Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Рубриката #ШтоТиТежи постои за одговарање конкретни прашања што ги мачат младите. Група на психолози-психотерапевти ќе дадат стручно мислење и совет на прашања поставени од страна на нашите читатели, а прашањата и одговорот на психологот секој четврток ќе бидат објавувани на нашиот сајт, секако анонимно.
Од летото, па досега, имам многу созреано. Не се чувствувам исто. Ги надминав луѓето со коишто се дружев и сега на некој начин почнуваат да ме гушат, а исто така завршив и едно пријателство со личност која многу токсично ми влијаеше. Можеби и од тој момент почнаа моите промени. Не само што ме гушат тие луѓе, туку и средина во која живеам, самата држава ме гуши и очајно ми треба нешто ново. Мојот сон е да го продолжам образованието во странство следната година и поради тоа решив сериозно да се фокусирам на учењето и матурата која ми претстои. Пред да заврши полугодието, како што стануваше сè поладно и поладно, така мене ми стануваше сè поубаво и поубаво дома за викендите. Бев фокусирана на тоа да поправам оценки за просек, многу учев и тоа ме исцрпи. Исто така, не можев повеќе да ги форсирам разговорите со моите некогашни пријатели односно да излегувам со нив.
Мојот план во наредните неколку месеци до матурата е сè да жртвувам, ако сакам навистина да успеам, а токму тоа е проблемот. Колку повеќе останувам дома учејќи, толку повеќе се чувствувам депресивна и анксиозна поради помислата дека сум млада и треба сега да уживам со пријатели за викендите. Сериозно ми го нарушуваат менталното здравје тие анксиозни мисли. Згора на тоа, немам дечко. Не сум имала и уште повеќе се чувствувам како нешто да не е во ред со мене. Како да морам да се вклопам, за да не мислат другите дека сум заостаната поради тоа што на 18 години не сум имала дечко. Поради тоа што приоритет ми е иднината и оценките, а не врска. Имам толку малку години, а се чувствувам како депресивен човек со долго и мачно минато. Некои денови мислите ми се толку интензивни што мислам дека ќе изгубам допир со реалноста и постојано барам некој да ме утеши дека сè е во ред со мене. Со фактот дека е океј ако сум немала дечко и дека сега се трудам да направам нешто за мојата иднина. Постојано и постојано се обвинувам. Си ставам тежина сама на себе и се чувствувам како да пропуштам нешто.
Како да го откријам коренот на моите константни анксиозни мисли, да откријам од каде е огромниот страв/потребата да се вклопам во општеството? Ми треба совет за како да се прифатам себеси.
Додека го читав она “што ти тежи”, те замислував како се пакуваш за некакво патување. Потоа, те замислив како со огромен ранец стоиш на раскрсница, на која треба да донесеш одлука за себе во која насока ќе продолжиш да се движиш. Ми се чини дека тоа е многу одговорно место, место каде што треба да решиш што се ќе ставиш во ранецот. Колку ќе ставиш, но колку и ќе оставиш дома. Што од тоа што ќе спакуваш ќе ти користи во иднина, а што нема да ти биде од корист. Но најважно за мене, е тоа што на оваа раскрсница треба да донесеш и многу значајна одлука во однос на своето образование. Дури и кога го пишувам ова чувствувам блага вознемиреност за сите овие нешта што стојат пред тебе. Верувам дека не ти е лесно. Имај предвид дека не си сама, тоа е приказната на многумина на твоја возраст. На оваа раскрсница се нашле сите и ќе се најдат сите.
Сакам да обрнеш внимание како на барањето да поставиш ЕДНО прашање, ти поставуваш три, односно, две и едно барање. Запрашај се колку бараш од себе и за себе. И многу значајно, дали овие барања се твои.
