Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
„Седевме во кола на паркингот под МСУ, од каде што се гледа Скопје. Си разговаравме, како што и често правиме, оти е малку ограничено каде можеш да искачаш и да не се плашиш дека ќе те избркаат од кафич оти си ја бацила девојка ти. Па, кола често ни беше опција…“ ја почнува својата приказна #Ана, студентка од Скопје.
Споделувајќи само едно свое искуство, #Aна укажува дека дискриминацијата е присутна, исто како и недоличните коментари и социјалниот притисок кон ЛГБТИ+ лицата. Таа вечер пред МСУ, полиција им тропнала на прозорецот.
„Имаше магла надвор и во еден момент откога ја бакнав девојка ми, забележав дека човек стои на прозорот од моја страна. Се извадив од памет. Ни чукна на стаклото и ни кажа дека се од полиција, барајќи да им дадеме лични карти. Им рековме дека си седиме и си правиме муабет и ги прашавме да не има некаков проблем? Едниот дечко почна да ни збори ‘А што, како вака две жени заедно, требало во станица да не однесе, почна да не’ распрашува дали нашите знаеле’. Почнаа да прашуваат како сме имале односи, како одело тоа. Сакаа да ни остават бројче за да сме ги викнеле за тројка“.
#Ана е студентка од Скопје, која едно свое искуство, под псевдоним, сподели со Радио МОФ. Радио МОФ истражуваше, со кои проблемите секојдневно се соочуват ЛГБТИ+ младите и како тие влијаат врз нивното ментално здравје. Истражувањата покажуваат дискриминирачкото и навредувачко претставување во учебниците, зголемен процент на булинг на ЛГБТИ+ младите во образовните институции и неприфаќање од околината.
Психологот Зорица Николова, која е менаџерката на шелтер центарот „Сигурна куќа“, вели дека не е лесно да се замисли како им е на луѓето кои од најмала возраст увидуваат дека се поразлични.
„Замислете дека оваа различност ја искусувате континуирано во секојдневните конекции додека растете. Замислете дека сте жртва на „peer“ булинг и насилство, замислете дека социјалните и културните институции ве информираат дека вашата различност не е општествено прифатлива. Замислете дека сакате да сте со други кои се исто така поразлични, но немате можност за тоа. За многу ЛГБТИ + луѓе ова е реалноста на нивното детство и адолесценција и понатаму во развој кон возрасни индивидуи. Долготрајните ефекти од овој вид на изолација, предрасуда, дискриминација и хомофобија се многу интензивни и ги прави ЛГБТИ+ луѓето се повеќе подложни на проблеми од ментална природа за разлика од хетеросексуалните“, забележува Николова.
И „булингот“ знае да биде секојдневие за многу млади од ЛГБТИ+ заедницата. Уште во основно училиште. Студијата за „Однесувања поврзани со здравјето на децата на училишна возраст, 11, 13 и 15 години“ од 2018 година даде алармантни резултати.
Tōkyō de Ville е дрег кралица од Скопје и има само 21 година. Не толку одамна, се соочува со суровата реалност и првиот булинг, само поради тоа што бил поразличен од останатите.
Tōkyō de Ville,
фотографија на Ерина Богоева„Првиот булинг и првата ментална тортура ја доживеав на 14 години, кога сè уште одев во основно училиште. Ме нарекуваа, се извинувам на речникот, пе*ер, пе*ерче и такви погрдни зборови, јас имав ‘feminine energy’ (женска енергија) и тие така се изразуваа поради стилот на облекување и начинот на кој говорев со своето тело. Не давав многу на значење на навредите, знаев дека е последната година од основно, одам во средно и прекинувам контакт со сите затоа што не добивав огромна поддршка од самото опкружување, иако на тие години, наставниците не се замараат со учениците, а треба!“, раскажува за Радио МОФ.
Уште пострашно било во средно. Првиот ден, вели, никогаш нема да го заборави.
„За првпат доживеав страшен булинг, слушав дофрлувања и ме пратеа погледи, а немав поддршка од никој. Решив да барам друго решение бидејќи се чувствував загрозено и небезбедно. Кога го сменив моето средно училиште, продолжи булингот, ама, сфатив дека треба да ставам крај на тоа. Се борев, имав закани за физичка пресметка, вреѓања, булинг од секаков тип. Откако сфатив дека треба да застанам на мои нозе, почнав да се спротивставувам и сфатив дека тие се повлекуваат. Во средното училиште во кое завршив имав огромна поддршка од дел од професорите и од директорката, иако само мојата класна знаеше за мојата сексуална ориентација“, се потсетува дрег кралицата.
