Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Ако се заклучуваш во твојата средина и не излезеш од твојата зона на сигурност никогаш нема да бидеш побогат како човек. Нема да запознаеш нови луѓе, нема да имаш нови искуства, а најважно ќе бидеш полн со предрасуди за другиот, кој и да е другиот за тебе. Во Македонија во моментот помеѓу многу „други“, други се и бегалците и мигрантите. Во некој период стануваат поинтензивно други, во друг помалку, но сепак секогаш остануваат други.
Една од главните причини за стигматизација и предрасуди кон другиот е незнаењето. Но, кога некој ќе го полни јавниот простор со негативна медиумска пропаганда, незнаењето станува опасно за околината.
Истражувањето на проектот „Поттикнување на промена на стигматизирачки ставови“ спроведено од Институтот за демократија, како партнерска организација во Македонија покажува дека стравот и предрасудите кон луѓето од исламска вероисповест се најголем извор на стигматизација кон бегалците и мигрантите кај младите луѓе од осум европски земји, (четири од Западен Балкан меѓу кои и Македонија и четири земји-членки на ЕУ) кои одговорија на онлајн анкетата.
Фактот што просечното знаење за исламската религија е релативно ниско (на скала до 6 е 2.2), укажува дека негативните ставови кон исламот се засноваат на недостаток на знаење. Но, на пример, познавањето на пет основни факти за исламот, го намалува нивото на исламофобија за околу 6%, што укажува кон тоа дека знаењето води кон едно утре во кое луѓето би имале помалку предрасуди кон другите.
Од друга страна, младите луѓе од Западен Балкан се помалку исламофобични отколку нивните врсници од Европа. Нивото на исламофобија кај младите луѓе во Западен Балкан е 2.5, а за младите луѓе од европските земји 2.9. Но, тоа што е вознемирувачки е дека на скала од 1 до 5 степенот на стигма кон бегалците и мигрантите кај младите луѓе во Западен Балкан е 2.65, иако дури 67% од нив изјавиле дека не биле изложени на каков било контакт со имигрантите.
Иако исламофобијата е првенствено поврзана со прашањето на религијата, карактеристично за Балканот, истражувањата покажаа дека силата на националниот идентитет, а не на степенот на религиозност, игра поголема улога врз исламофобијата.
Сите овие фактори во комбинација создаваат општество кое не е отворено, а Македонија знае подобро од тоа да се затвори и да креира политики кои не ги прифаќат тие на кои помош им е најмногу потребно во моментов.
Тоа што најмногу помага во овие ситуации е контактот со бегалците и мигранитите. За жал, Македонија е само транзитна земја (не само за бегалците и мигрантите, и за младината на Македонија за жал), и мал број од беглаците и мигрантите одлучуваат да остануваат овде. Шансите за контакт со бегалци во нивините тесни кругови е многу мал, но секако, секогаш постои можноста на вклучување на младите, но и постарите во различни акции. Во Македонија има неколку организации кои работат со бегалци и мигранти, а според истражувањето, контактот го намалува нивото на исламофобија и стигма на младите кон бегалците и мигрантите. Затоа, сметам дека треба граѓаните да се поттикнат повеќе да волонтираат во бегалски кампови, иако реално треба да се поттикнат граѓаните да волонтираат и во другии акции и движења. Што поблиску и во што поголем контакт се со бегалците, но и со други загрозени категории ќе се зголеми и нивото на солидарност, но и проактивноста кон промена и кон подобри политики за различни маргинализирани групи.
Што конкретно може да се направи во вакви ситуации? Само учењето не секогаш помага. Се работи за цел систем на вредности кој е туѓ за Европа, но реално не е туѓ за Балканот, особено не за Македонија. Само треба да ги потсетиме граѓаните дека се работи за луѓе кои го имаат изгубено својот дом, и дека се во потрага за подобар живот за себе и своите семејства. А на крајот на денот, нели сите ние трагаме кон истото?
Посвесни граѓани за посовесна држава.
Влора Речица, помлад истражувач во Институт за демократија Социетас цивилис – Скопје
-
(Qëndrim) Tjetri është tjetër, përderisa nuk e njofton
Nëse mbyllesh në mjedisin tënd dhe nuk del nga zona tënde e sigurisë, asnjëherë nuk do të bëhesh njeri më i pasur. Nuk do të njoftosh njerëz të rinj, nuk do të kesh përvoja të reja, ndërsa më e rëndësishmja do jesh përplot me paragjykime për tjetrin, cili do qoftë tjetri për ty. Në Maqedoni, për momentin në mesin e shumë “të tjerëve”, të tjerë janë edhe refugjatët dhe emigrantët. Në një periudhë bëhen në mënyrë më intensive të tjerë, në moment tjetër më pak, megjithatë çdo herë ngelin të tjerë.
