Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Последен пат попис на населението, на домаќинствата и на становите во земјава е направен во далечната 2002-ра година. Тогаш во земјава биле регистрирани 2 022 547 граѓани и 564 296 домаќинства. На официјалната страна на Заводот за статистика, заклучно со крајот на 2019 та година се наведува дека во Македонија живеат 2 076 255 граѓани, што е за скоро 54 000 повеќе во однос на 2002 та, пишува „Порталб“. Но, оваа бројка е направена врз основа на методот “процена на население“. Во средината на овој месец новиот Закон за попис се очекува да ги помине собраниските филтри, но засега без поддршка од опозициската ВМРО-ДПМНЕ.
Без попис – статистичките мерења, стратегии и проекции се под знак “прашалник„
Законот за попис, кој треба да биде база за Методологијата за спроведување на пописот во Македонија, во Собранието ќе се гласа под “европско знаменце“. Власта е со конечен став – пописот ќе се спроведе од 1 до 21 април годинава. Досега сите рокови беа пробиени, законското решение требаше да биде усвоено уште во октомври , лани, но не се постигна политички консензус. Директорот на Заводот за статистика Апостол Симовски уверува дека подготвките се во тек, дел од оперативните работи се завршени, но има и отворени прашања за кои смета дека ќе се решат и дека оваа статистичка операција сепак ќе биде возможно да се спроведе.
„За оваа операција се предвидени средства од буџетот. Набавена е целата опрема, исто како и софтверското решение. Нам најважно ни е спроведувањето на терен. Колку подобра обука за оние кои ќе го спроведуваат пописот, толку поквалитетен опис. Често пати се сака вината да се префрли на политиката. Јас велам дека сите ние сме виновни бидејќи ние дадовме шанса политиката да ни го политизира пописот и тој да не успее. Сметам дека и покрај пробиените рокови и политизација ќе можеме да ја спроведеме оваа операција и да го “испереме“ името на Заводот за статистика“ – вели директорот Симовски.
Објаснува дека со Методологијата за спроведување на попис ќе ги има графите за “етничка“ и “верска“ припадност, нешто за што обвинуваше опозицијата дека Власта сака да го изостави. Исто така објаснува дека со законот се регулира бројот на “државјани“ – што е според европските стандарди.
На почетокот од годинава претседателот Ставо Пендаровски и директорот Симовски се сратнаа на финална консултација. Шефот на државата очекува попис кој ќе биде спроведен по стандардите на Еуростат. Сепак – проблем останува отсуството на поддршка од страна на најголемата опозициска партија Вмро – Дпмне, од каде остануваат на ставот дека власата подготвува терен за “фалсификат попис“.
„Каков е тој инклузивен попис за кој говори Заев во кој власта не прифати ниту еден амандман на опозицијата. Илузорно е да се верува дека една Германија, Шкотска и Ирска кои го одложија пописот поради корона кризата се помалку спремни од најнеспособната влада на Зоран Заев. Тоа јасно говори дека Заев е подготвен за нов фалсификат кој нема да биде признаен од ВМРО-ДПМНЕ јасно посочувајќи дека доколку Заев еднострано продолжи да го турка овој фалсификат се што е во надлежност и на располагање на ВМРО-ДПМНЕ ќе направи да го девалвира овој политички попис“ – велат од опозициската партија.
Според последните најави, опозицискиот албански блок, Алијанса на Албанците и Алтернатива ќе даде поддршка на законското решение.
„Пописот треба да се спроведе затоа што е обврска и заради тоа што сме единствена држава во Европа која нема направено попис, заедно со Сомалија и не знам кои други држави. Срамота е после 18 години уште да правиме експеримент дали треба да има попис во државата или не. Пописот не е за да се попишат политичките партии или политичарите во државата, туку е заради граѓаните“ – изјави неодамна премиерот Зоран Заев.
Експертите алармираат дека без попис скоро две децении, во земјава под “знак прашалник“ се доведени статистички мерења, во отсуство на официјални податоци за население и домаќинства не може да прават веродостојни анализи и прогнози, да се градат национални стратегии во сите сектори, економија, социјална политика, земјоделство.
Последниот обид за спроведување на попис беше направен во 2011 та година. Тогашното СЈО најави истрага за предметот “Попис“ но, при крајот на 2020 та година предметот беше затворен со образложение дека нема доволно докази за кривично гонење на осмничените Али Ахмети и Никола Груевски. Новиот Закон за попис ќе се најде на пленарна седница на 18 ти јануари. Со годинашниот Буџет, за спроведување на пописот се предвидени 4,3 милиони евра.
-
ANALIZË: “Regjistrimi” – operacion statistikor nën presion politik
Regjistrimi i fundit i popullatës, ekonomive shtëpiake dhe banesave në vend është realizuar në vitin 2002. Atëherë në vendin tonë janë regjistruar 2 022 547 qytetarë dhe 564 296 familje. Në faqen zyrtare të Entit për statistikë, me përfundim në vitin 2019 thuhet që në Maqedoni jetojnë 2 076 255 qytetarë, që është thuajse 54 000 më tepër në krahasim me vitin 2002. Mirëpo kjo shifër është bërë në bazë të metodës “vlerësim i popullatës”. Kah mesi i këtij muaji pritet që Ligji i ri për regjistrim të popullatës t’i kalojë filtrat e kuvendit, mirëpo momentalisht pa përkrahje nga VMRO-DPMNEja opozitare, shkruan analiza javore ekonomik e Portalb.mk.