Институционалниот булинг не е „escape room“
Коалицијата „Маргини“ веќе цела деценија апелира за повлекување на дискриминаторските содржини во образованието. Тие алармираа дека дека учебниците се полни со небулози и дискриминација, а во нив, хомосексуалците се претставени како „девијантни“, „ненормални“, исклучени од дефиницијата за семејство, ментално растроени, психопатски личности со нарушувања. Коалицијата почна да ги со ревидира учебниците од 2011 година, и успеа да издејствува повлекување на содржина од повеќе од 8 учебници за на факултет. Но, тоа е недоволно велат. Бараат комплетна ревизија на сите учебници и учебни помагала, бидејќи нотираат неточни или застарени содржини, но и родови стереотипи и вознемирување на друга основа.
Драгана Дрндаревска, од „Маргини“, укажува дека употребата на неточни информации во учебниците значи повреда на правото на образование.
„Овие автори, членовите на рецензентските комисии, вработените во МОН, членовите на комисиите, сите одговорни за одобрување на учебниците земаат плата или хонорари од народни пари. Потоа исто така се трошат нашите пари за да се печатат тие небулози, да се предаваат, а учениците имаат обврска да совладаат неточни информации“, вели Дрндаревска.
Во светот сексуалната ориентација се дефинира „како како трајна емоционална и сексуална привлечност кон друго лице, на континуум од ексклузивна хетеросексуалност до ексклузивна хомосексуалност, со различни степени на бисексуалност помеѓу овие два екстремa“. Хомосексуалноста и бисексуалноста веќе четири децении се третираат како нормални варијации во сексуалната ориентација, а не како психијатриско пореметување кое треба или може да се лекува. Во С. Македонија пак Универзитетите употребуваат стручна литература во хомосексуалноста е претставена какко девијација.
„Засега, процесот на ревизија уште не е почнат и покрај бројните барања. Се преземаат одредени чекори во врска со учебниците за основно и средно образование, но не би рекла дека сериозно се адресира проблемот. Дополнителен проблем се учебниците од високо образование. За нив е надлежен секој засебен универзитет. Но, од досегашните напори може да заклучиме дека некои универзитети не се соработливи како УКИМ. И покрај препораката на Народниот правобранител да се измени правилникот за издавачка дејност и во него да се вметне антидискриминаторска клаузула, универзитетот со години не ја спроведува препораката. Напротив, и по донесувањето на оваа препорака се издадени учебници со ектремно сомнителна и ненаучна содржина, како учебниците на Благоја Јанаков“, вели Дрндаревска.
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
Николина Кениг, професорка на Институтот за психологија при Филозофскиот факултет, потврдува дека анализите на содржината на релевантни учебници за високо образование во земјата кои биле спроведени неколку години наназад, недвосмислено покажуваат дека значителен дел од учебниците потикнуваат хомофобија или преку користење навредлив јазик, дезинформации, или низ експлицитно прикажување на хомосексуалноста како форма на девијација од нормалноста.
„На институционално ниво, за жал, сведочевме декларативна, но не и практична подготвеност за доследно спротиставување на дискриминацијата врз основа на сексуална различност, што е крајно проблематично со оглед на тоа дека противречи на етичките платформи на кои почиваат професиите за кои студентите се подготвуваат во текот на студирањето. Згора на тоа, скорешно истражување покажа дека загрижувачки висок процент од студентите кои се подготвуваат за овие помагачки професии (психологија, социјална работа, специјална едукација, медицина и сл.) имаат екстремно негативен став кон сексуалните малцинства и дека состојбата не се менува значајно во текот на студирањето“, вели таа.
Tōkyō de Ville, претпоставува дека студентите што се припадници на ЛГБТИ+ заедницата и што студираат на факултетите во чии скрипти сè уште стојат сите тие навреди, одат по линија на помал отпор и го рецитираат материјалот за да го положат испитот, додека своите искуства ги задржуваат за себе.
„Треба да се направи еден бунт, еден револт каде што студентите ќе одговорат на тие прашања – не, не е така. Ние сме нормални, иако нашите животи се доста потешки за разлика од останатите. (Студентите н.з.) треба да се спротивставуваат на сето она што ги учат скриптите и професорите, треба да застанат и да кажат не, не е така – иако сме дел од оваа заедница ние сепак припаѓаме на целокупното општество и функционираме во истото“, вели дрег кралицата.