Një nga shkaqet kryesore për stigmatizimin dhe paragjykimet ndaj tjetrit është injoranca. Por, kur dikush do të plotësojë hapësirën publike me propaganda mediatike negative, injoranca bëhet e rrezikshme për rrethinën.
Hulumtimi i projektit “Inkurajimi i ndryshmit të qëndrimeve stigmatizuese”, i realizuar nga Instituti për Demokraci, si organizatë partnere në Maqedoni, tregon se frika dhe paragjykimet ndaj njerëzve të përkatësisë fetare islame janë burimi më i madh i stigmatizimit ndaj refugjatëve dhe emigrantëve tek të rinjtë, nga tetë vende të Evropës ( katër nga Ballkani Perëndimor ndër të cilët edhe nga Maqedonia dhe katër vende anëtare të BE-së) të cilat iu përgjigjën on line anketës.
Fakti se njohuritë mesatare për religjionin islam janë relativisht të ulëta ( në shkallën deri në 6 është 2.2), tregon se qëndrimet negative ndaj islamit bazohen mbi mungesën e njohurive. Por, për shembull, njohja e pesë fakteve themelore mbi islamin, e redukton nivelin e islamofobisë për rreth 6%, që tregon se njohja më e madhe rezulton me një të nesërme në të cilën njerëzit do të kenë më pak paragjykime ndaj të tjerëve.
Nga ana tjetër, të rinjtë e Evropës Perëndimore, janë më pak islamofob krahasuar me moshatarët e tyre nga Evropa. Niveli i islamofobisë tek të rinjtë në Ballkanin Perëndimor, është 2.5, ndërsa për të rinjtë e vendeve evropiane është 2.9. Por, ajo që është shqetësuese është se shkalla prej 1 deri në 5 e stigmës ndaj refugjatëve dhe emigrantëve tek të rinjtë në Ballkanin Perëndimor është 2.65 edhe pse 67% e tyre janë deklaruar se nuk kanë qenë të ekspozuar ndaj asnjë kontakti me emigrantë.
Edhe pse islamofobia fillimisht lidhet me çështjen e religjionit, karakteristike për Ballkanin, hulumtimet tregojnë se fuqia e identitetit nacional, dhe jo e shkallës së religjionit, luan rol më të madh mbi islamofobinë.
Të gjithë këta faktorë në kombinim, krijojnë shoqëri e cila nuk është e hapur, ndërsa maqedonia di mire të mbyllet nga kjo dhe të krijojë politika, të cilët nuk i pranojnë ata, të cilëve ju nevojitet më së shumti ndihma për momentin.
Ajo që ndihmon më së shumti në këto situata është kontakti me refugjatët dhe emigrantët. Për fat të keq, Maqedonia është vetëm shtet për transit ( jo vetëm për refugjatët dhe emigrantët por edhe për të rinjtë e Maqedonisë, për fat të keq) dhe numër i vogël i refugjatëve dhe emigrantëve vendosin të qëndrojnë këtu. Mundësitë për kontakt me refugjatët në qarqet e tyre të ngushta, por megjithatë, çdo herë ekziston mundësi për përfshirjen e të rinjve, por edhe më të moshuarve në veprime të ndryshme. Në Maqedoni ka disa organizata të cilat punojnë me refugjatë dhe emigrantë, ndërsa sipas hulumtimit, kontakti e redukton nivelin e islamofobisë dhe stigmën e të rinjve ndaj refugjatëve dhe emigrantëve. Prandaj, mendoj se qytetarët duhet të inkurajohen më tepër të paraqiten si vullnetarë në kampet e refugjatëve, edhe pse realisht duhet të inkurajohen qytetarët të paraqiten vullnetarë edhe në aksione dhe lëvizje të tjera. Që sa më nga afër dhe ne kontakt sa më të madh të jenë me refugjatët, por edhe me kategori të tjera të rrezikuara, do të rritet edhe niveli i solidaritetit, por edhe pro aktiviteti ndaj ndryshimit dhe ndaj politikave më të mira për grupe të ndryshme të margjinalizuara.
Çfarë mund të bëhet konkretisht, gjatë situatave të këtilla? Vetëm mësimi nuk ndihmon çdo herë. Bëhet fjalë për një sistem të tërë të vlerave i cili është i huaj për Evropën, por realisht nuk është i huaj për Ballkanin në veçanti jo për Maqedoninë. Duhet vetëm t’i përkujtojmë qytetarët se bëhet fjalë për njerëz të cilët kanë humbur shtëpinë e tyre, dhe se janë në kërkim të jetës më të mirë për vete dhe për familjet e tyre. Ndërsa në fund të ditës, të gjithë ne jemi në kërkim të së njëjtës, apo jo?
Qytetarë më të vetëdijshëm për shtet më të ndërgjegjshëm.
Vlora Reçica, hulumtuese e re në Institutin për Demokraci Societas civilis – Shkup