециклиран алуминиум се заштедува загадување што би го предизикале седум автомобили што ќе возат цела година, се вели во нивната презентација за проектот. Сепак, една од причините поради која го почнаа овој проект е да ги мотивираат луѓето самите да се ангажираат во решавање на проблемот со отпадот. Нивната анкета покажала дека многу мал процент од граѓаните го селектираат отпадот.

    „Кај нас е многу мала свесноста за селекција и рециклирање на отпад. Делумно, за тоа се виновни луѓето затоа што немаат мотивација, но исто така, инфраструктурата не го дозволува тоа. Ако јас се решам да селектирам и сакам да фрлам пластика, или стакло, не знам кај да одам. Ниска е свесноста и нема култура самото општество, но сметам дека и улогата на градските власти е важна“, вели Димитрова.

    На ова се надоврза нејзиниот колега во тимот и софтверски инженер Борко Јовановски, кој смета дека за да се направи поголем поттик меѓу младите да рециклираат потребно е да се вклучат и градските власти.

    „Ова е добар чекор, но е многу мал за да се поттикнат младите. Мислам дека тоа треба повеќеда се направи од страна на локалните власти, за да ги поттикнат, особено најмладите. Подобро би било во иднина Град Скопје, или општините, секоја засебно, да организира кампањи за да се подигне оваа свест“, рече Јовановски.

    Нивната идеја е преземена од Германија, каде слични машини веќе функционираат. Сепак, направени се мали измени со тоа што нивната машина ќе може да собира и алуминиум и пластика.

    „Се надевам дека за најмногу до осум месеци ќе имаме прототип кој ќе работи и ќе можеме да го претставиме пред јавноста. Потоа, се надевам дека ќе ни се приклучат нови партнери, како Град Скопје и ‘Пакомак’, затоа што без нив нема да можеме да се развиваме. Нема да може да се зголеми бројот на машини, онолку колку што би требало да ги има. Се надевам дека тоа ќе биде како прв чекор кон многу поголем импакт“, вели Јовановски.

    По наградата, тие ќе работат на идејата заедно со ментори, кои ќе им помогнат во развивање на машината, а во исто време бараат фирма што ќе го направи прототипот, бидејќи како што појаснуваат, вакви машини постојат, но не се имплементирани на тој принцип со кој тие сакаат да функционира.

    Откако машината ќе биде готова, прв таргет ќе бидат јавните институции и маркетите, а потоа идејата би можела да се развие и по ресторани, или други слични прометни места, низ целата држава.

    Е.П.

  • Inxhinierë të rinj: Me makinë inteligjente për seleksionimin e mbeturinave do të zvogëlojnë ndotjen

    Nuk duhet të jesh ekolog që të shpikësh zgjidhje e cila do të ndihmojë në drejtim të zvogëlimit të ndotjes dhe rruajtjen e mjedisit jetësor. Këtë e vërtetuan inxhinierët e rinj Tamara Dimitrovam, Borko Jovanovski dhe Stojan Dimitrovski me makinën e tyre inteligjente për riciklimin e mbetjeve të ngurta të cilën e quajtën Re-Bot. Ata, gjatë fundjavës u shpallën fitues të garës për luftë kundër ndryshimeve klimatike dhe nxitjen e rezistencës urbane, nën organizimin e UNDP dhe USAID.

    Sipas Tamara Dimotrovës, njëra nga novatorët e ekipit dhe hulumtuese e re në drejtimin e shkencave kompjuterike në ASHAM, qëllimi i projektit të tyre është të ndihmojë në drejtim të zvogëlimit të ndotjes me atë që do të krijojë shprehi tek njerëzit të riciklojnë dhe të seleksionojnë mbeturina.

    “Nuk duhet me patjetër të jemi ekologë, të gjithë e dimë në çfarë ambienti jetojmë dhe jemi të nxitur të provojmë të ofrojmë zgjidhje. Zgjidhjen të cilën e propozuam ne e cila përbëhet nga dy pjesë, në lidhje me sfidën dhe konceptin, i përpunuam gjatë kohës që u mbajt kampi dyditor. Njëra pjesë është makina fizike te e cila njerëzit do të duhet të shkojnë dhe ta hedhin mbetjen e ricikluar. Pjesa e dytë, është pjesa softuerike, me aplikacion mobil i cili gjatë regjistrimit, shfrytëzuesit do ti lëshojë kod të shkurtë i cili do të duhet të regjistrohet te makina të cilën do ta përdorë, pas çka automatikisht do ti regjistrohen pikë në llogarinë e tij shfrytëzuese&quot”, thotë Dimitrova për Radio MOF.

