Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“
-
Програмата за размена на студенти во Америка е многу повеќе од заработка и посета на земјата, туку и можност младите да искусат една поинаква средина и да запознаат различна култура од својата, смета заменик помошничката на државниот секретар Кери Лори. Таа деновиве е во посета на Македонија со цел да ги информира и да ги поттикне младите да ги искористат можностите кои ги нудат програмите за размена, но и да ги слушне проблемите со коишто се соочуваат. Таа вели дека е задоволна од интересот што младите го пројавуваат за патување во Америка и тврди дека бегалската и мигрантска криза нема да влијае во критериумите за аплицирање.
Во разговор за Радио МОФ, таа зборува и за последиците од останувањето на „црно“, ангажираноста на младата американска популација на актуелните претстедателски избори, за Сноуден, како и за нејзиното искуство како волонтер и раководител на Мировниот корпус.
Колкав е интересот кај македонската младина за патување и работа во Америка?
Во изминативе неколку денови се сретнав со многу млади луѓе во Македонија и морам да кажам дека дефинитивно младите се многу заинтересирани да патуваат во Соединетите Американски Држави, да учат како ние работиме и како напредуваат нашите компании, но исто така, да научат и ткн. меки вештини. Ние се состанавме со алумни организацијата од програмата „Work and travel“ и голем број учесници рекоа дека се вратиле со искуство од посетата во Америка. Како прво, тие тргнале со намерата да заработат пари, но навистина се вратила со поголемо културно разбирање, бидејќи сите сме исти, сите ги имаме истите потреби, проблеми и начинот на кој заедно ги комуницираме. Во исто време, тие рекоа дека научиле како да бидат повеќе самоуверени, како да се претстават на начин на кој претходно не знаеле, научиле како да зборуваат гласно и да се залагаат за себе. Мислам дека тоа е одлична можност за младите да одат и да ги искусат тие промени, но во исто време и нашите млади луѓе да учат од нив. Ние можеме да се подобриме како луѓе само ако продолжиме да ги правиме овие размени.
Зошто, според вас, Америка е привлечна за младите?
Мислам дека е љубопитноста од она што го слушате на телевизија, го читате во списанија, можеби поради начинот на музика која ја слушате на радио. За да биде појасно, тоа е само еден мал дел од САД, но кога на крај ќе седнеме и ќе се запознаеме јас не сум холивудска актерка, некој што е во списание. Ние сме само обични луѓе кои се запознаваат меѓусебно и мислам дека во многу погледи Америка овозможува можности и искуство, но исто така, секогаш постои тој „американски сон“ со надеж дека ако навистина се трудите и учите посветено, ќе ги добиете тие можности во иднина. Ако тоа е она што младите сакаат да го прават, тогаш младите Македонци се добредојдени во САД.
Кога младите ќе пристигнат во Америка, кои права и бенефиции ги имаат?
Со секоја програма за патување и работа, на која младите се пријавуваат, има неколку работи кои ги добиваат – прво, тие добиваат осигурување кое ги покрива доколку се случи нешто како на пример несреќа, или влошена здравствена состојба, односно нешто што не сте го очекувале претходно. Во најлош случај, кога нешто воопшто не е добро, ние може да соработуваме со младите личности, па дури и да го донесеме неговото семејство да биде со нив, ако ситацијата е сериозно, каква што беше во неколку случаи. Заштитата на здравјето и безбедноста се областа која нам ни е најважна. Како второ, ако некој се пријави во програмата и се држи до нејзините начела и критериуми има многу можности оваа личност да добие можност да учествува и во други програми. Една работа што ја слушнавме е дека многу млади луѓе понекогаш мислат дека кога ќе пристигнат во САД, можат да останат, но оние кои ќе го направат тоа повеќе нема да можат да ги користат можностите кои претходно ги спомнав.
Ова води кон моето следно прашање, а тоа е дека добар дел од младите мислат дека по истекот на нивната виза ако плаќаат данок и ги подмируваат своите сметки, дека се полноправни американски државјани. Но, што всушност се случува по истекот на визата?
За жал, по истекот на визата, тие потпаѓаат во една сива зона, каде тие се нелегално во САД и тогаш заштитата за која претходно зборував не постои за нив, и може да бидат злоупотребени. Ако се наоѓаат илегално, без да бидат вклучени во некоја програма, ние немаме право и овластување да ги заштитеме за било што да им се случи во иднина. Ние слушнавме за многу ситуации каде некои им ги одземаат визите и ги експлоатираат, ги плаќаат помалку од тоа што треба, некои дури може да ја искористат нивната ситуација со домување и во такви случаи ние не можеме да им помогнеме. Така што, ние не сакаме тоа да се случи, затоа ги советуваме младите да ја следат програмата и нејзините правила. Ние ќе ве заштитеме и ако се вратите во Македонија можеме да зборуваме за тоа што понатаму.