Професорката Кениг се надоврзува дека не е тешко да се замисли под колку висок ризик е ментално здравје на припадниците на ЛГБТИ+ заедницата во околности во кои опкружувањето им испраќа пораки дека се „изопачени“, „помалку вредни“, „болни“, „небитни“, додека сето тоа е под плаштот на божемен научен авторитет.
„Страшно е да се замисли и како ефектот ќе се мултиплицира кога студентите чии предрасуди не биле соодветно адресирани во текот на студирањето, ќе станат идни професионалци кои на различен начин ќе се грижат за добросостојбата на клиентите меѓу кои сигурно ќе има и лица кои не се хетеросексуални. Оттука, навистина е скандалозно доколку оваа состојба итно и со доследни мерки не се надмине“, концизна е професорката Кениг.
Според Дрндаревска, Универзитетите не можат да се оправдуваат со својата автономност и со слободата на изразување, слободата на научната мисла. Таа вели дека автономијата не подразбира дека можат да прават што сакаат и да не одговараат никому за ненаучни и неточни текстови, дискриминација и говор на омраза.
„Слободата на изразување во правото е ограничена со правата на другите, како правото на еднаквост на жените. Тврдења од типот дека луѓето од црната раса постигнуваат послаби резултати во образованието поради послаба интелегенција, или тврдења дека хомосексуалците се болни, се ненаучни тврдења, примери за расизмот и хомофобијата на авторите кои некако успеале да станат и универзитетски професори. Овие луѓе треба соодветно да се казнат, универзитетите да им ги одземат титулите, наместо да зборуваат дека овие кои им посочуваат на овие пропусти им ја напаѓаат слободата и автономијата“, додава таа.
Да се биде геј надвор од Скопје воопшто не е светкаво
За тоа како е да се биде геј во Македонија, Николова вели дека од нејзиниот професионален ангажман во Сигурната куќа, припадниците на ЛГБТИ+ заедницата, особено тие најранливите и најмаргинализираните, се борат секојдневно со себеприфакање и прифаќање од страна на најблиските. Додава и дека се борат со дискриминација, депресија, со разочарување, се борат со својата ранливост и тага, а во исто време секојдневно учат и се развиваат од своите искуства.
Позитивни промени Николова гледа во тоа што лани имаше придвижувања во областа на дискриминацијата. Усвоен е Законот за спречување и за заштита од дискриминација, каде се директно посочени сексуалната ориентација и родовиот идентитет. Николова ја споменува и промената на Кривичниот законик и Законот за медиуми, но забележува, сето ова треба допрва да се тестира заедно со работата на новата комисија за заштита од дискриминација.
Но, додека новите закони чекаат „амин“, ЛГБТИ+ заедницата сè уште живее на маргините, функционирајќи во свој „балон“.
„Неуспехот на една држава да ги отелотвори човековите права на луѓето од ЛГБТИ+ заедницата во своето законодавство и практика раѓа низа сериозни проблеми, правна несигурност и нееднаков пристап до правда. Луѓето од ЛГБТИ+ заедницата се изложени на постојана дискриминација, говор на омраза и на насилство поради нивната сексуална ориентација и/или родов идентитет, а државата нема оформено систем што соодветно ќе ги заштити. За жал, паралелно со зголемувањето на забележливоста на заедницата, се зголемуваат и омразата и насилството, а неказнувањето и неповикувањето на одговорност што, во суштина, се случува, само охрабрува продолжена омраза и насилство“, забележува Николова.
За Tōkyō de Ville, ако е тешко да се живее во Скопје, тогаш уште е потешко на овие лица надвор од главниот град.
„ЛГБТ лицата кои не живеат во Скопје постојано наидуваат на различни предизвици од општеството. Тие живеат во страв од нивната сексуална ориентација и родов интернет. Стравуваат да не дознае околината и нивното семејство, што би резултирало со големи последици. Секојдневно се лесна мета за вознемирување, ментално и физичко. Овие лица стравуваат да го пријават малтретирањето во полиција затоа што не сакаат проблемот со кој што се соочуваат да стане поголем“, вели Токио.
Секој треба да добие еднаков дел од колачот наречен „човекови права“
Како што велат активистите, „нема нема мерило, не е ова колач, па да се бориме кој ќе земе повеќе, ова е еднаквост!“
„Правата на ЛГБТИ+ заедницата се важни затоа што без нив не можеме да зборуваме за демократија и за еднаквост. Правата на хетеросексуалците не се поважни од правата на луѓето од ЛГБТИ+ заедницата“, дополнува Николова од „Сигурна куќа“.
