Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Подобро образование со практична работа, повеќе неформални програми и повисок финансиски стандард бараат младите новинари – говорници на вчерашната трета вечер на Медиумскиот фестивал Скопје, организирана од Платформата за истражувачко новинарство и анализи – ПИНА.
„Што може да се направи за да се подобри гласот кој ја бие новинарската професија? Како да се привлечат повеќе млади луѓе во новинарството? Кои се најголемите предизвици за младите новинари денес?“, беа дел од прашањата кои модераторката на панел-дискусијата, новинарката Ангела Петровска ги упати до Михајло Донев, Бојана Спасовска и Сара Танаскоска, учесници во Програмата на „ПИНА“ за млади новинари.
„Инспирацијата да запишам новинарски студии дојде од промените кои потекнуваат од новинарите. Тие иницираат решавање на некој, нечиј проблем. Новинарството е професија која му служи на општеството, на вистината, демократијата… или би требало така да биде. Новинарството не смее да биде исполитизирано, да исполнува нечии интереси“, истакна Спасовска, студентка на новинарските студии при Правниот факултет на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ (УКИМ) во Скопје.
На оваа студентска програма пиедесталот е поставен на правните предмети, додека стручните новинарски предмети се изборни и не сите студенти ги ставаат на исто мерило со задолжителните, појасни Танаскоска, која од скоро е дипломирана студентка по новинарство.
„Мислам дека тука беше клучниот проблем – не бевме доволно спремни за работа. Да, имавме теоретски дел, но праксата беше таа која ни фалеше. Таа пракса и менторска поддршка која ми фалеше ја добив во ‘ПИНА’, каде научив многу работи. Тој прв чекор да дојдам таму беше многу тежок бидејќи немав никакво искуство и не знаев потребни работи за новинарството“, појасни младата новинарка.
Сара Танаскоска / Принтскин од преносот на ПИНА
Работите на смерот Новинарство на Правниот факултет не се многу променети во изминатата деценија, потврди Донев – 29-годишен новинар и поранешен студент на оваа насока. Како што раскажа, него најмногу го фасцинирало, во негативна смисла, тоа што новинарските предмети како Радио и Телевизиско новинарско биле изборни. Има Вовед во право, но нема Вовед во новинарство и доколку не започнеш некоја пракса, за што не секој има можност, не можеш да ги научиш основите на новинарството и тоа е сериозен проблем, смета тој.
„Јас започнав да работам без искуство и без знаење. Тука е тешко, додека да се влезе во шема, да ги запознаеш колегите и тие да те запознаат. Најголемиот проблем лично за мене беше што јас очекував, очигледно живеев во некој друг свет, обука и поддршка од самите уредници или поискусни новинари, меѓутоа не ја добив. Мора сам да се снаоѓаш и сите ние кои ја работиме оваа професија сме свесни за ова. Посебно тоа го почувствував кога почнав да работам на телевизија, а претходно работев во електронски и во печатен медиум. Тоа е многу голем минус бидејќи уште на факултет недостига пракса и тоа следи и понатаму. Мора да си снаодлив, сам ‘да купуваш’ знаење од колегите, а доколку го очекуваш – нема да го добиеш, барем тоа е моето искуство“, посочи Донев.
Ситуацијата се’ уште е иста и студентите на новинарство и понатаму немаат практична работа, рече Бојана Спасовска. Меѓутоа, оваа година се отвори мултимедијално студио на Правниот факултет во кое треба студентите да изработуваат медиумски продукти преку практична работа со новинари, па се очекува оваа ситуација да се промени.
„Мислам дека младите многу повеќе учат и бараат можности во неформалните работилници обуки каде навистина се стекнува знаење“, смета студентката.
Бојана Спасовска / Принтскрин од преносот на ПИНА
Неформалното новинарско образование и’ овозможило на Сара Танаскоска да учествува на многу обуки во и надвор од Македонија. Како што истакна таа, многу организации и’ помогнале да почне да се оформува како новинар и да соработува со повеќе медиуми, преку проекти поддржани од странски донатори.
„Во Македонија на некој начин е многу тешко да дојдеш до организација која сака да поддржи млади луѓе. Секогаш е потребна менторска поддршка. Со која организација и да сум работела сум ја добивала и тоа многу ми помогнало да се оформам како новинар. Недостатокот на пракса кој го имаме на факултет може да се надополни со ваквите програми како на ‘ПИНА’. Доколку има повеќе вакви програми ќе биде малку поквалитетно образованието“, нагласи младата новинарка.
„Доколку не се овие обуки воопшто нема да бидеме едуцирани“, наведе Донев, додавајќи дека покрај образованието, важен проблем е финансискиот дел. „Нашата професија е дефицитарна, меѓудругото, и поради финансиите. Она што за мене е парадоксално е што пред 2-3 децении кога почнувале да работат повозрасните колеги платите биле доста високи. За жал, тоа сега не е така и многу млади луѓе кои ја сакале оваа професија се откажале токму поради тој дел. Нашата професија е страст и љубов, но со тоа не се плаќаат сметки и мислам дека тоа е исто така еден многу клучен момент. Покрај образованието и обуките, многу е важно да се подигне стандардот на новинарските плати и мислам дека тоа ќе биде мотивација плус да се врати професијата во колосек и да има интерес како што имало во минатото“, истакна новинарот.