Во тек се претседателските избори на кои американските граѓани ќе го дадат својот глас за еден од двата кандидати, Доналд Трамп или Хилари Клинтон. Според вас, доволно ли е развиена свеста кај младите за нивното право на глас и колку тие се расположени да го искористат?
Младите се свесни за нивното право на глас, мислам дека кај нас е предизвик да ги поттикнуваме да се регистрираат за гласање за избори и да излезат да гласаат. Секој Американец е многу свесен за можностите од гласањето, и тоа ги тера да излезат на гласачкиот пункт на денот на изборите. Секој пат кога има претседателски или локални избори, вистинскиот напор е повеќе насочен кон тоа да се излезе, да се гласа и да се направи промена за тоа кој ти сметаш дека е добар лидер на таа почитувана позиција. Како второ, можеби знаете дека ние ја имавме првата претседателска дебата и една работа која сметам дека ние како држава ја имаме е тоа што можете да видете разни ставови кај повеќе политичари кога има такви дебати, или тие прават интервјуа, па може да им поставете прашања. Навистина треба да ги предизвикате со тоа што ќе ги прашате –дали знаете што правевте во оваа ситуација… која политика би ја вовеле во оваа позиција…. Тоа се работите кои ние многу ги вреднуваме.
Имајќи предвид дека во изминативе неколку години ескалираше мигрантската криза, дали тоа некако би влијаело во однос на приемот и критериумите за размена?
Не, воопшто нема да влијае. Мигрантската и бегалската криза нема да имаат никаков импакт во однос на луѓето кои доаѓаат во Америка преку програмите за размена. Единствено влијание би било тоа ако луѓето не аплицираат, во тој случај очигледно нема да им ги овозможиме тие можности за кои можеби се заинтересирани.
Во време кога младинската невработеност е огромна, младите во Македонија често влегуваат во партија за да си обезбедат работно место, или си заминуваат, користејќи ги токму програмите за размена. Како вие гледате на ова и според вас, колку американскиот систем е спремен да ги прими овие амбициозни умови?
Мислам дека моменталната младинска невработеност се сведува на тоа каде една млада личност може да најде нешто во коешто ќе ја посвети својата страст. Било да е тоа преку волонтирање во непрофитна организација, или помагајќи им на членови на семејството да започнат сопствен бизнис, или ако тие самите имаат идеја со која би сакале да се обидат. Во тој случај, ние како државен оддел можеме да бидеме од помош. Покрај Американската амбасада, ја имате Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД), Мировниот корпус, но и кој било друг начин преку кој младите може да се ангажираат. Ние сме многу отворени за консултација за тоа како би можеле да им помогнеме на младите за да стигнат до одредена точка, како што сме почнале и ние самите.
Вие бевте дел од Националниот совет за безбедност на Белата куќа, каде ги координиравте и нагледувавте странските и домашни политики за безбедност на претседателот, во однос на глобалниот развој, хуманитарните прашања, конфликтите, странската помош и ефективноста на меѓународната помош. Како го коментирате протекувањето на документите од страна на Сноуден во врска со Агенцијата за национална безбедност?
Веројатно како што знаете, ние имаме слобода на говор во Америка. Нам ни е дозволено да се изразуваме на повеќе начини, но кога станува збор за Сноуден, тој ослободи информации кои не беа наменети да бидат јавно објавени. Сметам дека ние како држава треба да најдеме баланс помеѓу слободата на говорот и за тоа што смее и не смее да се споделува, а тоа не е моја експертска област.
Пред да пристигнете во Американската амбасада во Македонија, вие служевте и како регионален директор во Мировниот корпус за Европа, Азија, Блискиот Исток и Северна Африка. Ова беше периодот кога Корпусот ги врати своите волонтери во Украина по немирите во 2014. Каква е сегашната ситуација таму?