На прашањето дали себеприфаќањето зависи од тоа колкава поддршка имаат лицата од своето семејство и пријатели, таа вели дека тоа е од есенцијална важност за „coming out“ наративата (отвореност за сексуалната ориентација), бидејќи најчесто тој процес се случува многу порано пред индивидуата да е подготвена за независен живот.
„Промената на општествено ниво секогаш произлегува од индивидуална и лична промена, прво во насока на себеприфаќањето на една индивидуа, кое е коренот за здрав личен развој и второ во насока на прифаќањето од системот на поддршка на таа индивидуа, кој најчесто вклучува семејство и пријатели“, додава таа.
Според Николова, голем дел од ЛГБТИ+ младината се соочува со негативен став кон прифаќањето на сексуалната ориентација и родов идентитет, по што следува отфрлање од семејството.
За Tōkyō de Ville, иако сега животот вели дека му е променет на подобро, трагите од минатото остануваат.
„Сакам да успеам, но сепак трагите од минатото сè уште ме демнат темните денови, сите непроспиени ноќи, проплакани солзи поради сите проблеми создавани од околината гледам да ги трансформирам во перформанс, да ги прикажам на публиката за и тие да почувствуваат како мене ми било во тој период од животот. Не секој го поминува тој процес и мислам дека е многу важно младите припадници на ЛГБТИ+ заедницата да знаат како било порано и како е сега затоа што иако не се поминати многу години. Луѓето се поотворени со целата популаризација на ЛГБТИ+ културата на глобално ниво, особено со новиот закон за дискриминација што го донесоа пред неколку месеци кај нас. Нештата се подобруваат.“
На прашањето што може да се направи за да се спречи понатамошната дискриминација врз ЛГБТИ+ младината и да се започне нивната инклузија, студентката #Ана вели дека прв чекор е законската заштита на заедницата, но и создавањето информирани професионалци кои прописно би си ја вршеле работата.
„Вториот чекор е точно информирање на јавноста и сите лица кои вршат воспитно-образовна функција. А доколку сè ова нема да профункционира, тогаш мислам дека е најважно да тргнеме од себе и да се однесуваме кон секој со љубезност и почит, без разлика на наметнатиот социјален притисок, однесувањето може да се учи и смени, па оттаму можеме да се стремиме да бидеме пример за околината“, вели #Ана.
Ивана Смилевска -
-
Pas motit të keq ka ylber, LGBTI + të rinjtë, hapur për problemet me të cilat ballafaqohen
“Rinim në makinë në parkingun e SHMM, prej nga shihet Shkupi. Bisedonim, siç bëjmë shpesh, meqë është pak e kufizuar ku mund të dalësh dhe mos kesh frikë se do të përjashtojnë nga kafeteria sepse e ke puthur të dashurën. Kështu, makina, shpesh ishte opsioni jonë…” rrëfen tregimin e vet #Ana, studente nga Shkupi.
Duke ndarë vetëm një përvojë të sajën, #Ana vë në pah diskriminimin e pranishëm, gjithashtu edhe komentet e pa këndshme dhe presionin social ndaj LGBTI+ personat. Atë natë para SHMM, policia ju ka trokitur në dritare.
“Kishte mjegull jashtë dhe në një moment pasi e putha të dashurën, vërejta një njeri qëndronte në dritaren nga ana ime. Desh më lanë mentë. Na trokiti në xham dhe na tha se janë nga policia, duke kërkuar tu japim letërnjoftim. Ju thamë se po rimë dhe se bisedojmë dhe i pyetëm mos ka ndonjë problem? Njëri nga djemtë filloi të na flasë “Po pse kështu, dy femra së bashku, duhet në stacion të na çojnë, filloi të na marrë në pyetje, a e dinë prindërit tanë”. Filluan të na pyesin si kemi marrëdhënie, si shkon ajo punë. Donin të na lënë numër, që ti ftojmë për treshe”.
#Ana është studente nga Shkupi, e cila një përvojë të sajën, nën pseudonim, e ndau me Radio MOF. Radio MOF hulumtoi, me cilat probleme, ballafaqohen përditë LGBTI + të rinjtë dhe si ato ndikojnë mbi shëndetin e tyre mental. Hulumtimet tregojnë përfaqësim diskriminues dhe ofendues në librat shkollor përqindje e zmadhuar e bulingut të LGBTI + të rinjtë në institucionet arsimore dhe mos pranimin e tyre nga rrethina.
Psikologu Zorica Nikollova, e cila është menaxhere e qendrës për strehim ”Shtëpia e sigurt, thotë se nuk është e lehtë të mendohet si e kanë njerëzit të cilët që në moshë të re, vërejnë se janë më ndryshe.