Дополнително, според студентката Спасовска, медиумите треба многу да вложат во едукација доколку сакаат млад кадар, но потребно е и новинарската професија да им се доближи на младите уште пред факултет.
„Потребно е да функционираат повеќе новинарски клубови и да бидат поактивни, медиумите сами да се залагаат, да одат по училиштата и одржуваат работилници, обуки со цел да се им се доближи професијата на младите, нејзината важност и улогата која ја има во општеството. На тој начин многу млади би се инспирирале за новинарството“, наведе таа, додавајќи дека ваквите реални дискусии им помагаат на студентите по новинарство да се запознаат со предизвиците и проблемите кои ги носи оваа професија и ги подготвува кога ќе влезат во неа да си ги бараат правата.
Додека, Танаскоска смета дека проблемот со регулацијата на медиумите е голем и многу млади луѓе мислат дека секој во Македонија може да отвори медиум.
„Треба да им се долови (на младите) дека за да бидеш медиумски работник и новинар е потребно да си поткрепен со знаење и да имаш соодветно образование. Образованието е клучно, како и подигање на стандардот“, заклучи младата новинарка.
Модераторката на дискусијата поентираше дека новинарите се надеваат дека ќе дојдат некои поубави времиња за оваа професија, но се соочуваат со дезинформации, со недоверба во медиумите каде што поради одредени причини со текот на годините луѓето не веруваат и сметаат дека новинарите се можеби нечии платеници и работат за туѓи интереси. Всушност, рече Петровска, новинарите и новинарките се тука за луѓето, луѓето се нивната приказна и тие работат за нив.
Ангела Петкова
-
Gazetarët e rinj kërkojnë punë praktike në arsim dhe paga më të larta
Arsimim më të mirë me punë praktike, programe më joformale dhe standard më të lartë financiar kërkojnë gazetarët e rinj – folës në mbrëmjen e tretë të djeshme të Festivalit Mediatik në Shkup, organizuar nga Platforma për Gazetari Hulumtuese dhe Analiza – PINA.
“Çfarë mund të bëhet për të përmirësuar zërin që jehon profesioni i gazetarisë? Si të tërheqim më shumë të rinj në gazetari? Cilat janë sfidat më të mëdha për gazetarët e rinj sot?”, ishin disa nga pyetjet që moderatorja e panelit, gazetarja Angela Petrovska, ua drejtoi Mihajlo Donevit, Bojana Spasovskas dhe Sara Tanaskoskas, pjesëmarrëse në Programin e “PINA-s” për gazetarë të rinj.
“Frymëzimi për t’u regjistruar në studimet për gazetari erdhi nga ndryshimet që erdhën nga gazetarët. Ata nisin zgjidhjen e dikujt, të problemit të dikujt. Gazetaria është një profesion që i shërben shoqërisë, së vërtetës, demokracisë… ose duhet të jetë kështu. Gazetaria nuk guxon të politizohet, për të përmbushur interesat e dikujt”, tha Spasovska, studente e gazetarisë në Fakultetin Juridik të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” (UKM) në Shkup.
Në këtë program studentor piedestal vendoset në lëndët juridike, ndërsa lëndët gazetareske profesionale janë fakultative dhe jo të gjithë studentët i vendosin në të njëjtën shkallë me ato obligative, sqaroi Tanaskoska, e cila është studente e sapodiplomuar në gazetari.
“Mendoj se ky ishte problemi kryesor – ne nuk ishim mjaftueshëm të gatshëm për të punuar. Po, kishim një pjesë teorike, por ishte praktika ishte ajo që na mungonte. E mora atë përkrahje praktike dhe mentorimi që më duhej në ‘PINA’, ku mësova shumë gjëra. Ai hapi i parë për të arritur atje ishte shumë i vështirë sepse nuk kisha përvojë dhe nuk i dija gjërat e nevojshme për gazetarinë”, shpjegoi gazetarja e re.
Sara Tanaskoska
Gjërat në drejtimin e gazetarisë në Fakultetin Juridik nuk kanë ndryshuar shumë në dekadën e fundit, konfirmoi Donev – gazetar 29-vjeçar dhe ish-student i këtij fakulteti. Siç tha ai, më së shumti ishte magjepsur, në kuptimin negativ, nga fakti që kurset e gazetarisë si gazetaria në Radiotelevizion ishin fakultative. Ka një hyrje në drejtësi, por nuk ka hyrje në gazetari dhe nëse nuk fillon një praktikë, të cilën jo të gjithë e kanë mundësinë ta bëjnë, nuk mund të mësosh bazat e gazetarisë dhe ky është një problem serioz, vlerëson ai.