Всушност е многу добра. Јас ја покривав Европа, а Македонија беше една од државите за кои бев задолжена. Волонтерите во Украина се повлекоа по случувањата на Мајдан (Плоштадот на независноста во Киев), во февруари 2014 година. Ние соработивавме многу со Американската амбасада во Киев, заедно со украинската влада, за да одлучиме кога е најдобро време да се вратат волонтерите, за да може повторно да поврзат со заедниците каде престојуваа и да ја продолжат работата која украинската влада побара од Мировниот корпус да ја прават во тоа време. Тоа беше развој на младите луѓе, предавање во училишта, посебно англиски јазик и работа во невладини организации. Волонтерите започнаа да се враќаат во Украина минатиот мај и нивната програма сега е речиси исто толку голема како што беше кога волонтерите си заминаа.
Всушност, и самата сте биле волонтер на Мировниот корпус во Буркина Фасо, каде сте помагале како професорка по математика и наука, водејќи и национална програма за јакнење на правата на жените. Буркина Фасо е позната по тоа што огромен број на жени и девојчиња се подложни на генитално осакатување, за што се покрена и интернационална кампања. Какво е искуството да се биде волонтер во оваа држава и што ако меѓународната помош запре?
Во Буркина Фасо волонтирав пред 16-17 години, бев учителка по математика и наука во основно и средно училиште. Луѓето, каде што престојував, беа гостопримливи и навистина ме примија како дел од семејството и заедницата. Мислам дека да се биде волонтер, било да е како дел од Мировниот корпус, или некоја неформална и непрофитна организација, кога се посветувате на себе и на одредена личност добивате многу повеќе за возврат на човечко ниво. Делот во кој јас работев беше јакнење на улогата на жената во општеството, а сега има и комплементарна кампања за јакнење на правата на мажите. Со овие кампањи се обидував да ги поврзам младите жени со некоја од вештините кои им се потребни за да бидат идни лидерки. Некои се однесуваат за тоа колку добро зборувате, колку добро се претставувате, ако се среќавате со официјални лица ги учев како да ги поздравуваат, но навистина се сведе на тоа да им помогам на овие жеи, да сфатат што сааат да прават со себе по завршувањето на образованието. Беше одлично да се биде дел од тој процес. Дел од нив сакаа да бидат учителки, други да работат во невладина организација и да им помагаат на други жени. Знам неколку од нив кои работат на проблемот со генитално осакатување. Мислам дека тоа веќе не е главен проблем во денешно време, како кога беше додека бев волонтер пред 15 години. Така што, кревањето на јавната свест мислам дека е одлична работа и нешто што секој може да го прави тоа.
Е.П.
-
INTERVISTË KERI LORI: TË RINJTË NGA MAQEDONIA JANË TË MIRËSEARDHUR NË SHBA, POR NË TË “ZEZË” QËNDROJNË PA MBROJTJEN TONË
28/09/2016 – LAJME, ARSIM
Programi për këmbimin e studentëve në Amerikë është shumë më tepër se përfitim dhe vizitë të vendit, por edhe mundësi të rinjtë të marrin përvojë nga një mjedis më ndryshe dhe të njoftojnë kulturë më të ndryshme nga kultura e tyre, konsideron zëvendës ndihmësja e sekretarit shtetëror Keri Lori. Ajo këto ditë qëndron për vizitë në Maqedoni, me qëllim ti informojë dhe ti nxisë të rinjtë ti shfrytëzojnë mundësitë të cilat i ofrojnë programet për këmbim, por edhe ti dëgjojë problemet me të cilat përballen. Ajo thotë se është e kënaqur nga interesi që të rinjtë e shfaqin për udhëtim në Amerikë dhe konfirmon se kriza e refugjatëve dhe emigrantëve nuk do të ndikojë në kriteret për aplikim.
Në bisedë për Radio MOF, ajo flet edhe për pasojat nga qëndrimi “në të zezë”, angazhimi i popullatës së re amerikane për zgjedhjet aktuale presidenciale, për Snouden si dhe për përvojën e saj si vullnetare dhe udhëheqëse e Korpusit paqësor.
Sa janë të interesuar popullata e re maqedonase për të udhëtuar dhe për të punuar në Amerikë?