“Imagjinoni se këtë të ndryshme e përjetoni në vazhdimësinë lidhjet e përditshme derisa rriteni. Imagjinoni se jeni viktimë e “peer” bulingut dhe dhunës, imagjinoni se institucionet sociale dhe kulturore ju informojnë se ndryshimi juaj nuk është i pranueshëm nga aspekti shoqëror. Imagjinoni se dëshironi të jenë me të tjerë të cilët gjithashtu janë më të ndryshëm, por nuk keni mundësi për këtë. Për shumë LGBTI + njerëzit, ky është realiteti i fëmijërisë së tyre dhe adoleshencës dhe më pas në zhvillimin e tyre si të rritur. Efektet afatgjata të këtij lloji të izolimit, paragjykimit, diskriminimit dhe homofobisë janë shumë intensive dhe i bëjnë LGBT + njerëzit, gjithnjë e më të ekspozuar ndaj problemeve të natyrës mentale për dallim nga heteroseksualiteti”, tha Nikollova.
Edhe “bulingu” di të jetë përditshmëri për shumë të rinj të LGBTI + komunitetit. Që në shkollë fillore. Studimi për “Sjellje në lidhje me shëndetin e fëmijëve në moshën shkollore 11, 13 dhe 15 vjet”, nga viti 2018 dha rezultate alarmante.
Tōkyō de Ville është dreg mbretëreshë nga Shkupi dhe është vetëm 21 vjeç. Jo shumë kohë më parë, u ballafaqua me realitetin e hidhur dhe bulingun e parë, vetëm për shkak se është më ndryshe nga të tjerët.
Tōkyō de Ville,
fotografi e Erina Bogoeva“Bulingun e parë dhe torturën e parë mentale e përjetova në moshën 14 vjeç, kur ende shkoja në shkollë fillore. Më quanin, më falni për fjalorin, pe*er, pede*çe, dhe me fjalë të këtilla të shëmtuara, unë kisha ‘feminine energy’ (energji femërore) dhe ata kështu shpreheshin për shkak të stilit të veshjes dhe mënyrës se si flisja me gjuhën e trupit. Nuk u kushtoja shumë rëndësi ofendimeve, e dija se është viti i fundit në shkollë fillore, shkoj në shkollë të mesme dhe i ndërpres kontaktet me të gjithë sepse nuk fitova mbështetje të madhe nga vetë rrethina, edhe pse gjatë atyre viteve, mësuesit nuk ngarkoheshin shumë me nxënësit, ndërkaq është dashur!
“, sqaron për Radio MOF.Edhe më tmerrshëm ishte në shkollë të mesme. Ditën e parë, thotë, nuk do ta harrojë asnjëherë.
“Për herë të parë përjetova buling të tmerrshëm, dëgjoja fjalë nga anash dhe më përcillnin shikime, ndërsa nuk kisha mbështetjen e askujt. Vendosa të kërkoj zgjidhje tjetër, sepse ndihesha i rrezikuar dhe i pa sigurt. Kur e ndërrova shkollën time të mesme, bulingu vazhdoi, por kuptova se duhet ti vë fund kësaj. Luftoja, kisha kërcënimet për qërim hesapesh, fizike, ofendime, buling të të gjitha llojeve. Pasi kuptova se duhet të qëndroj në këmbët e mija, fillova të kundërvihem dhe kuptova se ata po tërhiqen. Në shkollën e mesme ku kreva kisha mbështetje të madhe nga një pjesë e profesorëve dhe nga drejtoresha, edhe pse vetëm kujdestarja ime e klasës dinte për orientimin tim seksual”, kujtohet dreg mbretëresha.
Bulingu institucional nuk është “escape room“
Koalicioni “Margini” tani më një dekadë apelon për tërheqjen e përmbajtjeve diskriminuese në arsim. Ata alarmojnë se tekstet shkollore janë plot me nebuloza dhe diskriminime, ndërsa në to, homoseksualët janë paraqitur si “devijues”, “jo normal”, të përjashtuar nga definicioni për familjen, me çrregullime mentale, persona me çrregullime psikopatike. Koalicioni filloi të rishikojë tekstet shkollore nga viti 2011 dhe ia doli të tërheqë përmbajtjen nga më tepër se 8 tekste shkollore për fakultet. Por, kjo nuk mjafton thonë. Kërkojnë rishikim të plotë për të gjitha tekstet shkollore dhe mjetet ndihmëse, sepse paraqesin përmbajte të pa sakta ose të vjetra por edhe stereotipe gjinore dhe shqetësime mbi baza të tjera.