“Kam filluar të punoj pa përvojë dhe pa njohuri. Këtu është e vështirë, derisa të futesh në rrjedha, të njohësh kolegët dhe ata të të njohin. Problemi më i madh për mua personalisht ishte se, padyshim që jetoja në një botë tjetër, prisja trajnime dhe mbështetje nga vetë redaktorët ose gazetarë më me përvojë, por nuk e mora. Duhet t’ia dalësh vetë dhe këtë e dimë të gjithë ne që punojmë në këtë profesion. Këtë e kam ndjerë sidomos kur kam filluar të punoj në televizion, e më parë kam punuar në media elektronike dhe të shkruara. Është një minus shumë i madh sepse ende mungon praktika në universitet dhe kjo vazhdon. Duhet të jesh i shkathët, të ‘blesh’ njohuri nga kolegët, dhe nëse e pret, nuk do ta marrësh, të paktën kjo është përvoja ime”, theksoi Donev.
Situata është ende e njëjtë dhe studentët e gazetarisë ende nuk kanë punë praktike, tha Bojana Spasovska. Mirëpo, këtë vit në Fakultetin Juridik është hapur një studio multimediale, në të cilën studentët duhet të krijojnë produkte mediatike përmes punës praktike me gazetarët, ndaj kjo situatë pritet të ndryshojë.
“Mendoj se të rinjtë mësojnë shumë më tepër dhe kërkojnë mundësi në seminare trajnimi joformale ku fitohet vërtet njohuri”, vlerëson studentja.
Bojana Spasovska
Edukimi joformal gazetaresk i mundësoi Sara Tanaskoskës të marrë pjesë në shumë trajnime brenda dhe jashtë Maqedonisë. Siç theksoi ajo, shumë organizata e ndihmuan atë për të filluar formimin si gazetare dhe për të bashkëpunuar me disa media, përmes projekteve të mbështetura nga donatorë të huaj.
“Në Maqedoni është disi shumë e vështirë të gjesh një organizatë që dëshiron të mbështesë të rinjtë. Mbështetja mentoruese është gjithmonë e nevojshme. Me çfarëdo organizate që kam punuar, e kam marrë dhe më ka ndihmuar shumë të formoj veten si gazetare. Mungesa e praktikës që kemi në universitet mund të plotësohet me programe të tilla si në ‘PINA’. Nëse do të ketë më shumë programe të tilla, cilësia e arsimit do të jetë pak më e lartë”, theksoi gazetarja e re.
“Nëse nuk i kemi këto trajnime, nuk do të arsimohemi fare”, tha Donev, duke shtuar se përveç arsimit, problem i rëndësishëm është edhe pjesa financiare. “Profesioni ynë është në mungesë, ndër të tjera edhe për shkak të financave. Ajo që është paradoksale për mua është se 2-3 dekada më parë kur nisën punën kolegët më të vjetër, pagat ishin mjaft të larta. Për fat të keq tani nuk është kështu dhe shumë të rinj që e dëshironin këtë profesion kanë hequr dorë pikërisht për shkak të asaj pjese. Profesioni ynë është pasioni dhe dashuria, por nuk i paguan faturat dhe mendoj se kjo është gjithashtu një pikë shumë e rëndësishme. Krahas arsimit dhe formimit është shumë e rëndësishme ngritja e standardit të pagave të gazetarëve dhe mendoj se do të jetë një motiv plus për ta rikthyer profesionin në rrugën e duhur dhe për të pasur interes si në të kaluarën”, tha gazetari.
Përveç kësaj, sipas studentes Spasovska, mediat duhet të investojnë shumë në arsim nëse duan kuadro të reja, por është e nevojshme që profesioni i gazetarisë t’iu qaset të rinjve edhe para fakultetit.
“Duhet që më shumë klube gazetarie të funksionojnë dhe të jenë më aktive, që media të ngrihet në këmbë, të shkojë në shkolla dhe të mbajë seminare, trajnime për të afruar profesionin me të rinjtë, rëndësinë dhe rolin që e ka në shoqëri. Në këtë mënyrë shumë të rinj do të frymëzoheshin për gazetari”, tha ajo, duke shtuar se diskutime të tilla reale i ndihmojnë studentët e gazetarisë që të njihen me sfidat dhe problemet që sjell ky profesion dhe i përgatit kur hyjnë në të për t’i kërkuar të drejtat.
Ndërsa, Tanaskoska mendon se problemi me rregullimin e mediave është i madh dhe shumë të rinj mendojnë se çdokush në Maqedoni mund të hapë një media.
“Të rinjve duhet t’u përcillet se për të qenë punonjës dhe gazetar mediatik duhet të mbështetesh nga dija dhe të kesh arsimin e duhur. Arsimi është kyç, si dhe ngritja e standardit”, konkludoi gazetarja e re.
Moderatorja e diskutimit vuri në dukje se gazetarët shpresojnë se do të vijnë kohë më të mira për këtë profesion, por përballen me dezinformim, me mosbesim në media ku për disa arsye, me kalimin e viteve, njerëzit nuk besojnë dhe konsiderojnë se gazetarët mund të jenë mercenarët e dikujt dhe të punojnë për interesat e të tjerëve. Në fakt, tha Petrovska, gazetarët janë këtu për njerëzit, njerëzit janë historia e tyre dhe punojnë për ta.
Angela Petkova