Para disa dite u takova me shumë njerëz të rinj në Maqedoni dhe më duhet të them se përfundimisht të rinjtë janë shumë të interesuar të udhëtojnë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të mësojnë se si punojmë ne dhe si përparojnë kompanitë tona, por gjithashtu, të mësojnë edhe të a.q. shkathtësi të buta. Ne u takuam me organizatën e programit “Work and taravel” dhe numër i madh i pjesëmarrësve thanë se janë kthyer me përvojë nga vizita në Amerikë. Si e para, ata kanë shkuar me qëllimin të fitojnë para, por në të vërtetë janë kthyer me njohje të mëdha kulturore, sepse jemi të njëjtë, të gjithë kemi nevoja të njëjta, probleme dhe mënyrën në të cilën së bashku komunikojmë. Njëkohësisht ata thanë se kanë mësuar si të kenë më shumë vetëbesim, si të prezantohen në mënyrën të cilën më parë nuk e kanë ditur, kanë mësuar të flasin zëshëm dhe të angazhohen për veten. Mendoj se kjo është mundësi e mirë për të rinjtë të shkojnë dhe të përjetojnë ato ndryshime, por njëkohësisht edhe të rinjtë tanë të mësojnë prej tyre. Ne mund të përmirësohemi si njerëz vetëm nëse vazhdojmë ti bëjmë këto shkëmbime të përvojave.
Pse, sipas Ju, Amerika është tërheqëse për të rinjtë?
Mendoj se kureshtja nga ajo që e kanë dëgjuar në televizion, që e kanë lexuar nëpër revista, ndoshta për shkak të mënyrës së muzikës që e dëgjoni në radio. Që të jetë më e qartë, kjo është vetëm një pjesë e vogël e SHBA-ve, por kur në fund do të ulemi dhe do të njihemi, unë nuk janë aktore holivudiane, dikush që ka dalë nëpër revista. Ne jemi njerëz të rëndomtë të cilët njihen ndërmjet vete dhe mendoj se në shumë drejtime Amerika jep mundësi dhe përvojë, por gjithashtu, çdo herë ekziston ajo “ëndrra amerikane” me shpresë se nëse vërtet përpiqeni dhe mësoni me përkushtim, do ti fitoni ato mundësi në të ardhmen. Nëse kjo është ajo që të rinjtë dëshirojnë ta bëjnë, atëherë Maqedonasit e rinj janë të mirëseardhur në SHBA.
Kur të rinjtë arrijnë në Amerikë, cilat të drejta dhe përfitime i gëzojnë?
Me çdo program për udhëtim dhe punë, për të cilin paraqiten të rinjtë, ka disa punë të cilat i fitojnë – e para, ata fitojnë sigurim i cili i mbulon në qoftë se ndodh diçka si për shembull fatkeqësi, ose u përkeqësohet gjendja shëndetësore, respektivisht diçka që nuk e keni pritur paraprakisht. Në rastin më të keq, kur diçka aspak nuk është e mirë, ne mund të bashkëpunojmë me personat e rinj, madje mundemi edhe të sjellim familjen e tij të jetë bashkë me ta, nëse situata është serioze, siç ka qenë në disa raste. Mbrojtja e shëndetit dhe siguria janë fusha të cilat për ne janë më të rëndësishme. Si e dyta, nëse dikush paraqitet në program dhe i respekton parimet dhe kriteret e saj ka shumë gjasa ky person të fitojë mundësinë të marrë pjesë në programe të tjera. Një gjë që e dëgjuam është se të rinjtë ndonjëherë mendojnë se kur do të arrijnë në SHBA, mund të qëndrojnë atje, por ata që do ta bëjnë këtë veprim, nuk do të kenë më të drejtën të shfrytëzojnë mundësitë të cilat paraprakisht i përmenda.
Kjo na shpie drejt pyetjes time të radhës, dhe kjo është, se një pjesë e konsiderueshme e të rinjve mendojnë se pas skadimit të vizës së tyre nëse paguajnë tatim dhe i shlyejnë faturat e tyre, kjo do të thotë se ata janë shtetas amerikanë me të drejtë të plotë. Por, çfarë ndodh në fakt pas skadimit të vizës?
Për fat të keq, pas skadimit të vizës, ata zhyten në një zonë informale, gjatë çka ata qëndrojnë në mënyrë jo legale në SHBA dhe atëherë mbrojtja për të cilën fola paraprakisht nuk ekziston për ata, dhe mund të keqpërdoren. Nëse qëndrojnë atje në mënyrë ilegale, pa qenë të përfshirë në ndonjë program, ne nuk kemi të drejtë dhe autorizime ti mbrojmë në lidhje me çfarë do qoftë që mund tu ndodhë në të ardhmen. Ne dëgjuam për shumë situata kur disave jua kanë marrë vizat i kanë eksploatuar, i paguajnë më pak nga ajo sa duhet ti paguajnë, disa madje mund ta shfrytëzojnë situatën e tyre me banimin dhe në raste të këtilla ne nuk mund tu ndihmojmë. Ashtu që, ne nuk dëshirojmë të ndodhë kjo, prandaj, i këshillojmë të rinjtë të respektojnë programin dhe rregullat e saj. Ne do tu mbrojmë dhe nëse ktheheni në Maqedoni mund të flasim në lidhje me atë se çfarë do të ndodhë më pas.