Dragana Drndarevska, nga “Margini” sugjeron se përdorimi i informacioneve të pa sakta në tekstet shkollore do të thotë shkeljen e të drejtës për arsim.
“Këta autorë, anëtarë të komisioneve për recension, të punësuar në MASH, anëtarë të komisioneve, të gjtihë përgjegjësit për aprovimin e teksteve shkollore, marrin pagë ose honorar nga paratë e popullit. Pastaj gjithashtu, shpenzohen paratë tona që të botohen ato nebuloza, të ligjërohen, ndërsa nxënësit e kanë për obligim të mësojnë informacione të pa sakta”, thotë Drndarevska.
Në botë, orientimi seksual përkufizohet “si tërheqje e përhershme emocionale ose seksuale ndaj personi tjetër, në vazhdimësi të heteroseksualitetit ekskluziv deri në homoseksualitet, me shkallë të ndryshme të biseksualitetit ndërmjet këtyre dy ekstremeve”. Homoseksualiteti dhe biseksualiteti tani më katër dekada trajtohen si variacioni normale dhe jo si çrregullime psikologjike ose mund të shërohet. Në M. e Veriut, Unversitetet përdorin literaturë profesionale ku homoseksualiteti është paraqitur si devijim.
“Tani për tani, procesi i revizionit ende nuk ka filluar edhe përskaj kërkesave të shumta. Ndërmerren hapa të caktuar në lidhje me tekstet shkollore për arsim fillor dhe të mesëm, por nuk do të kisha thënë se seriozisht e adresojnë problemin. Problem plotësues janë tekstet shkollore të arsimit të lartë. Për ato kompetent është çdo universitet në veçanti. Por, nga përpjekjet e deritanishme mund të konkludohet se disa universitete nuk bashkëpunojnë si UKM. Edhe përpos rekomandimit të Avokatit të popullit, të ndryshohet rregullorja për veprimtari botuese dhe në të të inkorporohet klauzola anti diskriminuese, universiteti me vite nuk e zbaton konkluzionin. Përkundrazi edhe pas miratimit të këtij konkluzioni janë botuar tekste shkollore me përmbajtje ekstremisht të dyshimtë dhe jo shkencore, si tekstet shkollore të Bllagoja Janakov”, thotë Drndarevska.
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
-
- Благоја Јанаков „Основи на персонологија“
Nikolla Kenig, profesoreshë e Institutit për psikologji pranë Fakultetit Filozofik, konfirmon se analizat e përmbajtjes së teksteve të caktuara shkollore për arsim të lartë në vendin tonë, të cilat janë zbatuar disa vite me radhë, pa dyshim tregojnë se pjesë e konsiderueshme e teksteve shkollore nxisin homofobi ose nëpërmjet përdorimit të gjuhës së urrejtës, dezinformimeve ose nëpërmjet paraqitjes eksplicite të homoseksualitetit si formë devijuese nga normaliteti.
“Në nivel institucional, për fat të keq, dëshmojmë përkushtim deklarativ por jo edhe prpaktik për zbatim konsekuent të diskriminimit në bazë të ndryshmit seksual, që është skajshëm problematike duke pasur parasysh atë se, janë në kundërshtim me platformat etike mbi të cilat bazohen profesionet për të cilët studentët përgatiten gjatë studimit. Në mënyrë plotësuese, hulumtimi i para disa kohe tregoi se përqindja në nivele të larta shqetësuese nga studentët të cilët përgatiten për këto profesione ndihmuese ( psikologji, punë sociale, edukim special, medicinë etj.) kanë qëndrim ekstremisht negativ ndaj pakicave seksuale dhe se gjendja nuk ndryshon dukshëm gjatë studimit”, thotë ajo.
Tōkyō de Ville, supozon se studentët që janë pjesë e LGBTI + komunitetit dhe që studiojnë në fakultetet në skriptat e të cilëve ende qëndrojnë ato ofendime, shkojnë sipas linjës së rezistencës më të vogël dhe e recitojnë materialin për të kaluar provimin, ndërsa përvojat e tyre i mbajnë për vete.
“Duhet bërë një rebelim, një revoltë ku studentët do të përgjigjen në ato pyetje – jo, nuk është ashtu. Ne jemi normal, edhe pse jetët tona janë shumë më të vështira për dallim nga të tjerët. (Studentët) duhet ti kundërvihen gjithë asaj që e mësojnë nga skriptat dhe profesorët, duhet të ndalen dhe të thonë jo, nuk është ashtu – ne jemi pjesë e këtij komuniteti ne megjithatë bëjmë pjesë në gjithë shoqërinë dhe funksionojmë në të”, thotë dreg mbretëresha.
