Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Речиси три години откако Владата го прогласи за Национален парк, Шар Планина сè уште не добива соодветно и сериозно внимание од институциите за неговото одржување. Овој парк веќе подолго време се соочува со проблемот на загадувањето кој ја уништува природата, додека во еден дел од паркот отпадот воопшто не се собира. Надлежните институции вината си ја префрлат од еден на друг. Во меѓувреме, како изговор за тоа, се зема недостигот на инфраструктура која оневозможува возилата да одат до најдлабоките села за да го собираат отпадот. Според екологистите, загадувањето на Шар планина го загрозува не само здравјето на граѓаните, туку и туристичкиот потенцијал на овој парк, а како решение се бара зголемување на бројот на инспектори за животна средина.
Директорот на Националниот Парк, Ибрахим Дехари, вели дека во Шар Планина има депонии на кои има дневен отпад, урбан отпад и отпад од мебел во одредени места.
Тој за Радио МОФ изјави дека, посетителите кои ја посетуваат Шар Планина се внимателни и не фрлаат ѓубре.
„Има одредени личности кои и можат да фрлат, но повеќето што ја посетуваат Шара не фрлаат ѓубре и се совесни за чистење на онаа што е фрлено претходно. Проблемот на Шара е во населените места каде не се собираа отпадот од страна на надлежните институции, како што се претпријатијата кои припаѓаат на општините, кои мора секојдневно или неделно да го собираат отпадот во домаќинствата или во куќите кои се на Шар Планина. Има некои општини кои немаат никаква организација и во нивниот годишен план немаат план за собирање на отпадот во тие села. Со други зборови, никој никогаш не оди да го собира дневниот отпад што треба да се однесе некаде, за потоа да може соодветното претпријатие да го однесе на одредено место. Ова е многу голем проблем“, рече Дехари.
Тој додаде дека Општина Тетово го собира отпадот во некои села, како Лавце, Селце, во Гајре и во Шипковица. Но, не го собира во селата Ѓермо, Вејца, Бродец, Вешала и Бозовца.
„Општина Боговиње не го собира отпадот во селата Урвич, Јеловјан и Ново Село. Исто така, Општина Врапчиште не собира во Калишта, Ломница и сл. Овие се селата каде што никој не оди да го собере отпадот од тие домаќинства, кои секако треба некаде да го депонираат“, објасни тој.
Тој рече дека има поднесено официјално барање до соодветните општини за регулирање на проблемот за собирање отпад, но не добиле одговор од ниедна од нив.
Институции вината си ја префрлат од еден на друг
Од Министерството за животна средина и просторно планирање велат дека за управувањето со отпад – собирање и одлагање се задолжени општините.
„Тоа е нивна законска обврска. Министерството за животна средина и просторно планирање ги помага општините во исполнувањето на нивните обврски. Во моментот работиме на воспоставувањето на Регионалините системи за управување со отпад со што очекуваме трајно решавање на овој проблем. Дополнително, управувањето со националните паркови е во надлежност на управите на националните паркови и тие дополнително комуницираат со општините за решавање на проблемот со отпадот на територијата со која управуваат“, изјавија од оваа министерство за Радио МОФ.
Од општина Тетово соопштија дека за ова прашање одговорна е приватната компанија Саубермахер. Во меѓувреме, од оваа компанија за Радио МОФ изјавија дека од почетокот на февруари годинава ја добиле услугата на општинското претпријатие во Тетово, а со тоа и обврската за собирање на комуналниот отпад.
„За дел од населените места, со помал број на жители и кои се доста оддалечени, најпрво ве известуваме дека тие населени места никогаш не биле опфатени од Јавното општинско претпријатие, од различни причини, како што се неможноста за пристап, инфраструктурните предизвици, одбивање на локалните жители и други причини“, велат од Саубермахер.
Понатаму додаваат дека имаат направено соодветни анализи за секое населено место на територијата на општина Тетово, со цел да ги опфатат и служат сите населени места каде што се исполнети условите за вршење на дејноста.
За да се реши проблемот, се бара зголемување на бројот на инспектори за животна средина
Од Платформата Пријателите на Шара велат дека отпадот и загадувањето во регионот на Шар Планина сериозно го загрозуваат интегритетот и примарната намена на оваа подрачје како заштитен простор.