Momentalisht po zhvillohen zgjedhjet presidenciale gjatë të cilave qytetarët amerikanë do të japin votën e tyre për njërin nga dy kandidatët Donald Tramp ose Hilari Klinton. Sipas ju, a është e zhvilluar mjaftueshëm vetëdija e të rinjve në lidhje me të drejtën e tyre për votë dhe sa janë ata të disponuar ta shfrytëzojnë votën e tyre?
Të rinjtë janë të vetëdijshëm në lidhje me të drejtën e tyre për votë, mendoj se tek ne paraqet sfidë fakti ti nxisim të regjistrohen për të votuar gjatë zgjedhjeve dhe të dalin të votojnë. Secili amerikan është shumë i vetëdijshëm për mundësitë nga votimi, dhe kjo bën që të dalin në pikat e votimit ditën e zgjedhjeve. Çdo herë kur ka zgjedhje presidenciale ose zgjedhje lokale, përpjekja e vërtetë më tepër është e drejtuar kah dalja e qytetarëve të votojnë dhe të bëjnë ndryshimin për të cilin ata mendojnë se është lider i mirë për atë pozitë të respektuar. Si e dyta, ndoshta e dini se ne e kishim debatin e parë presidencial dhe një gjë të cilën mendoj se ne si shtet e kemi është se mund të shihni qëndrime të ndryshme te më tepër politikanë gjatë atyre debateve, ose realizojnë intervista, dhe mund tu shtroni pyetje. Duhet vërtet ti sfidoni me atë që do ti pyesni – e dini çfarë keni bërë gjatë kësaj situate… cilën politikë do ta kishin praktikuar gjatë kësaj pozite… Këto janë gjëra të cilat ne i vlerësojmë.
Duke e pasur parasysh se gjatë disa viteve të kaluara, eskaloi kriza me emigrantët, nëse kjo disi mund të ndikojë në raport me pranimin dhe kriteret për këmbim?
Jo, aspak nuk do të ndikojë. Kriza e emigrantëve dhe e refugjatëve nuk do të kenë asnjë lloj impakti në raport me njerëzit të cilët vijnë në Amerikë nëpërmjet programit për këmbim. Ndikimi i vetëm do të kishte qenë nëse njerëzit nuk aplikojnë, në atë rast, evidente, nuk do tua mundësojmë ato mundësi për të cilat ndoshta janë të interesuar.
Në kohë kur papunësia e të rinjve është e madhe, të rinjtë në Maqedoni, shpesh bëhen pjesë e partive që të mund të sigurojnë vendin e punës, ose largohen, duke i shfrytëzuar pikërisht programet për këmbim. Çfarë mendim keni në lidhje me këtë dhe sipas ju, sa është i gatshëm sistemi amerikan ti pranojë këto mendje ambicioze?
Mendoj se papunësia momentale e të rinjve varet nga ajo se ku një person i ri mund të gjejë diçka, të cilës do t’ia kushtojë pasionin e tij. Qoftë nëse paraqiten si vullnetarë në organizatë jo fitimprurëse, ose duke ju ndihmuar anëtarëve të familjes të fillojnë biznesin e tyre, ose nëse ata vetë kanë ide të cilën duan ta provojnë. Në këtë rast, ne si seksion shtetëror, mund tu ndihmojmë. Përpos Ambasadës Amerikane, e kemi edhe Agjencinë Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), Korpusin paqësor, por edhe cila do mënyrë tjetër nëpërmjet të së cilët të rinjtë mund të angazhohen. Ne jemi shumë të hapur për konsultime në lidhje me atë se si mund tu ndihmojmë të rinjve të arrijnë deri në një pikë të caktuar, siç kemi filluar edhe vetë ne.
Ju ishit pjesë e Këshillit Nacional për Siguri në Shtëpinë e Bardhë, ku i koordinonit dhe mbikëqyrnit politikat e huaja dhe vendase për siguri të presidentit, në raport me zhvillimin global, çështje humanitare, konflikte, ndihmë e huaj dhe efektiviteti i ndihmës ndërkombëtare. Si e komentoni lëshimin e dokumenteve nga Snouden në lidhje me Agjencinë për Siguri Nacionale?