    Me këtë, sqaron Dimotrova, do të nxitet shpirti garues, por për qëllim të mirë.

    “Do të jenë në dispozicion një numër i caktuar i pikëve të cilat do ti fitojnë qytetarët, të cilat do të mund ti shfrytëzuar për tu pajisur me kupon (vauçer) të caktuar. Për shembull do të kemi bashkëpunim me TPM (Teatrin Popullor Maqedonas) dhe ata do të thonë se për 30 pikë të grumbulluara, një kanoçe vlen dy pikë, një shishe një pikë, ata do tu japin lirime për biletat në TPM”, sqaron Dimitrova.

    Për shpiken e tyre, ata fituan 10 000 denarë, të cilat do tu nevojiten për zhvillimin e prototipit, promovim të projektit dhe për zhvillimin e aplikacionit mobil. Tre inxhinierët e rinj planifikojnë të fillojnë projektin e tyre në Shkup, sepse sipas të dhënave të cilat i kanë siguruar, 25 për qind e mbeturinave të përgjithshme riciklohen në kryeqytet.

    Me një ton alumin të ricikluar kursehet ndotja të cilën mund ta shkaktojnë shtatë automjete që do të jenë në përdorim gjatë gjithë vitit, thuhet në prezantimin e projektit të tyre. Megjithatë, një nga shkaqet për të cilat e filluan këtë projekt është ti motivojnë njerëzit vetë të angazhohen në zgjidhjen e problemit me mbeturinat. Anketa e tyre tregoi se përqindje shumë e vogël e qytetarëve i seleksionojnë mbeturinat.

    “Tek ne, vetëdija në lidhje me seleksionimin dhe riciklimin e mbeturinave është shumë e ulët. Pjesërisht, për këtë fajtorë janë njerëzit sepse nuk kanë motivim, por gjithashtu, infrastruktura nuk e lejon këtë. Nëse unë vendos të seleksionoj dhe dua të hedh plastikë, ose xham, nuk e di ku të shkoj. Vetëdija është e ulët dhe nuk ka kulturë vetë shoqëria, por jam e mendimit se edhe roli i pushtetit lokal është i rëndësishëm&quot”, thotë Dimitrova.

    Kësaj bisede iu ndërlidh kolegu i saj pjesë e ekipit dhe inxhinieri softuerik Borko Jovanovski, i cili konsideron se që të bëhet nxitje më e madhe në mesin e të rinjve të riciklojnë nevojitet të përfshihet edhe pushteti lokal.

    “Ky është hap i mirë, por është shumë i vogël që të inkurajohen të rinjtë. Mendoj se kjo më tepër duhet të bëhet nga pushteti lokal, ti inkurajojnë në veçanti të rinjtë. Më mirë do të ishte në të ardhmen Qyteti Shkup, ose komunat, secila, të organizojnë fushata që të rritet vetëdija qytetare&quot”, tha Jovanovski.

    Ideja e tyre është huazuar nga Gjermania, ku funksionojnë makina të ngjashme. Megjithatë, janë bërë ndryshime të vogla me atë që makina e tyre do të mund të grumbullojë edhe alumin dhe plastikë.

    “Shpresoj më së gjati për tetë muaj prej tani do të kemi prototip i cili do të punojë dhe do të mund ta prezantojmë para publikut. Pastaj, uroj të na bashkëngjiten partnerë të ri, si qyteti Shkup dhe “Pakomak”, sepse pa ta nuk do të mund të zhvillohemi. Nuk do të mund të shtohet numri i makinave, aq saç do të duhet ti jenë në numër. Uroj ky të jetë hapi i parë drejt një impakti të madh”, thotë Jovanovski.

    Pas shpërblimit ata do të punojnë të jetësojnë idenë së bashku me mentorë, të cilët do tu ndihmojnë të zhvillojnë makinën, por njëkohësisht kërkojnë firmë e cila do të prodhojë prototipin, sepse siç sqarojnë, makina të këtilla ekzistojnë, por nuk implementohen sipas këtij parimi sipas të cilit duhet të funksionojë kjo makinë.

    Mbasi do të jetë gati makina, target synim i parë do të jenë institucionet dhe dyqanet, pastaj ideja do të mund të zhvillohet edhe nëpër restorante ose vende tjera ku ka qarkullim, nëpër gjithë shtetin.