„Како еколошка група ‘Пријателите на Шарa’ посочуваме дека доколку загадувањето продолжи до овој степен, ќе се изгуби виталната улога на планината – за која од 2015 година сме активни да се прогласи за заштитено подрачје. Клучен предизвик во борбата против загадувањето е свеста на населението и нивниот активен ангажман. Оваа заложба не вклучува само поединци, туку и компании и институции кои често не ги исполнуваат своите обврски на правилен начин“, вели за Радио МОФ Метин Муареми од оваа Платформа.
Според него, за ефикасно решавање на ова прашање, од витално значење е да се зголеми бројот на инспектори за животна средина во секоја општина, особено оние во Полошкиот регион, каде недостига меѓуопштинска соработка. Оваа несоработка, додава тој, ја загрозува не само животната средина, туку и здравјето на граѓаните и туристичкиот потенцијал на планината Шара.
„Од суштинско значење е да имаме поширок пристап во справувањето со овој предизвик, вклучително и меѓуинституционалната соработка не само на локално и регионално ниво, туку и меѓу сите институции одговорни за заштита на животната средина. Оваа соработка треба да вклучува споделување информации, ресурси и експертиза, како и имплементација на заеднички стратегии насочени кон намалување на загадувањето и промовирање на одржливост на животната средина“, вели Муареми.
Тој смета дека, само преку заедничка посветеност и координирани акции може да се обезбеди посветла иднина за планината Шар и она што таа го претставува за природата и луѓето.
Теута Бучи
Фото: Пријателите на Шара -
-
Ndotja e Parkut Nacional Mali Sharr rrezikon potencialin turistik të tij
Pothuajse 3 vite pas shpalljes Park Nacional nga ana e Qeverisë, Mali Sharr ende nuk po mer vëmendjen e duhur dhe serioze nga ana e institucioneve për mirëmbajtjen e tij. Ky park tash më një kohë të gjatë po përballet me problemin e mbeturinave të cilat dëmtojnë natyrën, ndërkaq në një pjesë të parkut mbeturinat nuk grumbullohen fare. Institucionet kompetente ia hedhin fajin njëra tjetrës. Ndërkaq, si arysetim për këtë, shifet mungesa e infrastrukturës që pamundëson automjetet për të shkuar deri në fshatrat më të thellë për të bërë grumbullimin e mbeturinave. Sipas ambientalistëve, ndotja e malit Sharr rrezikon jo vetëm shëndetin e qytetarëve, por edhe potencialin turistik të këtij parku dhe si zgjidhje, kërkohet rritja e inspektorëve të mjedisit.
Drejtori i PK “Mali Sharr”, Ibraim Deari thotë se në Malin Sharr ka deponi të cilat kanë mbeturina ditore, mbeturina të mbetjeve urbane dhe mbetje të mobilierive në vende të caktuara.
Ai për Radio MOF deklaroi se, vizitorët që vizitojnë Sharrin janë të kujdesshëm dhe kujdesen për mbeturinat në Sharr dhe ata nuk hudhin mbeturina.
“Ka individë të caktuar që mund edhe të hudhin, por shumica që vizitojnë Sharrin nuk hudhin mbeturina dhe janë të ndërgjegjshëm edhe për pastrimin e asaj që është hudh më herët. Problemi në Sharr është në vendbanimet në të cilat nuk ka grumbullim të mbeturinave nga institucionet përkatëse siç janë ndërmarrjet që ju takojnë komunave që duhet të bëjnë grumbullimin ditor apo javor të mbeturinave në amvisëritë apo në shtëpitë të cilat janë në malin Sharr. Ka disa komuna të cilat fare nuk kanë organizim dhe nuk kanë në planin e tyre vjetor plan për grumbullimin e mbeturinave në ato fshatra. Me fjalë të tjera, asnjëherë askush nuk shkon të merr mbeturinat ditore që duhet ato t’i afrojnë diku që pastaj ndërmarrja përkatëse t’i merr dhe t’i çoj në vend të caktuar. Ky është problemi më i madh”, tha Dehari.
Ai shtoi se, Komuna e Tetovës në disa fshatra bën grumbullimin e mbeturinave, si në fshatin Llacë, në fshatin Sellcë, në Gajre dhe në Shipkovicë. Por, nuk bën grumbullimin në fshatin Gjermë, në Vejcë, në Brodec, në Veshallë dhe në Bozovcë.
“Komuna e Bogovinës, nuk bën grumbullimin në fshatin Urviç, Jellovjan dhe Novosellë. Gjithashtu, Komuna e Vrapçishtit nuk bën grumbullimin në Kalishtë, në Llomnicë e kështu me radhë. Këto janë fshatrat ku askush nuk shkon që të merr mbeturinat nga ato amvisëritë të cilat sigurisht se kanë nevojë që t’i deponojnë diku”, sqaroi ai.