Во твоето прашање споделуваш дека имаш огромен страв и потреба да се вклопиш во општеството. Ние сме социјални битија. Тоа значи дека секој од нас има потреба да живее во некаква заедница и тргнувајќи оттаму постојано го бараме своето “племе” со кое ќе разменуваме, делиме, сакаме. Но, одлуката за тоа кое ќе биде твоето “племе” е само твоја. Ти одбираш кому ќе му пристапиш и кому ќе дозволиш да ти пристапи тебе. Некои луѓе ги стекнуваат своите пријатели рано во детството и не ги менуваат до крајот на својот живот, но во реалноста малкумина го имаат ова искуство. Себеси си должиме да процениме чие присуство и близина се добри за нас и ни носат поголем квалитет на живот. Но ова секако не е едноставна одлука. За да можеш поедноставно да решиш чие присуство во твојот живот заслужува внимание, запрашај се кој од овие пријатели безрезервно те поддржува, на кого можеш да се потпреш и во лошо, но и да славиш во добро? Кому прво ќе се јавиш за да се пофалиш дека си остварила некој успех? Кому ќе се јавиш кога ти е тешко и ти е потребно некој да те ислуша? Би сакала да те поддржам да не брзаш во своите одлуки. Ништо не мораш да пресечеш веднаш. Луѓето во нашиот живот доаѓаат и си заминуваат, но верувам дека тие кои ќе ги препознаат твоите квалитети, во најмала рака ќе се задржат подолго. Имај предвид дека за да се оствари автентичен и креативен однос со некого, потребна е своевидна отвореност и желба за тоа. Запрашај се дали тоа го сакаш за себе во овој момент. Дали сакаш да го шириш својот круг на пријатели? Дали сакаш да имаш партнер покрај себе, особено во овој момент кога се подготвуваш за толку значаен чекор и промена?
Сега би сакала да те вратам на онаа раскрсница која ја споменав на почетокот. На секое патување заминуваме со полн ранец од искуства од минатото кои не поддржуваат за да можеме да го чекориме патот. Земи си малку време за да видиш што ти носиш во својот ранец. Од она што го имаш споделено со мене, можам да забележам дека носиш многу љубов и разбирање од страна на твоето семејство. Носиш голема желба за знаење и напредок, но и дисциплина за тоа да може да се оствари. И секако, препознавам дека носиш потенцијал да оствариш поврзување со останатите. Со сето ова што е во твојот ранец, ти посакувам да си земеш малку време за да провериш што е тоа што ТИ го сакаш за себе, без да размислуваш што другите очекуваат од тебе. Остани малку време со идејата да излезеш со пријателите за викенд. Што тоа ти буди? Биди со идејата да заминеш во странство за студии. Провери како си со оваа одлука. Одвој малку време да провериш дали овие одлуки те носат на ново патување или пак, претставуваат бегство од тоа во што се наоѓаш во овој момент.
На самиот крај би сакала да споделам со тебе дека секое патување е индивидуално. Дури и кога двајца заедно ќе појдат на патување, тие ќе искусат различни нешта и различно ќе раскажуваат за патувањето. Оттаму, сакам да те поканам да не се споредуваш со другите. Да учиш од нивните патувања, но самата да го креираш своето.
Ти посакувам прекрасна авантура на себе – спознавање и уживање во ова ново патување!
Сања Стефановиќ е психолог, Гешталт психотерапевт и едукатор. Таа има богато искуство во неформално образование и работа со млади во рамките на невладиниот сектор. Во моментот работи во Gestalt in Organizations – GO Center for professional development and couching.
-
ÇfarëTëRëndon: Jam maturante me mesatare të lartë, por për shkak të mësimit bëhem depresive
Rubrika #ÇfarëTëRëndon ekziston që t’i përgjigjet pyetjeve specifike që i shqetësojnë të rinjtë. Një grup i psikologëve-psikoterapeutëve do të japin mendimin profesional dhe këshilla për pyetjet e bëra nga lexuesit tanë dhe pyetjet dhe përgjigjet e psikologut do të postohen në faqen tonë çdo të enjte, gjithsesi në mënyrë anonime.