Profesoresha Kenig ndërlidhet se nuk është vështirë të imagjinohet se nën sa rrezik të madh është shëndeti i tyre mental, i pjesëtarëve të LGBTI +komunitetit në rrethanat në të cilët rrethi ju dërgon mesazhe se janë “çoroditur”, “më pak të vlefshëm”, “të sëmurë”, “të pa rëndësishëm”, ndërsa e gjithë kjo është nën vellon e kinse autoritetit shkencor.
“Është e tmerrshme të imagjinohet edhe se si efekti do të multiplikohet kur studentët paragjykimet e të cilëve nuk janë adresuar në mënyrë përkatëse gjatë studimeve, do të bëhen profesionistë të ardhshëm të cilët në mënyrë të ndryshme do të kujdesen për mirëqenien e klientëve ndër të cilët sigurt do të ketë edhe persona të cilët nuk janë heteroseksualë. Së këndejmi, vërtet është skandaloze nëse kjo gjendje urgjentisht dhe me masa konsekuente nuk tejkalohet”, thotë profesoresha Kenig.
Sipas Drndarevska, Universitetet nuk mund të arsyetohen me autonominë e tyre dhe me lirinë e shprehjes, lirinë e mendimit shkencor. Ajo thotë se autonomia nuk nënkupton se mund të bëjnë çfarë të duan dhe të mos i përgjigjen askujt për tekstet e pa mësuara dhe të pa sakta, diskriminimin dhe fjalën e urrejtjes.
“Liria e shprehjes në drejtësi është e kufizuar me të drejtat e të tjerëve, si e drejta e barazisë së grave. Pohimet e llojit se njerëzit e racës së zezë arrijnë rezultate më të dobëta në arsim për shkak të inteligjencës më të ulët, ose pohimet se homoseksualët janë të sëmurë, janë pohime jo shkencore, shembuj për racizëm dhe homofobi të autorëve të cilët disi ia kanë dalë të bëhen edhe profesorë universitarë. Këta njerëz duhet në mënyrë përkatëse të dënohen, universitetet t’jua heqin titujt, në vend të flasin se ata që ju sugjerojnë në këto lëshime jua sulmojnë lirinë dhe autonominë”, shton ajo.
Të jesh gej jashtë Shkupit nuk është aspak e ndritshme
Në lidhje për atë se si është të jesh gej në Maqedoni, Nikollova thotë se nga angazhimi i saj profesional në “Sigurna kuqa”, pjesëtarët e LGBTI + komuniteti, në veçanti më të cenueshmit më të margjinalizuarit, luftojnë përditë me vetë pranimin dhe pranimin nga ana e më të afërmve. Shton edhe atë se luftojnë me diskriminimin, depresionin, me dëshpërimin, luftojnë me vunerabilitetin e tyre dhe pikëllimin, ndërsa njëkohësisht mësojnë edhe të zhvillohen nga përvojat e tyre.
Ndryshime pozitive Nikollova sheh në atë se vjet kishte lëvizje në fushën e diskriminimit. Është miratuar Ligji për parandalim dhe mbrojtje nga diskriminimi, ku drejtpërdrejtë janë përmendur orientimi seksual dhe identiteti gjinor. Nikollova e përmend edhe ndryshimin e Kodit penal dhe Ligjin për media, por thotë e gjithë kjo tani e tutje duhet të testohet së bashku me punën e Komisionit të ri për Mbrojtje nga Diskriminimi.
Por, përderisa ligjet e reja presin “amin”, LGBTI + komuniteti ende jetojnë në margjinat, duke funksionuar në “tullumbacen” e tyre.
Mos suksesi i një shteti ti mëshirojë të drejtat e njerëzve të LGBTI +komuniteti në legjislacionin e vet dhe në praktikë, lind një sërë probleme serioze, pasiguri juridike dhe qasje të pa barabartë në drejtësi. Njerëzit e LGBTI + komuniteti, janë të ekspozuar në diskriminim të vazhdueshëm, fjalë të urrejtjes dhe të dhunës për shkak të orientimit të tyre seksual dhe / ose identitetet gjinor, ndërsa shteti nuk ka formuar sistem që në mënyrë përkatëse do ti mbrojë. Për fat të keq, paralelisht me rritjen e dukshmërisë në komunitet, rritet edhe urrejtja dhe dhuna, ndërsa mos ndëshkimi dhe mos marrja e përgjegjësisë, që në fakt, ndodh, vetëm inkurajon urrejtje të vazhduar dhe dhunë”, thotë Nikollova.