Ai tha se, ka dëruar kërkesë zyrtare për rregullimin e çështjes së grumbullimit të mbeturinave te komunatat përkatëse, megjiathatë nuk kanë marrë asnjë përgjigje.
Institucionet ia hedhin fajin njëra tjetrës
Nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor thanë se, për menaxhimin e mbeturinave janë kompetente komunat, që është edhe obligim i tyre ligjor.
“Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor i ndihmon komunat në përmbushjen e obligimeve të tyre. Momentalisht punojnë në vendosjen e Sistemeve rajonale për menaxhim me mbeturina, me çka presin zgjidhje të përhershme të këtij problemi. Për më tepër, menaxhimi me parqet kombëtare është në kompetenca të drejtorive të parqeve nacionale dhe ato komunikojnë më tej me komunat për zgjidhjen e problemit në territorin që ata menaxhojnë”, thanë nga kjo ministri për Radio MOF.
Nga Komuna e Tetovës thanë se për këtë, përgjegjëse është komapnia private Saubermacher. Ndërkohë, nga kjo kompani, thanë për Radio MOF se, që nga fillimi i shkurtit të këtij viti, kanë marrë shërbimin e ndërmarrjes komunale në Tetovë, e me të edhe obligimin për grumbullimin e mbeturinave komunale.
“Për disa nga vendbanimet, me numër më të vogël të banorëve dhe që janë mjaft të largëta, fillimisht ju njoftojmë se ato vendbanime nuk janë shërbyer asnjëherë nga Ndërmarrja Publike Komunale, për arsye të ndryshme, siç është pamundësia për të pasur qasje, sfida infrastrukturore, mospranimi i banorëve vendas për t’u shërbyer dhe arsye të tjera”, thanë nga Saubermacher.
Më tej shtuan se, Saubermacher ka bërë analiza adekuate për çdo vendbanim në territorin e komunës së Tetovës, me qëllim që të mbulohen dhe të shërbehen të gjitha vendbanimet ku plotësohen kushtet për kryerjen e veprimtarisë.
Për zgjidhjen e problemit, kërkohet të rritet nurmi i inspektorëve të mjedisit
Nga Platforma “Miqtë e Sharrit” thonë se, nbeturinat dhe ndotja në rajonin e Malit Sharr po kërcënojnë seriozisht integritetin dhe qëllimin kryesor të kësaj zone si hapësirë e mbrojtur.
“Si grup ambientalist “Miqtë e Sharrit” theksojmë se, nëse ndotja vazhdon në këtë masë, roli vital i malit – për të cilin ata kemi qenë aktiv që nga viti 2015 për ta shpallur si zonë të mbrojtur – do të humbasë. Një sfidë kyçe në luftën kundër ndotjes është ndërgjegjësimi i popullatës dhe angazhimi i tyre aktiv. Ky angazhim nuk përfshin vetëm individët, por gjithashtu edhe kompanitë dhe institucionet që shpeshherë nuk përmbushin detyrimet e tyre në mënyrën e duhur”, deklaroi për Radio MOF, Metin Muaremi nga kjo platformë.
Sipas tij, për të adresuar këtë çështje në mënyrë efektive, është jetike të rritet numri i inspektorëve mjedisorë në çdo komunë, veçanërisht ato në rajonin e Pollogut, ku vërehet një mungesë e bashkëpunimit ndërkommunal. Kjo mungesë bashkëpunimi, shton ai vë në rrezik jo vetëm ambientin, por edhe shëndetin e qytetarëve dhe potencialin turistik të Malit Sharr.
“Është esenciale të kemi një qasje më të gjerë në trajtimin e kësaj sfide, duke përfshirë bashkëpunimin ndërinstitucional jo vetëm në nivel lokal dhe rajonal, por edhe mes të gjitha institucioneve përgjegjëse për mbrojtjen e mjedisit. Ky bashkëpunim duhet të përfshijë ndarjen e informacionit, resurset dhe ekspertizën, si dhe zbatimin e strategjive të përbashkëta që synojnë reduktimin e ndotjes dhe promovimin e qëndrueshmërisë ambientale”, deklaroi Muaremi.
Ai vlerëson se, vetëm përmes një përkushtimi të përbashkët dhe veprimeve të koordinuara, mund të sigurohet një e ardhme më e ndritur për Malin Sharr dhe atë që ai përfaqëson për natyrën dhe njerëzit.
Teuta Buçi
Foto: Miqtë e Sharrit