Që nga vera e deri më tani, jam pjekur shumë. Nuk ndjehem njëlloj. I tejkalova njerëzit me të cilët shoqërohesha dhe tani në një farë mënyre fillojnë të më zënë frymën, dhe gjithashtu i dhashë fund një miqësie me një person e cila ndikonte në mua në mënyrë shumë toksike. Ndoshta edhe nga ai moment filluan ndryshimet e mia. Jo vetëm që më zënë frymën ata njerëz, por mjedisi në të cilin jetoj, vetë shteti më zë frymën dhe dëshpërimisht më duhet diçka e re. Ëndrra ime është të vazhdoj shkollimin jashtë vendit vitin e ardhshëm, kështu që vendosa të përqendrohem seriozisht në mësim dhe maturën që më pret. Para se të përfundonte gjysmë viti, siç bëhej gjithnjë më ftohtë, ashtu edhe mua më bëhej gjithnjë më mirë në shtëpi për vikendet. Isha e përqendruar në përmirësimin e notave mesatare, kam mësuar shumë dhe kjo më ka shterur. Gjithashtu, nuk mund t’i sforcoja më bisedimet me miqtë e mi të dikurshëm, domethënë të dilja me ta.
Plani im për muajt e ardhshëm deri në diplomim është të sakrifikoj gjithçka, nëse dua të kem sukses, dhe ky është pikërisht problemi. Sa më shumë që qëndroj në shtëpi duke studiuar, aq më shumë ndjehem depresive dhe në ankth për shkak të mendimit se jam e re dhe se tani duhet të shijoj vikendet me miqtë. Këto mendime ankthi seriozisht më dëmtojnë shëndetin mendor. Mbi këtë, nuk kam as të dashur. Nuk e kam pasur dhe ndjehem sikur diçka nuk është në rregull me mua. Sikur të duhet të përshtatem, që të mos mendojnë të tjerët se jam e prapambetur sepse nuk kam pasur të dashur në këto 18 vite. Sepse prioriteti im është e ardhmja dhe notat, jo marrëdhënia. Kam kaq pak vite, dhe ndihem si një person depresiv me një të kaluar të gjatë dhe të dhimbshme. Disa ditë mendimet e mia janë aq intensive sa që mendoj se do të humbasë kontaktin me realitetin dhe vazhdimisht kërkoj dikë që të më ngushëllojë se gjithçka është në rregull me mua. Me faktin se është në rregull nëse nuk kam pasur të dashur dhe se tani jam duke u përpjekur të bëj diçka për të ardhmen time. Fajësohem vazhdimisht. I vë peshë vetes dhe ndjehem sikur jam duke lëshuar diçka.
Si ta zbuloj rrënjën e mendimeve të mia ankcioze të vazhdueshme, të zbuloj se ku është frika e madhe / nevoja mbizotëruese për t’u përshtatur në shoqëri? Kam nevojë për këshilla se si ta pranoj veten time.
Ndërsa lexoja “çfarë të rëndon”, imagjinoja si bën gati valixhet për ndonjë udhëtim. Atëherë ju imagjinova me një çantë shpine të madhe duke qëndruar në një kryqëzim, ku duhej të vendosje vetë se në cilin drejtim do të lëvizësh. Më duket se është një vend shumë i përgjegjshëm, një vend ku duhet të vendosësh se çfarë të vësh në çantën e shpinës. Sa do të vësh, por edhe sa do të lësh në shtëpi. Ajo që paketoni do t’ju sjellë dobi në të ardhmen, dhe çfarë nuk do të jetë e dobishme. Por gjëja më e rëndësishme për mua, është se në këtë pikë duhet të merrni një vendim shumë të rëndësishëm në lidhje me arsimimin tuaj. Edhe kur e shkruaj këtë, ndjej një shqetësim të butë për të gjitha këto gjëra që qëndrojnë para jush. Besoj se nuk e ke lehtë. Ki para sysh se nuk je e vetme, kjo është historia e shumë personave të moshës suaj. Në këtë kryqëzim janë gjendur të gjithë dhe do të gjenden të gjithë.
Dua që ju t’i kushtoni vëmendje mënyrës sesi të bësh NJË pyetje, ti bën tre, domethënë dy dhe një kërkesë. Pyete veten se sa kërkon prej vetes dhe për veten tënde. Dhe shumë e rëndësishme, a janë këto kërkesa tuaja.
