Цела Македонија „во црвени кругови“ поради загадениот воздух

Nëse doni të lexoni tekstin në gjuhën shqipe, shtypni “Shqip” / За текстот на албански јазик кликнете „Shqip“

  • „Смрди, ќе испоцркаме за воздух“, „Се угушив на точак, душава ми смрди на отров“,„Имаме ли Министерство за животна средина?“ и иронични коментари како „Барем гледаш што дишеш“, објавија граѓаните на социјалните мрежи откако последниве денови живеат со zagaduvanje-segaмаглата екстремно загаден воздух кој се регистрира во скоро сите градови кои имаат мерни станици.

    Вчера рекордна загаденост беше забележана во Куманово со скоро 750 микрограми ПМ10 честички на кубен метар. На мерните станици во скопско Лисиче и Ректорат загадувањето беше и десет пати над максималната граница, додека Тетово и Битола беа загадени до седум пати преку над дозволеното. Денеска високото загадување продолжи да се одржува. Во сите делови на Скопје загадувањето беше помеѓу три и пет пати повисоко од дозволеното. Многу загадено беше и во Битола, Тетово, Кичево, Куманово и Велес.

    Елена Николовска од Еко-свест посочува дека во последниот период голем проблем е палењето отпад за греење. „Повеќе луѓе ми се обратија да ми кажат дека забележале како од оџаците на приватни куќи излегува буквално нешто токсично“, опишува таа. Според неа институциите под итно треба да го решат проблемот со зголемениот сообраќај, преку негово преполовување, додавајќи дека потребна е и повисока свест кај граѓаните.

    Вака утрово во Карпош изгледаше погледот по булеварот „Партизански одреди“

    „Луѓето самите забележуваат – коментирајќи дека ги печат очите, ги штипе носот. Самите се свесни дека воздухот кој го дишат не е чист. И покрај високото аерозагадување, во Скопје деновиве има автомобили со само еден човек во нив. Нас еколошката свест ни е на многу ниско ниво. Ако луѓето започнат да применуваат промена на секојдневните активности во насока на подобрување на квалитетот на воздухот, мислам дека ќе се зголеми и притисокот на институциите да го подигнат нивото на реагирање и да започнат да прават нешто да го решат аерозагадувањето. Дефинитивно е потребен притисок од граѓаните“, потенцира Николовска за Радио МОФ.

    Загаденоста во повеќе македонски градови и општини измерена синоќа во 22 часот се движеше од 4 до 15 пати над максимално дозволеното ниво, според апликацијата МојВоздух

    Еко-свест, заедно со повеќе други граѓански организации, пред две недели излегоа со план за справување со аерозагадувањето кој го понудија на институциите. Од Град Скопје добиле уверување дека нивните мерки ќе се земат во предвид, но истовремено објасниле дека имаат пречки.

    „Ние можеме институционално да ги поттикнеме, но останува граѓаните да им додеваат, да им пишуваат мејлови, да им се јавуваат на телефони. Да ги пријавуваат аерозагадувачите доколку забележат. Се случувало да доаѓаат кај мене со проблем – „гледам од прозор, оџакот чади, мириса, смрди“ – јави се во полиција и пријави, оствари го правото“, објаснува Николовска.

    До локалните власти на градовите кои се соочуваат со екстремното загадување испративме прашање – дали планираат да активираат некои итни мерки за намалување на проблемот.

    Од Град Скопје нѐ информираат дека, од мерките кои се во нивна надлежност, ќе се набават нови количества и ќе продолжи прскањето на улиците со калциум магнезиум ацетат. Ќе се воведе посебен сообраќаен режим за тешките товарни возила кои само транзитираат низ Скопје. Редовно ќе се контролираат и мијат коловозите околу градилиштата за да се отстрани ситната прашина, а ќе бидат засилени инспекциските надзори на штетните гасови од индустриските субјекти од Б-категорија, за кои досега, велат од Град Скопје, немало констатирано надминување на максималните вредности. Додаваат и дека веќе се врши исплатата на 196 граѓани кои ги исполниле условите за субвенционирани набавки на печки на пелети.

    Град Скопје додава и дека во тек е изработката на две студии за загадувањето на воздухот – елаборат за влијанието на сообраќајот и елаборат за влијанието на огревното дрво од индивидуалните домаќинства врз загадувањето на воздухот.

    „Во текот на наредните дванаесет месеци преку собирање на податоци со подвижните лабаратории на истите крстосници и во четирите годишни времиња ќе се добијат резултати за повеќе параметри, како и податоци кои ќе го дефинираат степенот на учеството на сообраќајот во аерозагадувањето. Елаборатот за влијанието на огревното дрво од индивидуалните домаќинства почна со собирањето на податоците на утврдените локации пред почетокот на грејната сезона и ќе продолжи  во текот на грејната сезона, за корисни податоци за степенот на учеството на овој агенс  врз нарушување на квалитетот на амбиентаалниот воздух“, објаснуваат од таму.

    Од другите општини (Куманово, Тетово и Битола) до објавата на текстот не добивме одговор.

    Даниел Евросимоски

  • E gjithë Maqedonia “në rrethe të kuq” për shkak të ajrit të ndotur

    “Kundërmon, do të ngordhim për ajër”, “U ngulfata në biçikletë, shpirti më qelbet si helm”, “Vallë kemi Ministri të Ambientit Jetësor?” dhe komente ironike si “Të paktën sheh se çfarë thith,” i zagaduvanje-segapublikuan qytetarët në rrjetet sociale, pasi ditëve të fundit jetojnë me mjegull, ajër jashtëzakonisht të ndotur i cili është regjistruar në pothuajse të gjitha qytetet të cilat kanë stacione matëse.