Për Tōkyō de Ville, nëse është vështirë të jetojë në Shkup, atëherë edhe më vështirë e kanë ata njerëz jashtë kryeqytetit.
“LGBTI personat, të cilët nuk jetojnë në Shkup, vazhdimisht hasin në sfida të ndryshme nga shoqëria. Ata jetojnë në frikë nga orientimi i tyre seksual dhe identiteti gjinor. Kanë frikë mos kuptojë mjedisi dhe familja e tyre, që do të kishte rezultuar me pasoja të mëdha. Përditë janë cak i lehtë për shqetësim, mental dhe fizik. Këta persona kanë frikë të denoncojnë maltretimin në polici, sepse nuk duan problemin me të cilin ballafaqohen të bëhet edhe më i madh”, thotë Tokio.
Secili duhet të fitojë pjesë të barabartë nga kulaçi i quajtur “të drejtat e njeriut”.
Siç thonë aktivistët, “nuk ka njësi matëse, nuk është ky kulaç, po të luftojmë kush do të marrë më tepër, kjo është barazi!“
“Të drejtat e LGBTI + komunitetit janë të rëndësishme sepse pa ato nuk mund të flasim për demokraci dhe për barazi. Të drejtat e heteroseksualëve nuk janë më të rëndësishme se të drejtat e njerëzve të LGBTI + komunitetit”, plotëson Nikollova nga “Stara kuqa”.
Në pyetjen nëse vetë pranimi varet nga ajo sa mbështetje kanë personat nga familja dhe miqtë e tyre, ajo thotë se kjo është me rëndësi esenciale për „coming out“ narracionin (transparencë për orientimin seksual), sepse zakonisht ai proces ndodh shumë më herët para se individi të jetë i gatshëm për jetë të pavarur.
“Ndryshimi i nivelit shoqëror, çdo herë rezulton nga ndryshimi individual dhe personal, e para në drejtim të vetë pranimit të një individi, që paraqet rrënjën e zhvillimit të shëndetshëm personal dhe e dyta në drejtim të pranimit nga sistemi i mbështetjes së atij individi, i cili zakonisht përfshin familjen dhe miqtë”, shton ajo.
Sipas Nikollova, pjesë e madhe e LGBTI + rinia, ballafaqohen me qëndrim negativ ndaj pranimit të orientimit seksual dhe identitetit gjinor, pas çka vijon refuzimi nga familja.
Për Tōkyō de Ville, edhe pse tani thotë se jeta i është ndryshuar për të mirë, gjurmët nga e kaluara ngelin.
“Dua të kem sukses, por megjithatë gjurmët nga e kaluara ende më ndjekin ditët e errëta, të gjitha netët pa gjumë, lotët që kam derdhur për shkak të të gjitha problemeve të krijuara nga rrethina, shoh ti transformoj në performim, ti paraqes para publikut që edhe ata të ndjejnë si e kam pasur unë në atë periudhë jetën time. Jo çdokush e kalon atë proces dhe mendoj se është shumë e rëndësishme pjesëtarët e rinj të LGBTI + komuniteti, të dinë si ka qenë më parë dhe si është tani, edhe pse nuk kanë kaluar shumë vite. Njerëzit janë më të hapur me gjithë popullatën e LGBTI + kultura në nivel global, në veçanti me ligjin e ri për diskriminim që e miratuan para disa muaj tek ne. Gjërat po përmirësohen. “
Në pyetjen çfarë mund të bëhet që të parandalohet diskriminimi i mëtutjeshëm mbi LGBTI + rininë dhe të fillojë inkluzioni i tyre, studentja #Ana, thotë se hapi i parë është mbrojtja ligjore e komunitetit, por edhe krijimi i profesionistëve të informuar të cilët në mënyrë të rregullt do ta kishin kryer punën e tyre.
“Hapi i dytë është informimi i saktë i publikut dhe të gjithë personave të cilët ushtrojnë funksion edukativ – arsimor. Ndërkaq, nëse e gjithë kjo nuk funksionon, atëherë mendoj se më e rëndësishmja është të fillojmë nga vetja dhe të sillemi ndaj secilit me dashuri dhe respekt, pa dallim të presionit të imponuar social, sjellja mund të mësohet dhe të ndryshojë, dhe së këndejmi mund të synojmë të jemi shembull për rrethinën”, thotë #Ana.
Ivana Smilevska
-