Në pyetjen tuaj tregoni se keni frikë të jashtëzakonshme dhe nevojë për t’u përshtatur në shoqëri. Ne jemi qenie shoqërore. Do të thotë që secili prej nesh ka nevojë të jetojë në një komunitet dhe duke lëvizur prej andej kërkojmë vazhdimisht “fisin” tonë, me të cilin do të shkëmbejmë, ndajmë, dëshirojmë. Por të vendosësh se kush do të jetë “fisi” yt varet nga ty. Ju zgjidhni kujt do t’i afroheni dhe kujt do t’i lejoni t’ju afrohet. Disa njerëz i fitojnë miqtë e tyre në fillim të fëmijërisë dhe nuk i ndryshojnë ata deri në fund të jetës së tyre, por në realitet pak e kanë këtë përvojë. I detyrohemi vetvetes të vlerësojmë se prania dhe afërsia e kujt janë të mira për ne dhe na sjellin cilësi më të mirë të jetës. Por ky sigurisht nuk është vendim i thjeshtë. Për ta pasur më të lehtë të vendosësh se prania e kujt meriton vëmendje në jetën tënde, pyet veten se cili nga këta miq të mbështet pa rezerva, tek kush mund të mbështetesh edhe në të keqe, por edhe të festosh në të mirë? Kë do të thërrisnit të parin që t’i mburresh se ke arritur ndonjë sukses? Kujt do t’i lajmërohesh kur do ta kesh vështirë dhe të kesh nevojë që dikush të të dëgjojë? Do të doja t’ju mbështesja që të mos nxitoni në vendimet tuaja. Nuk keni pse të ndërprisni asgjë menjëherë. Njerëzit në jetën tonë shkojnë e vijnë, por besoj se ata që do të njohin cilësitë tuaja, të paktën do të qëndrojnë më gjatë. Mbani në mend se për të pasur një marrëdhënie autentike dhe krijuese me dikë, ju duhet të jeni e hapur dhe të keni dëshirë për ta bërë këtë. Pyete veten nëse e dëshiron atë për vete në këtë moment. A do të përhapësh rrethin tënd të miqve? A dëshiron të kesh një partner pranë vetes, veçanërisht në këtë moment kur përgatitesh për një hap të rëndësishëm dhe ndryshim?
Tani do të dëshiroja t’ju riktheja në kryqëzimin që përmenda në fillim. Në çdo udhëtim ikim me një çantë shpine të plotë me përvoja të kaluara që na mbështesin që të mund ta ecim rrugën. Mundohu të kalosh ca kohë që të shohësh se çfarë mban në çantën e shpinës. Nga ato që keni ndarë me mua, mund të shoh që sjell shumë dashuri dhe mirëkuptim nga familja juaj. Je duke bartur një dëshirë të madhe për njohuri dhe përparim, por edhe disiplinë për ta mundësuar realizimin. Dhe natyrisht, e pranoj që keni potencialin për t’u lidhur me të tjerët. Me gjithë këtë në çantën tuaj të shpinës, uroj që të mund të kaloni ca kohë për të parë se çfarë është ajo që do për veten tënde, pa menduar se çfarë presin të tjerët prej teje. Kaloni ca kohë me idenë për të dalë me miqtë për vikend. Çfarë zgjon në ty? Qëndro me idenë të shkosh jashtë për studime. Kontrollo si qëndron me këtë vendim. Ndaj pak kohë të kontrollosh nëse këto vendime të çojnë në një udhëtim të ri apo paraqesin braktisje nga ajo që gjendeni në këtë moment.
Në fund do të doja të ndaj me ju që çdo udhëtim është individual. Madje edhe kur dy vetë udhëtojnë së bashku, ata do të përjetojnë gjëra të ndryshme dhe do të tregojnë histori të ndryshme për udhëtimin. Prandaj, do të dëshiroja t’ju ftoja të mos e krahasoni veten me të tjerët. Të mësosh nga udhëtimet e tyre, por vetë të krijosh tëndin.
Ju uroj një aventurë të mrekullueshme më vete – njohuri të reja dhe kënaqësi në këtë udhëtim të ri!
Sanja Stefanoviç është psikologe, psikoterapiste dhe Gestalt e edukatore. Ajo ka një përvojë të pasur në arsimin joformal dhe punë me të rinjtë brenda sektorit të OJQ-ve. Aktualisht ajo punon në Gestalt in Organizations – GO Center for professional development and couching.