Pa regjistrim- matjet statistikore, strategjitë dhe projektimet janë nën “pikëpyetje”
Ligji për regjistrim, që duhet të jetë në bazë të Metodologjisë për zbatim të regjistrimit të Maqedoni, në Kuvend do të votohet me “emblemë evropiane”. Qeveria është me qëndrim përfundimtar – regjistrimi do të zbatohet nga 1 deri më 21 prill të këtij viti. Deri tani të gjitha afat janë tejkaluar, zgjidhja ligjore duhet të ishte miratuar që në tetor, por nuk u arrit konsensus politik. Drejtori i Entit për statistikë, Apostoll Simovski siguron që përgatitjet janë duke u zhvilluar, një pjesë e punëve operative janë përfunduar, por ka edhe çështje të hapura për të cilat konsiderohet që do të zgjidhen dhe që ky operacion statistikor megjithatë do të mund të zbatohet.
“Për këtë operacion janë paraparë mjete nga buxheti. Është blerë e gjithë pajisja, si dhe zgjidhja softuerike. Për ne më së shumti rëndësi ka zbatimi në teren. Sa më i mirë trajnimi për ata që do ta zbatojnë regjistrimin, aq më cilësor do të jetë regjistrimi. Shpesh herë dëshira është t’i hidhet politikës. Unë them që të gjithë jemi fajtor për shkak se ne i dhamë mundësi politikës ta politizojë regjistrimin dhe të dështojë. Konsideroj që krahas afateve të tejkaluara dhe politizimit, do të mund ta zbаtojmë këtë operacion dhe ta “pastrojmë” emrin e Entit për statistikë”–thotë drejtori Simovski.
Ai sqaron që me Metodologjinë për zbatim të popullatës do të jenë grafat për përkatësi “etnike” dhe “fetare”, diçka për çka akuzonte opozita që pushteti dëshiron ta anashkalojë. Gjithashtu sqaron që me ligjin rregullohet numri i “shtetasve” – që është në pajtim me standardet evropiane.
Në fillim të këtij viti, presidenti Stevo Pendarovski dhe drejtori Simovski u takuan për konsultim përfundimtar. Shefi i shtetit pret regjistrim që do të zbatohet sipas standardeve të Eurostat. Megjithatë – problem mbetet mungesa e përkrahjes nga ana e partisë më të madhe opozitare VMRO-DPMNE, prej nga ngelin në qëndrimin që pushteti po përgatitë teren për “regjistrim falsifikat”.
“Çfarë është ai regjistrim inkluziv për të cilin flet Zaev në të cilin pushteti nuk pranoi asnjë amendament të opozitës. Është iluzore të mendohet që një Gjermani, Skotlandë dhe Irlandë ku u prolongua regjistrimi i popullatës për shkak të koronakrizës është më pak e aftë nga qeveria më e paaftë e Zoran Zaev. Kjo flet qartë se Zoran Zaev është i gatshëm për falsifikat të ri që nuk do të njihet nga VMRO-DPMNE qartë duke theksuar që nëse Zaev vazhdon ta shtyjë në mënyrë të njëanshme këtë falsifikat, gjithçka që është në kompetencë dhe në dispozicion të VMRO-DPMNEsë do të bëjë ta devalvojë këtë regjistrim politik” – thonë nga partia opozitare.
Sipas deklaratave të fundit, blloku i opozitar shqiptar, Aleanca për shqiptarët dhe Alternativa do të japë përkrahje për zgjidhjen ligjore.
“Regjistrimi duhet të zbatohet për shkak se është obligim dhe për shkak se jemi shteti i vetëm në Evropë që nuk ka bërë regjistrim të popullatës, bashkë me Somalinë dhe nuk e di cilat shtete tjera. Është turp pas 18 vitesh ende të bëjmë eksperiment nëse duhet të ketë regjistrim të popullatës në shtet ose jo. Regjistrimi nuk është për t’u regjistruar partitë politike apo politikanët në shtet, por është për shkak të qytetarëve” – deklaroi para pak kohe kryeministri Zoran Zaev.
Ekspertët alarmojnë që pa regjistrim të popullatës thuaj se dy dekada, në vend, janë vënë nën “pikëpyetje” matjet statistikore, në mungesë të të dhënave zyrtare për popullatën dhe familjet nuk mund të bëhen analiza dhe parashikime autentike, të ndërtohen strategji nacionale në të gjithë sektorët, ekonomi, politikë sociale, bujqësi. Tentativa e fundit për zbatim të regjistrimit të popullatës është bërë në vitin 2011. PSP-ja e atëhershme paralajmëroi hetim për lëndën “Regjistrim” mirëpo, kah fundi i vitit 2020 lënda u mbyll me arsyetimin që nuk ka prova të mjaftueshme për përndjekje penale të të dyshuarve Ali Ahmeti dhe Nikolla Gruevski. Ligji i ri për regjistrim të popullatës do të jetë në seancë plenare më 18 janar. Me buxhetin e këtij, për zbatim të regjistrimit të popullatës janë paraparë 4,3 milionë euro.
Ndryshe regjistrimi i popullsisë ishte planifikuar të zhvillohet gjatë vitit 2020, por u prolongua për shkak se lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski dhe opozita e kërkuan një gjë të till, për vetëm disa muaj për shkak të pandemisë me covid-19.
Për realizimin e këtij procesi, planifikohet sigurimi i 5,650 paisjeve të reja.
Regjistrimi i fundit i popullsisë në Maqedoni është realizuar në vitin 2002, ndërkaq në vitin 2011 u fillua, por nuk u realizua.