Me siguri e dini se ne kemi liri të të shprehurit në Amerikë. Ne na lejohet të shprehemi në më tepër mënyra, por kur bëhet fjalë për Snouden, ai liroi informata të cilat nuk ishin të dedikuara të bëhen publike. Konsideroj se ne si shtet duhet të gjejmë baraspeshë ndërmjet lirisë së të shprehurit dhe për atë se çfarë guxojmë dhe çfarë nuk guxojmë të ndajmë, ndërkaq kjo nuk është fusha ime e ekspertizës.
Para se të arrini në Ambasadën Amerikane në Maqedoni, ju shërbenit edhe si drejtore rajonale në Korpusin paqësor për Evropën, Azinë, Lindjen e afërt dhe Afrikën Veriore. Kjo ishte periudha kur Korpusi i ktheu vullnetarët e tij në Ukrainë pas ngjarjeve të vitit 2014. Si është situata momentale atje?
Në fakt është shumë e mirë. Unë e mbuloja Evropën, ndërsa Maqedonia ishte një nga shtetet për të cilat isha e angazhuar. Vullnetarët në Ukrainë u tërhoqën pas ngjarjeve në Majdan ( Sheshi i pavarësisë në Kiev) në shkurt të vitit 2014. Ne bashkëpunonim shumë me Ambasadën amerikane në Kiev, së bashku me qeverinë ukrainase, që të vendosim kur është koha më e mirë të kthehen vullnetarët, që të mund përsëri të lidhen me komunitetet ku qëndronin dhe të vazhdojnë punën e tyre të cilën e kërkoi Qeveria e Ukrainës nga Korpusi Paqësor ta realizojnë në atë kohë. Bëhej fjalë për zhvillimin e të rinjve, ligjërata në shkolla, në veçanti në gjuhën angleze dhe punë me organizata jo qeveritare. Vullnetarët filluan të kthehen në Ukrainë majin e kaluar dhe programi i tyre tani pothuajse është aq i madh sa ishte kur u larguan vullnetarët.
Në fakt, edhe vetë kenë qenë vullnetare në Korpusin Paqësor të Burkina Faso, ku keni ndihmuar si profesoreshë e matematikës dhe shkencës, duke udhëhequr edhe me programin nacional për përforcimin e të drejtave të grave. Burkina Faso është e njohur për faktin se numër i madh i grave dhe vajzave i nënshtrohen sakatimit gjenital, për çka është iniciuar fushatë internacionale. Si është përvoja të jesh vullnetar në këtë shtet dhe çfarë nëse ndërpritet ndihma ndërkombëtare?
Në Burkina Faso isha vullnetare para 16 – 17 vjet, ishe mësuese e lëndës të matematikës dhe shkencës në shkollat fillore dhe të mesme. Njerëzit, ku jetoja, ishin mikpritës dhe më pranuan si pjesë të familjes dhe të komunitetit. Mendoj se të jesh vullnetar, qoftë si pjesë e Korpusit Paqësor, ose ndonjë organizate tjetër informale dhe jo fitimprurëse, kur i kushtohesh vetes dhe personi të caktuar për kthim fiton shumë më tepër në nivelin human, njerëzor. Fusha në të cilën punoja unë, ishte përforcimi i rolit të gruas në shoqëri, ndërsa tani ekziston edhe fushatë komplementare për përforcimin e të drejtave të burrave. Me këto fushata përpiqesha ti lidh gratë e reja me ndonjë shkathtësi, të cilat u nevojiten që të bëhen lidere të ardhshme. Disa nga shkathtësitë ishin në lidhje me atë se sa bukur shpreheni – flisni, sa bukur prezantoheni, nëse takohen me persona zyrtar i mësoja si ti përshëndetin, por në të vërtetë i mësoja këto gra të kuptojnë se çfarë duan të bëjnë me veten pas përfundimit të arsimimit. Ishe një eksperiencë e shkëlqyer të jesh pjesë e atij procesi. Një pjesë e tyre donin të bëhen mësuese, të tjera donin të punojnë në organizata jo qeveritare dhe tu ndihmojnë grave të tjera. Njoh disa prej tyre që punojnë në lidhje me problemin e sakatimit gjenital. Mendoj se ky nuk është më problemi kryesor në kohën e sotme, ashtu siç ka qenë deri sa unë isha vullnetare para 15 vjet. Kështu që, rritja e vetëdijes publike, mendoj se është punë e shkëlqyer dhe diçka të cilën mund ta bëjë secili.
E.P.