    Dje ndotja rekorde u regjistrua në Kumanovë me rreth 750 mikro gramë të PM10 grimcave për metër kub. Në stacionet e monitorimit në Lisiçe të Shkupit dhe Rektorat, ndotja ishte dhjetë herë mbi kufirin maksimal, ndërsa Tetova dhe Manastiri ishin kontaminuar deri në shtatë herë mbi normën e lejuar. Sot ndotja e lartë vazhdon të qëndrojë në nivele të njëjta. Në të gjitha pjesët e Shkupit ndotja ishte midis tre dhe pesë herë më e lartë nga e lejuara. Ishte shumë ndotur edhe në Manastir, Tetovë, Kërçovë, Kumanovë dhe Veles.

    Elena Nikolovska nga Eco-vetëdija vë në dukje se në periudhën e fundit problemi i madh është djegia e mbeturinave për ngrohje. “Më shumë njerëz mu drejtuan të më tregojnë se kishin vërejtur se si nga oxhaqet e shtëpive private tekstualisht del diçka toksike”, përshkruan ajo. Sipas saj institucionet urgjentisht duhet ta zgjedhin problemin me rritjen e trafikut përmes përgjysmimi të tij, duke shtuar se nevojitet ndërgjegjësimin më i lartë i qytetarëve.

    Kështu ishte pamja e Karposhit në mëngjes te bulevardi “Partizanski odredi (Aradhet partizane)”

    “Njerëzit vetë vërejnë – duke komentuar se u djegin sytë, u shpon hunda. Janë të vetëdijshëm se ajri që e thithin nuk është i pastër. Pavarësisht nga ndotja e ajrit të lartë në Shkup këto ditë ka pasur makina me vetëm një person në to. Vetëdija jonë mjedisore është shumë e ulët. Nëse njerëzit fillojnë të zbatojnë ndryshime në aktivitetet e përditshme në drejtim të përmirësimit të cilësisë së ajrit, mendoj se kjo do ta rrisë presioni mbi institucionet për ta rritur nivelin e reagimit dhe të fillojnë të bëjnë diçka për ta zgjidhur problemin me ndotjen e ajrit. Përfundimisht është i nevojshëm presioni nga qytetarët “, theksoi Nikolovska për Radio MOF.

    Ndotja në disa qytete dhe komuna në Maqedoni e matur mbrëmë në ora 22 lëvizte nga 4 deri 15 herë mbi nivelet maksimale të lejuara sipas aplikacionit MojVozduh (Ajri im)

    Eko-vetëdija, së bashku me disa organizata të tjera civile para dy jave dolën me një plan për përballje me ndotjen e ajrit të cilin ja ofruan institucioneve. Nga Qyteti i Shkupit i siguruan se masat e tyre do të merren parasysh, por njëkohësisht shpjeguan se ata kanë pengesa.

    “Ne mund t’i nxisim në mënyrë institucionale, por mbetet që qytetarët t’i shqetësojnë, t’u shkruajnë e-maile, tu lajmërohen në telefon. T’i paraqesin ndotësit e ajrit nëse i pikasin. Ka ndodhur të vijnë tek unë me problem – “Unë shoh nga dritarja, oxhaku tymos, kundërmon, i vjen era” – paraqitu në polici dhe raporto, realizo të drejtën, “shpjegon Nikolovska.

    Për autoritetet lokale të qyteteve të cilët përballen me ndotjen ekstreme dërguam pyetje – a kanë në plan të aktivizojnë ndonjë masë urgjente për ta reduktuar problemin.

    Nga Qyteti i Shkupit na informuan se masat që janë nën kompetencat e tyre, do të blihen sasi të reja dhe të vazhdojnë spërkatjen e rrugëve me acetat magnez kalcium. Do të futet regjim i veçantë i trafikut për automjetet e rënda të mallrave të cilët vetëm kalojnë nëpër Shkup. Rregullisht të kontrollohen dhe do të lahen rrugët rreth vende të ndërtimit që të hiqet pluhuri i imët dhe do të intensifikohen monitorimet e inspektuese të gazrave të rrezikshëm nga subjektet industriale të kategorisë B, të cilat deri më tani, sipas Qytetit të Shkupit, nuk është konstatuar tejkalimi i vlerave maksimale. Shtuan se tashmë është kryer pagesa ndaj 196 qytetarëve të cilët i plotësojnë kushtet për blerje të subvencionuara për soba me peleta.

    Qyteti i Shkupit shton se procesi i përgatitjes së dy studimeve mbi ndotjen e ajrit – elaborat mbi ndikimin e trafikut dhe elaborat mbi ndikimin e druve për ngrohje nga familjet individuale mbi ndotjen e ajrit.

    “Gjatë dymbëdhjetë muajve të ardhshëm mes mbledhjes së të dhënave me laboratorët e lëvizshëm në udhëkryqet e njëjta në të katër stinët do të fitohen rezultate për parametra të shumta si dhe të dhëna që do ta përcaktojnë nivelin e pjesëmarrjes së trafikut në ndotjen e ajrit. Elaborati për ndikimin e druve për ngrohje nga familjet individuale filloi me grumbullimin e të dhënave në vende të caktuara para fillimit të sezonit të ngrohjes dhe do të vazhdojë gjatë gjithë sezonit të ngrohjes, për të dhëna të dobishme për nivelin e pjesëmarrjes së këtij agjenti në dëmtimin e cilësisë së ajrit të ambienit” thonë prej atje.

    Nga komunat e tjera (Kumanovë, Tetovë dhe Manastir) për publikimin e tekstit nuk kemi marrë përgjigje.

    Daniel Evrosimoski